«مولود کعبه» در خانه رسول خدا(ص)

به گزارش مرور نیوز، امیرمؤمنان، حضرت علی بن ابی طالب(ع)، در سیزدهمین روز ماه رجب، 30 سال پس از عام‌الفیل، در شهر مکه به دنیا آمد. مکان ولادت آن امام همام، خانه کعبه بود.

آیت‌ا... جعفر سبحانی در کتاب ارزشمند «فروغ ولایت»، درباره چگونگی ولادت امیرمؤمنان(ع) می‌نویسد: «[فاطمه بنت اسد، مادر بزرگوار امیرالمؤمنین(ع)] هنگام شدّت یافتن درد زایمان، راه مسجدالحرام را پیش گرفت و خود را به دیوار کعبه نزدیک کرد و چنین گفت: خداوندا! به تو و پیامبران و کتاب‌هایی که از طرف تو نازل شده‌اند و نیز به سخن جدّم ابراهیم، سازنده این خانه، ایمان راسخ دارم. پروردگارا! به پاس احترام کسی که این خانه را ساخت و به حقّ کودکی که در رَحِم من است، تولد این کودک را بر من آسان فرما. لحظه‌ای نگذشت که فاطمه به صورت اعجازآمیزی وارد خانه خدا شد [و امیرالمؤمنین(ع) در این مکان مقدس به دنیا آمد.]»(ص16)

افزون بر عموم علما و مورخان شیعه، بسیاری از دانشمندان و تاریخ‌نویسان اهل‌سنت نیز، این روایت را در کتاب‌های خود آورده و بر درستی آن تأکید کرده‌اند. از جمله این دانشمندان می‌توان به «حاکم نیشابوری» در «مستدرک علی الصحیحین»(جلد3)، «سبط بن جوزی» در «تذکرة الخواص»، «مسعودی» در «مروج الذهب» و «ابن‌صباغ مالکی» در «الفصوص المهمه» اشاره کرد. افتخار تولد در کعبه، تنها از آنِ امیرالمؤمنین(ع) است و قبل و بعد از ولادت آن حضرت، هیچ‌کس به چنین افتخاری نائل نشد.

در خانه رسول‌خدا(ص)
امیرالمؤمنین(ع)، هنگامی که طفلی کوچک بود، به خانه پیامبرخدا(ص) راه یافت و تحت نظر و تربیت آن حضرت، رشد کرد. «ابن‌اسحاق» که کتاب وی در زمره نخستین آثار درباره سیره رسول‌اکرم(ص) است، در کتاب خود که «رفیع‌الدین اسحاق همدانی» آن را به زبان فارسی ترجمه کرده، به چرایی و چگونگی ورود امیرالمؤمنین(ع) به خانه رسول‌خدا(ص) می‌پردازد و می‌نویسد: «در جاهلیت، قحطی سخت پیدا شده‌بود؛ چنان‌که اهل مکه از آن سخت به رنج آمدند؛ خاص و عام و توانگر و درویش و ابوطالب، عمّ سیّد(عموی رسول‌خدا)، صاحب عیال بود و او را نفقه بسیاری به کار می‌بایست. آن‌گاه سّید(رسول‌ خدا)، عباس را گفت: یا عم(عموجان!)، برادرت، ابوطالب، اهل و عیال بسیار دارد و او را خرجی به کار می‌باید و وقت و ایام به این صفت است که می‌بینی؛ هر کسی در کار خود فرو مانده‌است. اکنون بیا تا برویم و ابوطالب را تخفیفی بجوییم و هر یک از ما، فرزندی از آنِ وی، با خود گیریم و نفقت و مؤونت(هزینه) ایشان را، از وی کفایت کنیم.»(سیرت رسول‌ا...(ص)؛ ص117)

امیرمؤمنان(ع) هنگام ورود به خانه پیامبراکرم(ص)، طفلی خردسال و شیرخوار بود. آیت‌ا... جعفر سبحانی در این باره می‌نویسد: «هنگامی که مادر حضرت علی(ع)، نوزاد را خدمت پیامبر(ص) آورد، با علاقه شدید آن حضرت نسبت به کودک روبه‌رو شد. پیامبر(ص) از وی خواست که گهواره حضرت علی(ع) را کنار رختخواب او قرار دهد. از این جهت، زندگانی امام(ع) از روزهای نخست، با لطف خاص پیامبر(ص) توام شد. نه تنها پیامبر(ص) گهواره حضرت علی(ع) را موقع خواب حرکت می‌داد، بلکه در مواقعی از روز بدن او را می‌شست و شیر در کام او می ریخت و هنگام بیداری، با او در کمال ملاطفت سخن می‌گفت؛ گاه حضرت علی(ع) را در آغوش می‌گرفت و هر وقت از مکه برای عبادت به خارج از شهر می‌رفت، آن حضرت را همچون برادر کوچک یا فرزندی دلبند، همراه خود می‌برد.»(ص17)

امام علی(ع)، در خطبه «قاصعه»، به توجه خاص رسول‌خدا(ص) نسبت به خود، در دوره خردسالی، اشاره می‌کند و در فرازی از این خطبه می‌فرماید:«شما از خویشاوندیِ نزدیک من با رسول‌خدا و مقام مخصوصی که نزد آن حضرت داشتم، کاملاً آگاه هستید و می‌دانید که من در آغوش پر مِهرِ او بزرگ شده‌ام؛ هنگامی که نوزاد بودم، مرا در آغوش می‌گرفت و در کنار بستر او می خوابیدم و بوی خوش او را استشمام می‌کردم و آن حضرت، با دست‌های مبارکش، غذا در دهان من می‌گذاشت.» پیامبر اکرم(ص) اهتمام فراوانی به تربیت امیرمؤمنان(ع) داشت و هیچ فرصتی را برای آموزش دادن صفات عالی انسانی به آن حضرت، از دست نمی‌داد. امام علی(ع) در بخش دیگری از خطبه «قاصعه» می‌فرماید:«[رسول خدا(ص)] هر روز یکی از فضایل اخلاقیِ خود را به من تعلیم و دستور می‌داد که از آن پیروی کنم.»

علی(ع)، همراه پیامبر(ص) در حرا
یکی از ویژگی‌های دوران حیات امیرالمؤمنین(ع)، همراهی آن حضرت با رسول‌خدا(ص)، هنگام عبادت در غار حرا، در سال‌های پیش از بعثت است. آیت‌ا... جعفر سبحانی در این زمینه می‌نویسد:«طهارت نفسانی حضرت علی(ع) و پرورش پیگیر پیامبر، سبب شد که در همان دوران کودکی، با قلب حساس ودیده نافذ وگوش شنوای خود، چیزهایی را ببیند واصواتی را بشنود که برای مردم عادی دیدن و شنیدن آنها ممکن نیست؛ چنان‌که امام(ع)، خود در این زمینه می فرماید:أَری نُورَ الوَحْیِ وَ الرِّسالَهِ وَ أَشُمُّ ریحَ النُّبُوَّهِ؛ من در همان دوران کودکی، به هنگامی که در حرا کنار پیامبر(ص) بودم، نور وحی و رسالت را که به سوی پیامبر(ص) سرازیر بود، می‌دیدم و بوی پاک نبوّت را از او استشمام می‌کردم. امام صادق (ع) می‌فرماید: امیرمؤمنان(ع)، پیش از بعثت پیامبراسلام(ص)، نور رسالت وصدای فرشته وحی را می‌شنید. در لحظه بزرگ و شگفت تلقّیِ[دریافت کردن] وحی، پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمود: اگر من خاتم پیامبران نبودم، پس از من، تو شایستگیِ مقام نبوت را داشتی، ولی تو وصیّ و وارث من هستی، تو سرور اوصیا و پیشوای متقیانی.»(ص20 و 21) امام علی(ع) پس از بعثت رسول‌اکرم(ص) نیز، همواره حامی و پیرو راستین آن حضرت بود.

واقعه «یوم‌الدّار»
در میان وقایع دوران زندگی امیرالمؤمنین(ع)، پیش از هجرت پیامبرخدا(ص) به مدینه، واقعه «یوم‌الدّار» اهمیت و جایگاهی ویژه دارد. 3 سال پس از بعثت پیامبراسلام(ص)، آن‌حضرت مأموریت یافت تا خویشاوندان خود را به اسلام دعوت کند: «وَ أَنْذرْ عَشیرَتَکَ الْأَقْرَبین؛ ‏ و خویشانِ نزدیکت را هشدار ده‏.»(شعرا-214) در آن زمان، امام علی(ع) تنها 13 سال داشت.

رسول‌خدا(ص) برای انجام این مأموریت، به امیرالمؤمنین(ع) دستور داد که غذایی را تهیه و بزرگان خاندان بنی هاشم را به ناهار دعوت کند. با این حال، نخستین جلسه دعوت خویشاوندان به اسلام، با دخالت «ابولهب» برهم خورد و پیامبراکرم(ص) نتوانست مأموریت خود را به انجام برساند. آن حضرت، مجدداً به امیرالمؤمنین(ع) دستور داد غذایی تهیه و بزرگان بنی‌هاشم را به ناهار دعوت کند، اما جلسه دوم نیز، فرجامی مانند جلسه اول پیدا کرد؛ تا این‌که نهایتاً در جلسه سوم، رسول‌خدا(ص) موفق شد جمع 40 نفری اعضای خاندانش را آرام کند و برای آنها سخن بگوید. پیامبراکرم(ص) نگاهی به حضار کرد و فرمود:«ای فرزندان عبدالمطلب! به خدا قسم در میان عرب، فردی را سراغ ندارم که چیزی بهتر از آنچه من برای شما آورده‌ام، برای قومش آورده‌باشد. من خیر دنیا و آخرت را برای شما آورده‌ام.

خدا به من فرمان داده است شما را به سوی او فرا خوانم؛ اکنون کدام‌یک از شما مرا یاری می‌کند تا برادر، وصی و جانشین من در میان شما باشد؟» از میان آن جمع، تنها امام علی(ع) که به لحاظ سنی از همه کوچک‌تر بود، برخاست و به دعوت پیامبرخدا(ص) لبیک گفت. رسول‌اکرم(ص)، سخنان خود را دوبار دیگر تکرار کرد، اما در هر بار، تنها امیرالمؤمنین(ع) به دعوت آن حضرت پاسخ مثبت داد.

پیامبراکرم(ص) رو به بزرگان خاندان بنی‌هاشم کرد و فرمود:«همانا علی، برادر، وصی و جانشین من در میان شماست. سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید.» این روایت مشهور که یکی از دلایل نقلی اثبات وصایت امیرالمؤمنین(ع) محسوب می‌شود، در آثار عموم علما و محدثان شیعه و سنی، نقل شده است. مرحوم علامه امینی، در جلد دوم «الغدیر»، به تفصیل درباره این روایت و نقل آن توسط علمای اهل‌سنت، مطالبی را ارائه کرده است.