پژوهشگران دانشگاه صنعتی امیرکبیر راکتور زیستی طراحی کرده‌اند که می‌توان به کمک آن از روغن کرچک یک روان‌ساز دوستدار محیط‌زیست تولید کرد، همچنین می‌توان آن را جهت تولید سوخت‌های سبز نیز به کار گرفت.
به گزارش مرور نیوز، روان‌کاری علم تسهیل حرکت نسبی سطوح در تماس با یکدیگر است. تمام وسایل و تجهیزاتی که شامل دو یا چند قسمت منطبق بر یکدیگر باشند، مانند چرخ‌دنده‌ها، برای کارکرد بهینه به روان‌ساز نیاز دارند. روان‌سازها به موادی گفته می‌شود که با قرار گرفتن بین دو سطح، موجب پایین آمدن مقدار نیروی مقاوم در برابر حرکت می‌شوند.
روان‌سازها در مقایسه با سایر محصولات شیمیایی آلودگی کمتری ایجاد می‌کنند. با این‌حال بخش بزرگی از روان‌سازها در حین مصرف یا پس‌از آن موجب آلودگی زیست‌محیطی می‌شوند. با توجه به کاربرد روزافزون روغن‌های روان‌ساز بر پایه مواد معدنی، نگرانی‌ها نسبت به خسارت‌های زیستی این روغن‌ها افزایش یافته است. به همین دلیل استفاده از روغن‌های جایگزین دوستدار طبیعت افزایش یافته است.
دکتر محمد حجار، دانش‌آموخته مقطع دکترای دانشگاه صنعتی امیرکبیر و از محققان طرح اظهار کرد: جهت تولید روان‌ساز از روغن کرچک یک راکتور زیستی طراحی و ساخته شده است. در راکتور مذکور، آنزیم لیپاز تثبیت‌شده بر روی نانوذرات مغناطیسی اکسید آهن نقش کاتالیست را بازی می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: استفاده از این راکتور زیستی که بر پایه فناوری نانو ساخته شده است، موجب افزایش بیش‌ازپیش سرعت فرایند تولید روان‌ساز شده و هزینه نهایی تولید آن را به نحو مطلوبی کاهش داده است. به‌علاوه روان‌ساز تولیدشده در این راکتور زیستی از خلوص بالایی برخوردار است.
حجار تصریح کرد: در پژوهش حاضر نانوذرات اکسید آهن مغناطیسی به‌عنوان پایه‌ای برای تثبیت آنزیم لیپاز در نظر گرفته شده است. به دلیل ابعاد نانویی این ذرات مغناطیسی، سطح مؤثر بالایی برای اتصال مولکول‌های پروتئین فراهم می‌شود و این موضوع موجب افزایش میزان بارگذاری آنزیم لیپاز در واحد جرم شده است.
وی افزود: ازآنجایی‌که این نانوذرات دارای خاصیت مغناطیسی هستند، می‌توان آن‌ها را به کمک یک میدان مغناطیسی خارجی در ستون راکتور کنترل کرد.
حجار خاطرنشان کرد: نتایج حاکی از آن است که استفاده از ابعاد نانویی ذرات موجب تثبیت 95 درصدی پروتئین بر روی نانوذرات شده است. همچنین پس از استفاده از این آنزیم در 8 دوره متوالی، مقدار 87 درصد از فعالیت لیپاز تثبیت‌شده حفظ شده و بازده فرایند تولید روان‌ساز 8/81 بوده است.
نتایج این تحقیقات که حاصل تلاش‌های دکتر محمد حجار، دانش‌آموخته مقطع دکترای دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دکتر فرزانه وهاب‌زاده عضو هیأت علمی این دانشگاه است، در مجله Industrial Crops and Products ایمپکت 3/45 به چاپ رسیده است.
