عملکرد دولت یازدهم در حوزه آب و آبفا با تحولات بنیادینی رو به رو بود و بر این اساس شاهد تحول در رویکرد دولت  از «توسعه سخت افزاری ظرفیت‌های تأمین آب به تأمین پایدار و با کیفیت آب و ارتقای بهره‌برداری از تأسیسات آبی بودیم.

به گزارش مرور نیوز، مهار و تأمین آب از طریق بهره برداری از 25 سد در 15 استان با ظرفیت حجم آب قابل تنظیم سالانه 3392 میلیون مترمکعب و حجم مخزن 4562 میلیون متر مکعب و آبگیری 9سد در 7 استان باحجم آب قابل تنظیم سالانه معادل 1053 میلیون متر مکعب و حجم مخزن 717 میلیون متر مکعب، احداث 196943 هکتار شبکه‌های آبیاری و زهکشی اصلی و 19129 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی فرعی به منظور تکمیل چرخه استفاده از آب در کشاورزی و ایجاد تولید پایدار، ساماندهی، احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی به عنوان منابع استراتژیک آب کشور که منجر به کاهش برداشت های غیرمجاز از چاهها به میزان بالغ بر 2600 میلیون متر مکعب، تامین پایدار آب شرب جدید شهری برای حدود 4/6 میلیون نفر در سطح 13 استان و 43 شهر با ظرفیت 812 میلیون مترمکعب در سال، احداث 18 تصفیه خانه جدید آب با ظرفیت 850 هزار متر مکعب در شبانه روز در 16 استان، جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب با افتتاح و بهره‌برداری از 41 تصفیه‌خانه فاضلاب در 41 شهر با ظرفیت 1.1 میلیون متر مکعب در روز که با این اقدامات شاخص پوشش خدمات فاضلاب برای جمعیت شهری از 48/40% به 86/45% افزایش یافته است، واگذاری و نصب 4/2 میلیون فقره انشعاب جدید آب شرب شهری، 7/1 میلیون فقره انشعاب جدید فاضلاب شهری و 680 هزار فقره انشعاب جدید آب روستایی، آب‌رسانی به روستاها با هدف افزایش تعداد روستاهای برخوردار از شبکه آب مطمئن و پایداری در تامین آب شرب روستاها، به میزان 5624 روستا با جمعیت 4.3 میلیون نفر، تدوین سند آمایش آب کشور و تعیین و ابلاغ آب قابل برنامه ریزی بخش های شرب، محیط زیست، صنعت، خدمات، کشاورزی و فضای سبز از آبهای سطحی و زیرزمینی به تفکیک حوضه های آبریز درجه دو و محدوده های مطالعاتی، از مهمترین اقدمات دولت دراین زمنیه است.

همچنین تخصیص 8/10میلیارد متر مکعب از آب سطحی تجدیدپذیر برای حقابه های زیست محیطی و توجه جدی به تامین حقابه های تالاب های کشور، انجام مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه‌ها و تالاب‌ها به میزان 7700 کیلومتر و اجرای آن و عملیات ساماندهی رودخانه‌ها به میزان 2815 کیلومتر و 4000 هکتار آزادسازی تصرفات بستر و حریم، تاسیس شوراهای هماهنگی مدیریت حوضه‌های آبریز با رویکرد مدیریت بهم‌پیوسته منابع آب براساس مصوبه شورای عالی آب، تشکیل شوراهای حفاظت آب های زیر زمینی در کلیه استان های کشور، فعالسازی شورای عالی آب و تشکیل 22 جلسه از 29 جلسه در این دوره، مدیریت تامین آب شرب مطمئن و پایدار برای شهروندان و کاهش تعداد شهرهای دارای تنش آبی از 570 شهر در سال 1392 به 301 شهر در سال 1395 و انجام مطالعات پهنه بندی آب ژرف در کشور و شروع مطالعات تعیین نقاط امیدبخش برای اکتشاف و استخراج آن ازد یگر اقدمات زیرساختی وزارت نیرو دولت در زمینه آب و آبفا است.

ارتقای بهره‌وری آب

در این مدت شورای عالی آب فعال سازی شد و در جلساتی که اینشورا داشت تصمیمات مهمی در این زمینه گرفته شد که استقرار مدیریت حوضه‌های آبریز از جمله رسیدگی به مشکلات حوضه آبریز زاینده‌رود، تأمین اعتبارات لازم برای اجرای طرح‌های مرزی و تقویت دیپلماسی آب، ارتقای بهره‌وری آب، تنوع بخشی به تأمین منابع مالی موردنیاز آب شرب شهرها و روستاها، احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی، احیای رودخانه کارون، تغییر اقلیم، راهکارهای علاج‌بخشی سد گتوند، ارائه راهکار برای حل معضلات پساب کشت و صنعت نیشکر در حوزه مرزی در استان خوزستان، منابع آب کارست، مسائل و مشکلات منابع آب استان‌ سیستان و بلوچستان و فارس و آبخیزداری و آبخوان‌داری از جمله تصمیمات مهمی بود که در این جلسات اتخاذ شد.

تدوین سند آمایش آب کشور

از سویی دگر تدوین سند آمایش آب کشور و تعیین و ابلاغ آب قابل برنامه ریزی بخش های شرب، محیط زیست، صنعت، خدمات، کشاورزی و فضای سبز از آبهای سطحی و زیرزمینی به تفکیک حوضه های آبریز درجه دو و محدوده های مطالعاتی نیز از دیگر اقدامات مهم وزارت نیرو در دولت یازدهم بوده است.

بهره برداری از 23 سد و آبگیری 8 سد

همچنین در این مدت از 23 سد در 16 استانبا ظرفیت حجم آب قابل تنظیم سالانه 3388 میلیون مترمکعب و حجم مخزن 4329 میلیون متر مکعب بهره برداری و 8 سد در 7 استان با ظرفیت حجم آب قابل تنظیم سالانه 226 میلیون متر مکعب و حجم مخزن 339 میلیون متر مکعب آبگیری شد.

به این ترتیب حجم سدهای بهره‌برداری و آبگیری شده در دولت یازدهم 23 برابر حجم مخزن سد کرج (امیرکبیر) است. با ساخت این سدها حدود 417 میلیون مترمکعب آب شرب برای 23 شهر و روستای اطراف این سدها فراهم شده‌است. همچنین 62 میلیون مترمکعب برای صنایع و 1443 میلیون مترمکعب آب نیز برای بخش کشاورزی تأمین شده‌است.

همچنین تا مرداد ماه سال جاری نیز 5 سد دیگر با حجم آب قابل تنظیم سالانه 902 میلیون متر مکعب و حجم مخزن 566 میلیون مترمکعب بهره‌برداری یا آبگیری شدند.

احداث 197029 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی اصلی و فرعی

به منظور تکمیل چرخه استفاده از آب در کشاورزی و ایجاد تولید پایدار به‌طور متوسط حدود 47 هزار هکتار در سال شبکه آبیاری و زهکشی احداث شده‌است. باتوجه به اینکه هر 2 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی یک نفر اشتغال مستقیم و 0.5 نفر اشتغال غیر مستقیم ایجاد می کند، لذا ساخت این میزان شبکه آبیاری و زهکشی اصلی، حدود 150هزار شغل مستقیم و غیر مستقیم ایجاد نموده‌است.

باتوجه به حاصلخیز بودن اراضی خوزستان و ایلام، طرح احداث 550 هزار هکتار شبکه در دولت یازدهم با هدف حداکثر انطباق بر اراضی سنتی موجود و در قالب بهبود روش آبیاری و کاهش مصرف فعلی آب آغاز گردید.

در جهت اعمال نظام حسابداری آب و کنترل برداشت از منابع آب سطحی برای مصارف کشاورزی بخصوص در شبکه‌های آبیاری و زهکشی، 886 نقطه تحویل آب به ابزارهای اندازه‌گیری حجمی آب تجهیز شده‌اند که بیش از 9 برابر عملکرد دولت نهم و دهم (92 نقطه) می‌باشد. همچنین32436 حلقه چاه غیر مجاز نیز از ابتدی دولت یازدهم تا پایان سال 95 در 31 استان مسدود شد.

تدوین برنامه احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی

یکی دیگر از برنامه های وزارت نیرو تدوین برنامه احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی مشتمل بر 15 پروژه با هدف جبران 120 میلیارد متر مکعب کسری مخازن تجمعی آبخوان ها ظرف مدت 20 سال است.

با پیگیریهای انجام شده اعتبارات این طرح در سال‌های 1394 و 1395 به میزان 3 برابر افزایش یافته و به یکی از مهمترین پروژه‌های وزارت نیرو تبدیل شده‌است. نقش کنتورهای حجمی در کنترل برداشت‌ آبهای زیرزمینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در دولت یازدهم بالغ بر 42000 فقره کنتور حجمی بر روی چاه‌های کشاورزی نصب شده‌است که این میزان حدود 2 برابر ارقامی است که از ابتدای شروع طرح نصب شده ‌است.‌ به عبارت دیگر به‌طور متوسط سالانه 10500 کنتور حجمی برروی چاه‌های کشاورزی نصب شده‌است.

اتمام 24 طرح آبرسانی در 13 استان (43 شهر) با حجم812 میلیون مترمکعب در سال برای حدود 6.4 میلیون نفر

ردیف

استان

عنوان طرح

حجم آبرسانی

( م.م.م در سال)

1

آذربایجان غربی

آبرسانی به شهر تکاب

7

2

آبرسانی به ماکو وشوط

10

3

آبرسانی به میاندوآب

31

4

گلستان

آبرسانی به شهر علی‌آباد

9

5

آبرسانی به شهر گالیکش

5

6

آبرسانی به شهر مینودشت

10

7

خراسان شمالی

آبرسانی به شهراسفراین

5

8

آبرسانی به گرمه و جاجرم از چاه های مرغزار

5

9

آبرسانی به شهر شیروان

10

10

آبرسانی به شهر بجنورد

21

11

فارس

آبرسانی به شهر لامرد

13

12

آبرسانی به شهر لارستان از سد قیر

30

13

خراسان رضوی

آبرسانی به تربت جام

6

14

سمنان

آبرسانی به دامغان

19

15

آبرسانی به شهر شاهرود

11

16

مرکزی

آبرسانی به ساوه

28

17

لرستان

آبرسانی به ازنا

8

18

یزد

آبرسانی از زاینده رود به 9 شهر استان از خط اول

13

19

اصفهان

آبرسانی به شهرهای شاهین شهر، خمینی شهر، نجف آباد، وزنه، کوهپایه، فلاورجان و خوراسگان

394

20

آبرسانی به شهر نایین و انارک

37

21

آبرسانی به شهرهای کاشان و آران بیدگل از زاینده رود

40

22

چهارمحال و بختیاری

آبرسانی به شهرکرد

40

23

هرمزگان

آبرسانی به قشم و خمیر

20

24

خوزستان

آبرسانی به خرمشهر

40

مجموع

812

افتتاح و بهره برداری از18 تصفیه خانه آب در 18 شهر با ظرفیت 850707متر مکعب در روز

تصفیه خانه های آب به بهره برداری رسیده از ابتدای دولت یازدهم تا فروردین ماه 1396

ردیف

نام شهر

نام استان

ظرفیت اسمی(مترمکعب در روز)

1

شربیان

آذربایجان شرقی

1000

2

گرمسار- شماره 2

سمنان

44929

3

ساوه

مرکزی

49680

4

همدان-عباس‌آباد

همدان

10411

5

احمدآباد سرگوراب

گیلان

3887

6

بافت

کرمان

2840

7

بردسیر

کرمان

9000

8

تصفیه‌خانه آب فوری و اضطراری شهرقم

قم

51840

9

طبس

خراسان جنوبی

17280

10

زابل

سیستان و بلوچستان

177120

11

بیرجند

خراسان جنوبی

53568

12

شماره 7 تهران

تهران

216000

13

جاسک

هرمزگان

30000

14

ویس

خوزستان

7800

15

تصفیه‌خانه اضطراری ساری

مازندران

43200

16

سنندج

کردستان

95000

17

خوانسار

اصفهان

8640

18

گلپایگان

اصفهان

28512

مجموع

850707

افتتاح و بهره برداری از37تصفیه خانه فاضلاب در 37 شهر با ظرفیت 1032569 متر مکعب درروز

تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به بهره‌برداری رسیده در دولت یازدهم

ردیف

نام شهر

نام استان

ظرفیت اسمی( مترمکعب در روز)

1

هرند

اصفهان

1444

2

نجف آباد

اصفهان

20000

3

لواسان( مدول اول)

تهران

6000

4

کهریزک

تهران

16807

5

شهر قدس

تهران

28656

6

هویزه جنوبی

خوزستان

4688

7

فاز لجن تصفیه خانه سنندج

کردستان

100000

8

مریوان

کردستان

24000

9

لاهیجان

گیلان

26000

10

اسدآباد

همدان

10500

11

نهاوند

همدان

14500

12

یزد- شماره 2

یزد

31950

13

تفت

یزد

1100

14

رامهرمز

خوزستان

13500

15

ارومیه(مدول دوم)

آذربایجان غربی

42000

16

هفشجان و طاقانک

چهارمحال و بختیاری

5600

17

ساوه

مرکزی

35000

18

درگهان

هرمزگان

400

19

ابوموسی

هرمزگان

80

20

ماهنشان

زنجان

3000

21

مدول پنجم و ششم تهران

تهران

224640

22

قم

قم

50000

23

رزن

همدان

5000

24

قره ضیاءالدین

آذربایجان غربی

7900

25

دوگنبدان

کهگیلویه و بویر احمد

25000

26

شهریار

تهران

40000

27

التیمور

خراسان رضوی

80000

28

نقده

آذر غربی

23400

29

خین‌عرب

خراسان‌رضوی

83000

30

هشتگرد

البرز

11200

31

میگون

تهران

750

32

بانه

کردستان

16000

33

بناب

آذر شرقی

21600

34

سریش‌اباد

کردستان

4000

35

سردشت

آذر غربی

10700

36

مدول دوم تصفیه‌خانه خوی

آذر غربی

25000

37

پرند

تهران

29154

مجموع

1.032.569

تعداد روستاهای برخوردار شده از شبکه آب مطمئن، 5226 روستا با جمعیت حدود 4 میلیون نفر

 

تعداد انشعاب جدید آب شهری : 2186 هزار فقره

کل انشعابات آب شرب شهری کشور به 15.8 میلیون فقره رسیده‌است که حدود 14% درصد از کل انشعابات آب کشور، طی دوره 4 سال دولت یازدهم نصب گردیده‌است. همچنین درصد جمعیت تحت پوشش شبکه آب شرب شهری به 99.24% در پایان سال 1395 رسیده‌است.

تعداد انشعاب جدید آب روستایی : 680 هزار فقره

تعداد انشعابات آب در بخش روستایی در ابتدای دولت یازدهم نسبت به سال 1357، بیش از 7 برابر گردیده‌است و طی سال‌های خدمت‌رسانی دولت یازدهم تا پایان سال 1395 نیز معادل 14.7 درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین، با رشد حدود 114 هزار فقره در سال، به‌طور متوسط سالانه 232هزار فقره انشعاب آب روستایی نصب شده‌است. با اقدامات انجام‌شده، میزان جمعیت تحت‌پوشش شبکه آب شرب روستایی به حدود 81% ارتقا یافته که در نوع خود رکوردی بزرگ در کشور محسوب می‌شود.

روند افزایش جمعیت روستاییتحت پوشش شبکه آب شرب (بالای 20 خانوار) طی سال‌های مختلف

در سال 1395، حدود 3000 روستا با جمعیت حدود 2 میلیون نفر تحت آبرسانی قرار گرفته‌است که تقریباً 3برابر متوسط سال‌های قبل است. خطوط انتقال آب روستایی با حدود 11 هزار کیلومتر و شبکه توزیع آب روستایی با 12 هزارکیلومتر افزایش، به ترتیب به 102 هزار کیلومتر و 173هزار کیلومتر رسیده‌است. همچنین حجم مخازن ذخیره آب روستایی نیز با 422 هزار مترمکعب افزایش طی دولت یازدهم، به حدود 3.8 میلیون مترمکعب رسیده‌است.

وضعیت آبرسانی به روستاها در دولت یازدهم

ردیف

استان

کل افتتاح 92

کل افتتاح 93

کل افتتاح 94

کل افتتاح 95

تعداد روستا

جمعیت (نفر)

تعداد روستا

جمعیت (نفر)

تعداد روستا

جمعیت (نفر)

تعداد روستا

جمعیت (نفر)

1

آذربایجان شرقی

49

32,849

86

62,276

98

73,910

307

171,088

2

آذربایجان غربی

16

8,623

28

16,348

32

19,402

99

44,911

3

اردبیل

21

7,684

36

14,567

42

17,288

130

40,019

4

اصفهان

26

24,382

45

46,225

52

54,860

162

126,991

5

البرز

0

0

0

0

0

0

15

32,354

6

ایلام

5

2,413

8

4,575

9

5,430

29

12,570

7

بوشهر

4

2,260

8

4,284

9

5,085

27

11,770

8

تهران

8

21,614

13

40,976

15

48,631

47

112,571

9

چهارمحال و بختیاری

21

10,345

36

19,612

42

23,276

130

53,880

10

خراسان جنوبی

8

4,720

13

8,948

15

10,620

48

24,583

11

خراسان رضوی

25

24,602

44

46,642

50

55,356

157

128,138

12

خراسان شمالی

18

9,963

31

18,888

35

22,416

110

51,890

13

خوزستان

11

6,973

19

13,220

21

15,689

67

36,318

14

زنجان

13

7,430

23

14,085

26

16,717

82

38,696

15

سمنان

9

4,742

15

8,990

17

10,670

54

24,698

16

سیستان و بلوچستان

14

8,160

25

15,470

28

18,360

88

42,501

17

فارس

18

14,158

31

26,842

36

31,856

112

73,741

18

قزوین

7

8

9

7,869

10

9,339

31

21,619

19

قم

3

3,305

6

6,266

6

7,437

20

17,215

20

کردستان

14

5,518

25

10,461

28

12,415

89

28,739

21

کرمان

52

24,708

92

46,843

105

55,594

328

128,690

22

کرمانشاه

11

2,993

18

5,673

21

6,733

65

15,586

23

کهگیلویه و بویراحمد

5

1,256

9

2,382

10

2,827

31

6,543

24

گلستان

11

12,762

17

24,195

20

28,715

63

70,867

25

گیلان

26

60,060

45

113,863

52

135,134

161

312,811

26

لرستان

21

8,888

34

16,851

39

19,999

141

50,184

27

مازندران

21

17,053

37

32,330

43

38,370

133

88,819

28

مرکزی

11

8,385

20

15,896

22

18,866

70

43,671

29

هرمزگان

5

3,421

10

6,486

11

7,698

38

18,843

30

همدان

16

15,908

29

30,159

33

35,793

106

86,430

31

یزد

7

7,558

12

14,329

14

17,006

44

39,366

جمع کل

476

362,743

824

695,554

942

825,493

2,984

1,956,102

 

تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه

با برنامه‌ریزی منسجم برای بهبود شرایط زیست‌محیطی دریاچه ارومیه و انجام اقدامات لازم از جمله بستن چاه‌های غیرمجاز، انتقال آب، ارتقای راندمان آبیاری، ساماندهی و لایروبی رودخانه‌های منتهی به دریاچه، اجرای روش‌های نوین آبیاری، تغییر الگوی کشت، متوقف‌کردن سدهای در حال مطالعه و ساخت در حوضه، رهاسازی حدود 1600 میلیون مترمکعب آب از سدهای حوضه به منظور تأمین حقابه‌های زیست‌محیطی و سایر اقدامات انجام‌شده در کنار ریزش مناسب نزولات آسمانی طی دو سال آبی اخیر، سبب شد تا برای اولین بار طی سال‌های اخیر روند کاهشی تراز آب دریاچه متوقف شده و سطح تراز آن اندکی نیز افزایش یابد.

وضعیت نیروگاه برقابی به بهره برداری رسیده در دولت یازدهم

تاریخ بهره برداری

برقآبی

استان

شماره واحد

نام نیروگاه

ردیف

92 / 07 / 10

260

مازندران

2

سیاه بیشه

1

  
 

260

  

جمع نصب شده سال 1392

  

93 / 01 / 27

260

مازندران

3

سیاه بیشه

1

  

93 / 06 / 22

260

مازندران

4

سیاه بیشه

2

  
 

520

  

جمع نصب شده سال 1393

  

1394

3

گیلان

1 -2

سد تاریک

1

  

94 / 04 / 02

160

ایلام

1

سیمره

2

  

94 / 04 / 04

160

ایلام

2

سیمره

3

  

94 / 05 / 19

7

کردستان

1 -2

سد آزاد کردستان

4

  

94 / 05 / 20

3

کردستان

3

سد آزاد کردستان

5

  

94 / 05 / 20

160

ایلام

3

سیمره

6

  
 

493

  

جمع نصب شده سال 1394

  

95 / 03 / 07

75

خوزستان

2

مارون

1

  

95 / 12 / 28

230

لرستان

1

رودبار لرستان

2

  
 

305

  

جمع نصب شده سال 1395

  
 

1578

جمع کل نصب شده سال در دولت یازدهم

  
               

وضعیت نیروگاه برقابی در دست احداث

ردیف

نام طرح

ظرفیت نصب

MW

1

طرح سد و نیروگاه بختیاری

750

2

طرح سد و نیروگاه خرسان3

410

3

طرح سد و نیروگاه چمشیر

176

4

نیروگاههای کوچک

  

1-4

نیروگاه کوچک سوله دکل

4.4

2-4

نیروگاه کوچک بسته اردل

20

3-4

نیروگاه کوچک نمارستاق

12.6

4-4

نیروگاه کوچک زیوکه

6

 

انجام مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه‌ها و تالاب‌ها و اجرای عملیات ساماندهی رودخانه‌ها در دولت یازدهم

ردیف

عنوان اقدام

واحد

طول انجام شده

1

مطالعات تعیین حد بستر وحریم رودخانه

کیلومتر

7000

2

رپرگذاری حد بستر رودخانه

2100

3

مطالعات تعیین حدبستر وحریم تالاب

700

4

رپرگذاری حریم تالاب

385

5

اجرای عملیات ساماندهی رودخانه

330

6

آزادسازی اراضی تصرف شده بستر و حریم

هکتار

4000