شلیک توپ تحویل سال در برج آزادی آنهم بعد از ۸۰ سال که در واقع نخستین اقدام نوروزی شهرداری تهران بود، با حاشیه هایی آنچنان پیچیده و گسترده همراه بود که هنوز هم دامن شهرداری را رها نکرده است. منتقدان معتقدند ارتعاشات این شلیک می تواند برج تاریخی آزادی، را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
به گزارش مرور نیوز، تحویل سال با شلیک توپ به دوره قاجار‌ها یعنی حدود ۸۰ سال قبل و بخصوص درعهد ناصری برمی‌گردد. در آن سالها یک توپ مفرغی جنگی که در سال ۱۲۳۳ قمری به سفارش فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و ریخته‌گری آن را استاد اسماعیل اصفهانی انجام داده بود با صدای شلیکش ، نوید فرارسیدن عید و نوروزی جدید را می داد. و احتمالا می‌گفتند، در آن دوره نوید فرارسیدن سال نو را به اهالی تهران می‌داد.
این توپ نظامی که به خاطر تزئیناتی که داشت به «توپ مروارید» شهرت داشت در میدان ارگ تهران قدیم، روبه‌روی نقاره‌خانه قدیم جای خوش کرده بود. حتی در برخی منابع تاریخی آمده که امیرکبیر مأموریت تحویل سال را به توپ مروارید داده بود.
این توپ نظامی در باقی اوقات سال مثل چهارشنبه‌سوری، کاربرد‌های دیگری داشت. جعفر شهری در کتاب «طهران قدیم» نوشته که «دختر‌ها و بیوه زن‌ها به طرف توپ مروارید که توپی مفرغیِ بزرگ روی دو چرخ و بر بالای سکویی بود و در جای پیکره فعلی میدان ارک، مقابل وزارت اطلاعات، قرار داشت، رو می‌آوردند و جهت بخت‌گشایی از زیر آن رد شده، بر لوله سوار می‌شدند و سر می‌خوردند و این کار را مجرب‌ترین عملی می‌دانستند که با آن تا سال دیگر به خانه شوهر می‌روند...»
بست‌نشینی در کنار توپ مروارید نیز در دوران قاجار رایج بوده است، مثلا مجرمان و محکومان در کنار آن می‌نشستند تا از گناه‌شان درگذرند. این مطلب در خاطرات گردشگران اروپایی هم آمده که توپ مروارید مکانی مقدس برای تهرانی‌ها و پناهگاهی برای مجرمان بوده است.
حالا بعد از ۸۰ سال شهرداری تهران تصمیم گرفته که سال ۱۴۰۰ را با توپ‌های جنگی آن هم در پای برج تاریخی آزادی جشن بگیرد.
تصاویری که از برگزاری این مراسم منتشر شده بود و روایت های مردم حاضر در آن، همگی حکایت از شلیک چند گلوله از توپی واقعی بود که توسط ارتش صورت می گرفت. آنهم با صدابسیار شدید و دودی فراوان که همراه با فریاد و شادی و دست زدن های حاضران بود. با این حال این مراسم با حاشیه های فراوانی همراه بود.
اما همان صدایی که از توپ‌های جنگی بلند شد و ارتعاشات آن به گفته اهالی غرب تهران تا شعاع چند کیلومتری برج آزادی احساس شد، انتقادهایی را از بابت صدمه احتمالی به این اثر تاریخی ایجاد کرده و این پرسش‌ها مطرح شده که چرا این مراسم نمادین حتی با توپ‌های دارای گلوله مشقی باید در حریم و عرصه یک اثر ملی اجرا شود؟ و یا اینکه چرا حالا که قرار شده تا یک رسم تاریخی احیا شود، به حفظ یک اثر تاریخی توجهی نشده و تا این حد در جانمایی مکانِ شلیک توپ تحویل سال نو بی‌توجه صورت گرفته است؟
برخی دوستداران میراث فرهنگی تهران نیز با اشاره به آسیب‌هایی که تا به حال به برج آزادی وارد شده و بنای آن را سست و ضعیف کرده، مدعی شده اند که ارتعاشات چند شلیک پی در پی می تواند باعث تشدید این آسیب ها شود. این انتقادها در حالی مطرح می شود که حریم برج تاریخی آزادی که در سال ۱۳۵۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. همین مساله بهانه ای شده برای طرفداران میراث فرهنگی تا این سوال را مطرح کنند که اصولا نقش کارشناسان میراث فرهنگی و اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تهران در این جانمایی و اجرای این رسم تاریخی چه بوده، آن هم در شرایطی که اوایل سال ۹۹ پیشنهاد ثبت جهانی آن در قالب پرونده «میراث معماری معاصر کشور» مطرح شده است؟!
سخنان متناقض شهرداری‌چی ها!
این انتقادها تا جایی پیش رفت که شهرداری را که تا همین چند روز قبل با افتخار از این مراسم یاد می کرد برآن داشت تا کلا همه چیز را انکار کند! معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران تنها چند ساعت بعد از برگزاری این مراسم و به دلیل بالا گرفتن موج انتقادهای دوستداران میراث فرهنگی گفت: شلیک توپ در میدان آزادی در سال‌تحویل به رسم طهران قدیم و به همت شهرداری تهران و با مشارکت ارتش جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
محمد رضا جوادی یگانه افزود: همزمان با لحظه تحویل سال ۱۴۰۰ با شلیک نمادین توپ و پخش دعای تحویل سال به استقبال سال جدید رفتیم.اما در خصوص شلیک هم باید گفت که این کار به شکلی نمادین انجام شد و مسؤولان شهرداری نیز درباره آن گفته‌اند: در این مراسم فقط صدای شلیک توپ پخش شد و اصلا شلیکی در کار نبود!
با این حال این پاسخ نه تنها منتقدان را قانع نکرد که حتی باعث خشم بیشتر آنها نیز شد. چرا که از دید آنها انکار چنین امر واضحی توهین به افکار عمومی و خواست های منتقدان است. این انتقادها تا جایی پیش رفت که پای اعضای شورای شهر را نیز به موضوع باز کرد بطوریکه رییس کمسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران مدعی شد، برخی از منتقدان و شهروندان، با بیان مطالبی در مسیر افزایش خستگی، غم و اندوه شهروندان گام بر میدارند.
زهرا صدر اعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در گفتگو با خبرنگار موج، اما در پاسخ به برخی از انتقادها از اقدام مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و شهرداری تهران، موضع گیری دیگری را نسبت به انتقادها دارد. وی با تاکید بر این نکته که نباید برای تخریب و انتقاد از نهادها قضاوت ناعادلانه و تخریب گرایانه داشت گفت: شهرداری تهران و مدیریت شهری تلاش می کند تا از همه فرصت ها برای ایجاد روحیه نشاط و شادی بخشی آحاد جامعه استفاده کند.
رییس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در حالیکه برخلاف اظهارات معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری، شلیک توپ را تایید می کرد ادامه داد: با همکاری ارتش جمهوری اسلامی ایران در زمان تحویل سال ۱۴۰۰ تعدادی توپ شلیک شد تا شهروندان با این اقدام به رسم قدیم به استقبال بهار و سال جدید بروند و احساس کنند شهر نو شده است.
نوری با بیان این مطلب که شلیک توپ در تحویل سال ۱۴۰۰ به نوعی از اندوه و غم مردم کاست ادامه داد: بهتر است به این اقدام مدیریت شهری که با همکاری دیگر ارگان ها انجام شد نگاه مثبت داشته باشیم و از هر موضوعی برای انتقاد بهره نبریم.
او درحالیکه تلاش می کرد تا با ارتباط این موضوع با برخی دیگر از عوامل تهدید کننده برج آزادی، شلیک توپ را کم اهمیت جلوه دهد گفت: آن هایی که از شلیک چند توپ که پس از سال ها در زمان تحویل سال ۱۴۰۰ انجام شد، انتقاد می‌کنند که صدای آن به سازه برج آزادی آسیب وارد کرده است گوش خود را به روی صدای هر ساعته و هر روزه فرود و برخواست هواپیماها در فرودگاه مهرآباد و تعمیر و روشن شدن موتور هواپیما بسته اند و باز هم تاکید من این است که در انتقاد کردن چشم بر واقعیت نبندیم که این اقدام باعث خسته شدن مردم می شود.
رییس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران بیان کرد: بهتر است در سال ۱۴۰۰ مثبت اندیش باشیم و با انتقاد های بی مورد اقدام های شادی بخش مردم را زیر سوال نبریم.
با تمام این تفاصیل به نظر نمی رسد حاشیه های این "شلیک" به این زودی ها خاتمه پیدا کند. کمااینکه در چند روز اخیر، همچنان انتقادهای کاربران فضای مجازی در مورد شلیک تحویل سال نو ادامه دارد.
