نگاه دولت نهم و دهم به محیط زیست به گونه‌ای بود که مشکلات فراوانی را برای کشور و بویژه برخی استان بوجود آورد که نمونه بارز آن خشکاندن دریاچه ارومیه و بحث زاینده رود بود.البته مشکلاتی که دولت قبل برای این در زمینه محیط زیست ایجاد کرده بود به اینجا ختم نمی شود مشکل ریز گردها که بسیاری از استان‌ها را در گیر خود کرده بود مسئولیت دولت یازدهم را در رفع آن به مراتب سنگین‌تر کرد. خوشبختانه دولت تدبیر و امید موفق شد بخش عمده از مشکلات محیط زیستی دولت قبل را مرتفع سازد و آب را به جوی برگرداند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی مرور نیوز، دولت یازدهم دولت محیط‌زیست است. شعارهای انتخاباتی روحانی ردی از مسائل محیط زیستی داشت. مثل دریاچه ارومیه که در شعارهای روحانی جای گرفته بود و احیای آن سرانجام اولین مصوبه دولت یازدهم شد. در حالی که ٢٠سال خشکی و بحرانی شدن وضع بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا، جز برپا کردن طوفان‌های نمکین و از بین بردن محصولات کشاورزی و پدید آوردن بحران سلامت هیچ در برنداشت، حالا پس از تاثیرات عوامل انسانی و طبیعی و بی‌توجهی‌ها دریاچه ارومیه به وضع تثبیت رسیده و قرار است طبق برنامه تا ١٠سال آینده احیا شود.
عملی شدن اولین وعده روحانی؛ احیای دریاچه ارومیه
ماجرای خشکیدن دریاچه ارومیه مدت‌ها بود به گوش مردم رسیده بود و برای همین بود که احیای این دریاچه، در بین شعارهای انتخاباتی حسن روحانی جایی پیدا کرد و حتی اولین مصوبه محیط‌زیستی دولت وی بود. درحالی‌که پیش از این هر‌سال قد دریاچه کوتاه‌تر می‌شد، رئیس‌جمهوری، در مرداد سال ٩٢ با تصویب تشکیل «کارگروه نجات دریاچه ارومیه» در اولین جلسه هیأت وزیران وعده‌اش را عملی کرد.
این کارگروه دو ماه بعد با همکاری دانشگاه‌های تبریز و ارومیه و متخصصان و کارشناسان سایر دانشگاه‌ها و سازمان‌ها و نهادهای تخصصی ملی و محلی و کارشناسان بین‌المللی با تصویب طرح‌های ١٩ گانه احیا برنامه‌های خود را آغاز کرد. از بازکردن آب سدها و لایروبی رودخانه‌ها و روان کردن آب به دریاچه و تغییر روش سنتی کشاورزی گرفته تا ایستادگی در برابر ساخت سد و مطالعات گسترده بین‌المللی سبب شد وضع دریاچه ارومیه بهبود پیدا کند، با توجه دولت به این بحران ملی، تداوم خشکسالی متوقف شود.
توقف تولید بنزین پتروشیمی از فرودین 93؛ در راستای کاهش آلودگی
در حالی که مدت‌هاست کلانشهر‌های ایران به آلودگی دچار شده‌اند، سازمان محیط‌زیست بهبود کیفیت هوا را به‌عنوان یکی از اهداف خود پیش برد. در این مدت کارگروه‌های ملی مقابله با آلودگی هوا که تعطیل شده بودند بار دیگر در تهران و هفت کلانشهر مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز، اهواز، اراک و کرج بار دیگر فعال شد و برنامه‌ها تا آن‌جا پیش رفت که مسئولان خود بگویند کیفیت هوا بهبود پیدا کرده است.
درحالی‌که در دوره‌های قبلی وضع هوای کلانشهرها و شهرهای صنعتی به دلیل مصرف بنزین پتروشیمی‌ها در شرایط بحرانی قرار گرفته بود و وارونگی هوا دیگر بهار و تابستان هم برقرار بود، اما حالا اوضاع عوض شده است. موضوعی که از سوی ابتکار هم به‌عنوان یکی از اقدامات مهم محیط‌زیستی برشمرده می‌شود. یکی از فعالیت‌هایی که به بهبود کیفیت هوا انجامید، حذف بنزین پتروشیمی ارتقای سطح استاندارد خودروها، ارتقای کیفیت سوخت، حذف مازوت از نیروگاه‌ها و طرح‌های توسعه حمل‌ونقل عمومی در شهرها بود. وزارت نفت هم دراین‌باره کمک کرد و پس از آن تمام جایگاه‌های شهرهای بزرگ بنزین یورو ٤ عرضه می‌کنند. از فروردین‌سال ٩٣ بود که تولید بنزین پتروشیمی به‌طور کامل متوقف شد.
تصویب لایحه هوای پاک در دولت روحانی
لایحه «هوای پاک» هم از معاون رئیس جمهوری به مجلس داده شد و هرماه ٩٥ به تصویب رسید. اینها را باید گذاشت کنار استانداردسازی خودروهای ساخت داخل و تعیین سیستم یکپارچه معاینه فنی، کاهش سن معاینه فنی از پنج‌سال به ٢سال و پیوستن به پویش جهانی کاهش گازهای گلخانه‌ای از دیگر برنامه‌هایی بود که به بهبود کیفیت هوا انجامید.
احیای 70 درصدی تالاب هورالعظیم از دستارورد های دولت روحانی
موضوع گرد و غبار در خوزستان و استان‌های غربی و جنوبی دیگر ایران را به تجربه‌ای رسانده که حالا به قول مسئولان سازمان محیط زیست، ایران به‌عنوان برند جهانی مقابله با گرد و غبار شناخته می‌شود. مسأله گرد و غبار اگرچه یکی از اصلی‌ترین دغدغه منتقدان دولت بوده است اما بالاخره با جنجالی بیش از حد موضوع غبارهایی که از کشورهای همسایه و کانون‌های داخلی می‌آیند و نفس مردم را تنگ می‌کنند به اقداماتی جدی انجامید. به‌طوری که تالاب هورالعظیم به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی گرد و غبار خوزستان و حاشیه این استان، ٧٠درصد احیا شد. از طرفی سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی آبخیزداری هم کاشت درخت در کانون‌های غبار را در این مدت پیگیری کرده است.
حمایت از محیط‌بانان و جنگل‌بانان
8 اسفند 95 هیأت وزیران لایحه‌ای در حمایت از محیط‌بانان و جنگل‌بانان از حیث مسئولیت جزایی و مدنی، دیه و خسارات وارده به اشخاص ثالث و همچنین جبران خسارات وارده به آنان در قبال صدمات جانی تصویب کرد. براساس این لایحه محیط بانان و جنگل‌بانان از حیث مسئولیت جزایی و مدنی، دیه و خسارات وارده به اشخاص ثالث و جبران خسارات وارده به آنان در قبال صدمات جانی و زیان مالی که در جهت انجام وظیفه متحمل می‌شوند و کمک مالی به آنان و خانواده‌شان در دوران تعقیب و بازداشت و بعد از آن، مشمول قانون بکارگیری سلاح توسط نیروهای مسلح در موارد ضروری اعلام شد. از طرف دیگر درمورد بیمه عمر و حوادث و انواع بیمه‌های متداول دیگر و نحوه تأمین حق بیمه، محیط‌بانان و جنگل‌بانان مشمول اصلاحیه قانون بیمه عمر و حوادث کارکنان نیروهای مسلح می‌شوند. با این حال مسأله شهادت محیط‌بانان از دست رفته در این درگیری‌ها هنوز به سرانجام نرسیده و درحال بررسی است.
لغو مجوز فروش پارک پردیسان
در کنار ابلاغ سیاست‌های کلی محیط‌زیست از سوی رهبری، از دیگر موارد فعالیت‌هایی که در دولت یازدهم به انجام رسید اجرای طرح مدیریت چند منظوره جنگل‌های هیرکانی، لغو مجوز فروش پارک پردیسان، تدوین و ارایه لایحه‌های محیط‌زیستی مثل حفاظت، احیا و مدیریت تالابها و حفاظت از آب و خاک و همچنین راه‌اندازی صندوق ملی محیط زیست، ثبت مدارس طبیعت برای آموزش شیوه‌های علمی و تخصصی زندکی در طبیعت، حذف تسهیلات بانکی به پروژههای فاقد توجیه محیط‌زیستی، مقابله با زمین‌خواری، توجه به انرژی‌های نو و تجدیدپذیر حفاظت از محیط‌زیست خزر و محیط‌زیست دریایی و مخالفت جدی با ساخت جاده در جنگل ابر می‌توان اشاره کرد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
کهرم:نباید از عملکرد مثبت دولت در حوزه محیط زیست چم پوشی کرد
اسماعیل کهرم، مشاور رئیس سازمان محیط‌زیست معتقد است سازمان محیط‌زیست تنها مانده است. وی می‌گوید کسی نمی‌تواند از عملکرد مثبت محیط زیست چشم‌پوشی کند تعداد روزهای پاک تهران و سایر شهرهای آلوده بیشتر شده است، بنزین پالایشگاه دیگر تولید نمی‌شود و بنزین یورو ٤ داریم، سیرک بدون حیوانات راه افتاده و شکنجه‌های رسمی متوقف شده است؛ تالابها احیا شده و حالا با لایروبی درست رودخانه‌ها، بارش‌ها مستقیما به تالابها سرازیر می‌شود. بنابراین پیشرفت کرده‌ایم.
بهزاد: نگاه دولت یازدهم به محیط‌زیست واقعی‌تر بود
بهروز بهزاد، کارشناس محیط‌زیستمی‌گوید: یکی از نقاط قوت دولت یازدهم این است که دید مسئولان آن به محیط‌زیست، نسبت به دولت‌های قبلی، واقعی‌تر و علمی‌تر بوده است. دولت‌های قبلی، آگاهی کافی در حوزه محیط‌زیست نداشتند، در شرایطی که در دولت یازدهم، نگاه‌ها به این بخش واقعی‌تر بود.
وی ادامه می‌دهد: در دولت یازدهم، با توجه به بالاتر بودن تحصیلات اعضای هیات دولت، مسئولان اهمیت پرداختن به محیط‌زیست را درک کردند و این قدم بزرگی است و می‌تواند در آینده اقدامات مثبت‌تری در این بخش را ایجاد کند.
به اعتقاد این کارشناس محیط‌زیست، تمام دولت یازدهم، نگاه حساس تری به محیط‌زیست داشت و این موضوع تنها مربوط به سازمان محیط‌زیست نمی‌شد. با ادامه این روند، می‌توان گام‌های مثبتی برای حفظ منابع طبیعی برداشت: مثلا معاونان رئیس‌جمهوری و برخی از وزرا، ازجمله وزیر مسکن، نقش زیادی در توجه به موضوعات محیط‌زیستی داشته‌اند.
آلودگی هوا در دولت نهم و دهم تنفس را از 24 استان کشور گرفت
این در حالی است که که در دولت قبلی 8 کلان شهر کشور به ویژه تهران در معرض آلودگی هوا بود و با اجرای پروژههای ناکارآمد و هدر دادن بیت المال فرصت‌ها را از دست دادند. در دولت نهم طرح‌هایی همچون طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران کنار گذاشته شد و طرح جامع دیگری با 13 محور اجرایی برای کاهش آلودگی هوای کلان شهرها به نهادهای دولتی ابلاغ شد. در دولت‌های نهم و دهم مشکل جدیدی به مشکلات آلودگی هوای کلان شهرها اضافه شد و آن پدیده ریز گردها بود. مسئولین محیط زیست ابتدا منبع ریز گردها را کشور عراق، کویت و عربستان عنوان کردند، اما بعدا معلوم شد بیشترین منبع ایجاد ریزگرد در داخل کشور خودمان است که باید سازمان محیط زیست آن را مدیریت کند. مثلا مسئولان ذی‌ربط گفتند که 25 درصد گرد و خاک در ایران فقط ناشی از خشک تالاب جازموریان است.
رها شدن طرح جامع 13 محوری آلودگی هوا در دولت قبل!؟
نتیجه اینکه 24 استان کشورمان که شامل چندین کلانشهر نیز می شود در معرض آلودگی ناشی از ریز گرد قرار گرفتند. دولت های نهم و دهم نیز با دست در گریبان بودن پدیده ریزگرد، طرح جامع 13 محوری را به کلی رها کرد و آلودگی هوای کلان شهرها به فراموشی سپرده شد. به طوری که رئیس دانشگاه محیط زیست می گوید: ما با دست خود شرایط ایجاد و توسعه گرد و غبار را فراهم کردیم و ریزگردها برای مردم ایران پیامدهای روانی و اجتماعی دارد.
تصویب 250 مصوبه در یک نشست ؟!/کسی جرات نفس کشیدن نداشت چه برسه انتقاد
به گفته دلاور نجفی معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در دولت نهم ، در دولت احمدی نژاد ما شاهد سفرهای استانی بودیم که مصوباتی به تصویب می‌رسید و گاهی 250 مصوبه در یک نشست به تصویب می رسید.در سفرهای اول برخی مصوبات در حوزه راه،نفت،صنعت ومعادن و کشاورزی با محیط زیست تداخل پیاد می کرد اما باید توجه داشت این مصوبات در فضایی تصویب می شد که استاندار،امام جمعه و نماینده ولی فقیه،نمایندگان مجلس هم حضور دارند در این شرایط که فضا سنگین بود کسی جرات نفس کشیدن نداشت.برای همین سخت می‌شد با مصوباتی که رویکرد تخریبی برای محیط زیست داشت مخالفت کرد.
نابودی تالاب هوراعظیم در دولت اصولگریان!؟
در این دوره کاهش جمعیت حیات وحش و افزایش گونه‌های در معرض انقراض، خشکی تالابها از جمله چالش‌های زیست محیطی کشور در عرصه منابع طبیعی است که در دولت دهم به حال خود رها شدند وزارت نفت به تعهد خود در آزادگان جنوبی عمل نکرد وتالاب هوراعظیم را نابود کردند.به رغم آسیب پذیر بودن گونه و توقف شکار در این دولت پروانه شکار داده شد.ایشان چه واکنشی برای تخریب دریای خزر نشان داد و کنار گذر رامسر را چرا اجرا کرد.سال 91 ،9 پلنگ را از دست دادیم و ساماندهی گونهها متوقف شد.در محیط انسانی هم مشکل ریزگردها و آلودگی هوا را داریم.
نابودی تالابها و تخریب جنگل‌ها نمونه بارزعملکرد منفی دولت گذشته
به جرأت می‌توان گفت برای کشوری مانند ایران که در کمربند خشک کره زمین قرار دارد از میان زیستگاه‌های متعدد، تالابها دارای اهمیت ویژه و نقش اساسی‌تری است اما متأسفانه اغلب این تالابها از جمله دریاچه ارومیه، دریاچه بختگان، تالاب گاوخونی، تالاب هامون و تالاب پریشان در معرض خشک شدن و کم‌آبی و تالاب‌های شادگان، هورالعظیم، میانکاله، انزلی و نایبند در معرض آلودگی و تخریب قرار گرفت. همچنین در اون دوران شاهد روند کاهش سطح جنگل‌ها و تخریب مراتع غنی کشور بودیم و به تبع آن و در اثر بازندگی فرسایش وسیع خاک را در کشور شاهد بودیم.
قالیباف شعار محیط‌زیستی ندهید/ هیچ کار خاصی نکردید
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به روند نابودی باغ‌های تهران اشاره کرد و افزود: قالیباف در حالی خود را به عنوان شهردار محیط‌زیستی عنوان می‌کند، که شهردار سازه و ساختمان است و همه پروژه‌هایش جنبه نمایشی دارد، ما هیچ کار خاصی از او ندیدم. پروژه پل صدر به ترافیک و آلودگی هوا دامن زد، قالیباف خود را هر چه می‌خواهد؛ بنامد اما ادعا نکند، شهردار محیط‌زیستی است.
این بوم‌شناس و فعال زیست‌محیطی در مورد معضلات دریاچه مصنوعی چیتگر گفت: دریاچه مصنوعی برای جا افتادن زمان زیادی نیاز دارد، البته این پروژه هم جنبه نمایشی داشت. متاسفانه مشکل اصلی دریاچه چیتگر این است که آب داخل آن راکد بوده و هیچ کانالی برای آن پیش بینی نشده است و آب جریان ندارد.
