بهروز افخمی در ابتدای برنامه‌ی اخیر «هفت» به شهادت جمعی از زائران حسینی واکنش نشان داد و در ادامه میزگردی درباره‌ی سینمای سیاسی برگزار شد و در پایان هم درباره‌ی حواشی افتتاحیه «سلام بمبئی» و گروه «هنر و تجربه» اظهاراتی مطرح شد.
به گزارش مرور نیوز، این کارگردان و سردبیر برنامه‌ی «هفت» در ابتدای برنامه‌ی شامگاه 5 آذر ماه شهادت جمعی از زائران اربعین حسینی را تسلیت گفت و بیان کرد: اتفاقی که دیروز افتاد، نشان داد که خون خواهان حسین (ع) و عزاداران عاشورایی همچنان به انقلاب 1400 سال پیش ادامه می‌دهند و هنوز آمادگی برای فداشدن و قربانی شدن در راه این انقلاب دارند و همچنان با فرزندان ابوسفیان در حال جنگ هستند؛ شهادت جمعی از هموطنان خود را در عراق به دست گروه داعش را تسلیت عرض می‌کنیم.
کرم پور: سینمای سیاسی، نقد قدرت است
«هفت» در ادامه در میزگردی با حضور مهدی کرم‌پور و مهدی آذرپندار به بررسی سینمای سیاسی در ایران پرداخت.
کرم‌پور (کارگردان سینما) در ابتدای سخنانش مطرح کرد: اساسا زمانی که از سینمای سیاسی صحبت می‌کنیم، در واقع درباره نقد قدرت صحبت می‌کنیم، به یاد ندارم در تاریخ سینمای ایران هیچ زمان فرصت و اجازه این را داده باشند تا نقد حاکمیت صورت بگیرد. هرچند سینمای پروپاگاندا و در جهت تبلیغ سیاست‌های حکومت بوده است و از سوی مقابل سینمایی که کارش غُر زدن است، نیز کم و بیش حضور داشته است.
آذرپندار: سیستم فرهنگی ظرفیت برخورد با سینمای سیاسی را ندارد
در ادامه مهدی آذرپندار (منتقد) مطرح کرد: کم رونقی سینمای سیاسی دلایل عمده‌ای دارد که یک بخشی از آن به حکومت و سیاست‌های حاکمیتی مربوط میشود، بخش دیگر آن به جشنواره‌های خارجی و سیاست جشنواره‌ای مدیران سینمایی مستقر مربوط میشود چون اهل دردسر نیستند و فیلم خوب را فیلم جشنواره پسند، شاعرانه و لطیف تعبیر می‌کنند. جشنواره‌های خارجی نیز به آن دسته از فیلمهای سیاسی استقبال نشان می‌دهند که اساسا فیلم اجتماعی هستند و چند تکه سیاسی نیز در بستر آن بیان شده باشد. نظیر فیلمهای جعفر پناهی. از این سو سیستم فرهنگی ما نیز ظرفیت ندارد، بهروز شعیبی با جنس تولیدات قبل خود نشان می‌دهد به نوعی از سینمای اخلاقی و دینی علاقه دارد، اما به ناگهان با تولید یک فیلم سیاسی مثل «سیانور» از سوی اکثر محافل سینمایی طرد میشود.
در ادامه کرم پور بیان کرد: من این فیلمها را به عنوان سینمای سیاسی محسوب نمی‌کنم، بیشتر به سینمای پروپاگاندا شبیه هستند. اما چون بیشتر نگاه‌هایمان حزبی و جناحی است، حتی ممکن است خوانش دولت‌ها نیز از یک فیلم متفاوت باشد چون نگاه به این سینما نگاه سیاسی است نه اینکه فیلمها، فیلمهای سیاسی باشد.
هنرمندان حامی دولت نمی‌توانند، فیلم نقد سیاسی بسازند
آذرپندار نیز پاسخ داد: به هر صورت فارغ از نگاه پروپاگاندا یا علیه حاکمیت به طور کلی به این جنس فیلمها توجهی نمی‌شود، گاهی به برخی فیلمها استقبال زیادی میشود و گاهی به برخی فیلمها توجهی نمی‌شود، لذا من فکر می‌کنم بخشی از معضل به درون محافل سینمایی بازگردد. در ایران بخشی از بدنه هنرمندان در آستانه هر انتخابات همراه دولت‌ها می‌شوند و طبیعتا در دوره آن دولت فیلم سیاسی نمی‌سازند، هرچند در زمان دولت‌های مخالف نیز زمینه تولیدات سیاسی چندان فراهم نیست، اما باز رونقش بیشتر است.
وی ادامه داد: بررسی ادوار مختلف جشنواره فجر نشان می‌دهد، نگاه دولت‌ها به سوژه‌های سیاسی متفاوت است مثلا در جشنواره گذشته فیلم «بادیگارد» که به نوعی فیلم سیاسی محسوب میشود و تصویر رئیس جمهور را در فیلمش نشان می‌دهد، از سوی هیئت داوران نادیده گرفته میشود یا فیلم «سیانور» و... .
دوقطبی سیاسی، معضل سینمای سیاسی
کرم پور با اشاره به فضای دوقطبی سیاسی در ایران گفت: سینمای سیاسی آسیبی دارد که می‌تواند آن را از عمق به سطح ببرند. امروز وقتی در تاکسی سوار می‌شوید، تحلیل‌های عمیق‌تری از سوی عموم مردم درباره مسائل سیاسی می‌بینید، اما وقتی به عرصه سینما می آید این دوقطبی علیه یا له موضع فیلم، حرف فیلم را قیچی می‌کند.
این کارگردان افزود: نادیده گرفته شدن «سیانور» از سوی جشنواره‌ها ممکن است ناشی از سلیقه داوران باشد، من این را قبول ندارم. در همان جشنواره به فیلم «امکان مینا» توجه میشود و در رشته‌های مختلف کاندیدا میشود.
آذرپندار پاسخ داد: مسئله نوع رویکردهاست؛ وقتی کارگردان فیلم «امکان مینا» خود ابراز می‌کند من برای اولین بار یک زن و شوهر را در فیلمم روی یک تختخواب نشان دادم، این فیلم دیگر سیاسی نیست! فیلمی با این همه نما از تهران 94 و 95 و بسیاری از بدیهیات غلط در طراحی صحنه، چطور میشود این همه نامزد میشود؟!
در ادامه کرم پور درخصوص استقبال مردم از فیلمهای سیاسی مطرح کرد: در سال‌هایی فضای کشور ملتهب است و لذا فیلم‌هایی ساخته می شود که مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد. احتمال دارد نمایش مجدد آنها در حال حاضر حتی مورد استقبال کسی قرار نگیرد. مثلا فیلم های محسن مخملباف در دوره‌ای مورد استقبال زیادی قرار می گرفت که اگر آنها را الان ببینید، می‌گویید این چه فیلمهای بدی بودند که استقبال می‌شدند.
همچنین آذرپندار اظهار داشت: من فکر می کنم این موضوعات و مضامین نیستند که تعیین کننده استقبال فیلم توسط مردم باشند. درواقع نمی‌توان گفت فیلم های تاریخی یا سیاسی یا اجتماعی الزاما مورد توجه مردم قرار خواهند گرفت یا خیر... . این رویکردها هستند که ملاک انتخاب مردم اند. برای مثال دو فیلم «سیانور» و «امکان مینا» در یک موضوع واحد با دو رویکرد مختلف ساخته می‌شوند اما برخورد حاکمیت و مردم با فیلمها متفاوت است.
بایکوت در سینمای سیاسی
در ادامه افخمی بیان داشت: به هرحال نمی‌توان به نوعی نادیده گرفته شدن را برای فیلمهای سیاسی در کشور انکار شد، به نظر نوعی دست پشت پرده وجود دارد که نمی‌خواهد برخی فیلمها ساخته شوند. کسی که از جریان طرفدار و حامی دولت فعلی است فیلمی درباره یک مسئله سیاسی می‌سازد که در بسیاری از رشته‌ها کاندید میشود و کسی که این نزدیکی‌ها را ندارد، فیلم بهترش کنار گذاشته میشود، این بیشتر تائید کننده این تئوری ست که برخی نگاه‌ها و مسائل بایکوت می‌شوند.
آذرپندار: نمی‌توان هم فیلم اپوزیسیون ساخت هم فیلم برای محرم در تلویزیون!
مهدی آذرپندار با انتقاد از مواضع دوپهلوی برخی کارگردانان سینمای ایران گفت: ما کسی مثل آقای فرمان آرا را داریم که وقتی مخالف حاکمیت است واقعا در همین موضع می‌ایستد اما برخی فیلم سیاسی با متلک‌های سیاسی علیه حاکمیت می‌سازند اما همان زمان فیلم مناسبتی برای ماه محرم برای تلویزیون تولید می‌کنند. این میانه راه رفتن و دو طرفه بودن بد است. شما در فیلم «پل چوبی» یک داستان عاشقانه را در بستری از سیاست با تیکه‌های سیاسی روایت کردید، خب بلند بگویید واقعا قصدتان همین بوده است.
کرم پور: خوانش خطی، جناحی و ایدئولوژیک شما دشمن سینمای سیاسی ست!
کرم پور پاسخ داد: شما استدلال‌های درست می‌کنید و استنتاج‌های غلط می‌کنید. آنچه دیدید را غلط تعریف می‌کنید. چون شما صرفا خوانش خود را می‌بینید که این روند دشمن سینمای سیاسی است. گروه شما و روشنفکران هر دو، یک برخورد را دارید. یک نگاه ایدئولوژیک، خطی و جناحی که صرفا خوانش خود را دارد. فیلم «پول چوبی» من اصلا فیلم سیاسی نیست و یک جمله درباره تقلب در آن وجود ندارد. این برداشت شما از فیلم من است. من با همان عقایدی که برای محرم فیلم می‌سازم، با همان عقاید برای مسائل سیاسی فیلم می‌سازم. اشارات سیاسی فیلم در بستر یک روایت عاشقانه و برای شکل گیری این درام است.
آذرپندار بیان داشت: من می‌گویم ما فیلم سیاسی ساختن را بد ندادیم و اگر متلک سیاسی می‌اندازیم سرمان را بالا بگیریم و بگوییم فیلم سیاسی ساخته‌ایم. فیلم «پول چوبی» شما پر از متلک، زندانی سیاسی و ... است. این قابل انکار نیست. فیلم شما، نظیر فیلم‌هایی همچون «کازابلانکا»، «بر باد رفته» و... یک فیلم عاشقانه در بستر سیاسی روایت میشود.
کرم‌پور: شما دشمن جامعه هستید!
کرم‌پور اظهار داشت: این فیلم‌هایی که نام بردید سیاسی نیستند. من عقیده دارم وقتی شبه روشنفکران با سانسور خود اجازه اظهارنظر به امثال مهدی آذرپندار نمی‌دهند، ظلم می‌کنند و از سوی دیگر تندروها و افراطی‌هایی را داریم که من کرم پور را هم در دسته روشنفکران قرار می‌دهند! شما با نگاه ایدئولوژیک خود خوانش خود را می‌خواهید در همه زمینه وارد کنید. آقای آذرپندار شما و شبه روشنفکرانی که نمی‌گذارند شماها حرف بزنید، دشمن جامعه هستید! با قیچی خود نمی‌گذارید کسی حرف بزند. همین برخورد شما یکی از معضلات شکل‌گیری سینمای سیاسی است.
در ادامه افخمی بیان داشت: شاید مبنای تعریف شما از فیلم سیاسی محدودتر است. اما بسیاری از منتقدان و کارشناسان فیلم‌هایی مثل «بر باد رفته» را سیاسی می‌دانند، نه اینکه همه فیلمها سیاسی‌اند قابل دفاع‌اند و نه اینکه هیچ فیلمی را سیاسی ندانیم!
کرم پور: سانسور در دو سر طیف حزب اللهی- روشنفکری وجود دارد
کرم پور بیان داشت: مهم جناحی نیست که از آن دفاع میشود، ما درباره یک گونه سینمایی حرف می‌زنیم. فیلمسازی که فیلم سیاسی می‌سازد با کمی لرزیدن ممکن است به دام فیلم پروپاگاندا بیافتد، این یک مرزی دارد. البته فیلم پروپاگاندا را نیز فیلم بدی نمی‌دانم، معتقدم سانسور در دو سر طیف حزب اللهی و روشنفکری وجود دارد و این همان چیزی است که فیلمساز از اظهارنظر دو جریان علیه خودش، می ترسد. من دوسال فیلمم متوقف شد.
وی افزود: حتی جرات نمی‌کنم فیلمم را در بستر یک اتفاق سیاسی روایت کنم و بگویم آن چیزی که در این میان، مهم است عشق است. همه گروه‌های سیاسی باید زمینه را فراهم کنند که همه درباره همه مسائل فیلم بسازند و در این صورت احتمال فروش خوب این فیلمها نیز وجود دارد، هرچند ظرفیت دولت آقای احمدی نژاد در برخی زمینه‌ها نشان داده شد که بیشتر است. حداقل مدیران سینمایی او این را نشان دادند.
تجربه فشار روشنفکران بر سینما
آذرپندار نیز بیان داشت: در دولت قبل فیلمهای سیاسی متعددی ساخته شد اما نه تنها توقیف نشد بلکه مورد حمایت قرار گرفت. اما سانسور در جریان روشنفکری بیشتر است. می‌خواهید من تجربه بازیگرانی بگویم که با فیلمنامه من مشکلی ندارند اما بعد از صحبت با دیگران به ناگهان روز تولید شانه خالی می‌کنند و قید بازی در فیلم را می‌زنند؟!
این منتقد سینما افزود: این شدت از سانسور که در حین تولید مانع از بازی بازیگر شود، فقط و فقط مخصوص جریان‌های در حال فروپاشیست، امروز جریان روشنفکری در حال نابودی ست که دست به چنین کارهایی می‌زند. من آرزو می‌کنم زمانی برسد که بازیگران بعد از رسیدن فیلمنامه به دست شان برای بازی در آن فیلم آزاد باشند. متاسفانه فشار از طرف کسانی است که اسم خودشان را سینماگر گذاشته‌اند.
وی ادامه داد: چهار تا نقد علیه یک فیلمساز را با فشار سنگین حین تولید نمی‌توان مقایسه کرد، من طرفدار شفافیت هستم. می‌گویم شفاف باشید، با همان نگاهی که برای سینما فیلم می‌سازند، برای تلویزیون چرا نمی‌سازند؟ چرا شفاف بیان نمی‌کنند. برخی مضامین مثل اسیدپاشی در سینمای ایران فرصت فیلم شدن پیدا می‌کنند اما موضوعاتی مثل حادثه منا یا انفجار در دفتر نخست وزیری به کل کنار گذاشته می‌شوند.
کرم پور: ان شاالله به زودی شاهد فروپاشی جریان روشنفکری باشیم!
در ادامه کرم پور بیان داشت: من در این زمینه با شما موافقم. ان شالله به زودی شاهد فروپاشی این جریان باشیم. من خیلی خوشحالم که شما به سینما آمدید و فیلم‌تان را ساخته‌اید تا حرف خود را بزنید! به همگی این فرصت داده شود تا آن زمان بتوان گفت سینمای سیاسی رشد می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: من فیلم‌هایی را که در نقد حاکمیت هستند، فیلمهای سیاسی می‌دانم. فیلمی که بر جامعه‌اش اثرگذار است و حرف مردم را می زند، نه فیلمی که حرف دولت‌ها را بزند تا یک فیلم سیاسی محسوب شود.
آذرپندار: «آژانس شیشه‌ای» فیلم اپوزیسیون نیست
آذرپندار نیز خاطرنشان کرد: این به ساختار حکومت‌ها هم بستگی دارد، اگر دولت‌ها برخواسته از دل مردم باشند اشکالی ندارد در حمایت از حکومت نیز فیلم بسازیم. البته راه نقد همیشه باز است. فیلمی مثل «آژانس شیشه‌ای» به هیچ وجه اپوزیسیون نیست، پوزیسیون است. اما حرف مردم را می‌زند و نقد می‌کند و بسیار هم مورد توجه قرار گرفت و موفق بود.
نهایتا افخمی بیان داشت: پس بطور کلی فیلم سیاسی، فیلمی است که رویکرد انتقادانه داشته باشد و نظر به اصلاح داشته باشد.
«هفت» در ادامه با حضور جواد نوروزبیگی، مهدی فردقادری و مارال فرجاد از عوامل فیلم سینمایی «جاودانگی» به گفتگو درباره این فیلم پرداخت.
فردقادری در بخشی از این گفت‌وگو با انتقاد از شیوه اکران فیلم در گروه «هنر و تجربه» گفت: شاید مهمترین اختلاف سلیقه ما با دوستان مسئول این گروه این باشد که به نظرم فیلم‌هایی که در گروه‌های دیگر اکران می‌شوند، نباید به «هنر و تجربه» بیایند. مهم نیست یک سانس به این فیلمها بدهیم یا 100 سانس. یا نگاهمان بحث اقتصادی ست که فکر می‌کنم با حمایت دولت این نگاه نیست، یا سانس‌ها باید برای این جنس فیلمهای تجربی بماند، از طرفی تبلیغات فیلمهای «هنر و تجربه» باید بیشتر شود و مورد حمایت بیشتری قرار گیرند.
او ادامه داد: وضعیت نمایش فیلم در شهرستان‌ها کمی دچار مشکل شده است. مثلا در شهر اصفهان سینما سوره متعلق به حوزه هنری است و اگرچه فیلم در سایت سینماتیکت برای اکران در این سینما قرار گرفت، اما هیچگاه به فروش بلیط نرسید و نهایتا از این سینما کنار گذاشته شد، کاش دوستان توضیحی درباره علت این تصمیم‌شان بیان می‌کردند.
در ادامه جواد نوروزبیگی، تهیه کننده «جاودانگی» بیان داشت: وقتی مهدی فردقادری فیلمنامه این فیلم را برایم آورد نزدیک به 500 صفحه بود، فکر کردم بعید است که یک فیلم سینمایی باشد، چون تقریبا ما این میزان از متن را برای یک سریال داریم. اما با آنچه در فیلم «ماهی و گربه» دیدم، علاقمند شدم در این اثر همکاری کنم و تجربه خوبی بود.
این تهیه کننده نیز با انتقاد از شیوه اکران «هنر و تجربه» گفت: من نیز این نقد را به آقای علم الهدی گفتم، این حق بچه‌های «هنر و تجربه» است که سانسهای این فیلم ها را به فیلمهای پرفروش ندهند. اما ایشان دلایل خودشان را داشتند که من قانع نشدم. به هرحال فیلمی مثل «فروشنده» در حال اکران در همه سینماها هست و باید سالن‌های «هنر و تجربه» را وقف دیگر فیلمها کرد.
نوروزبیگی ادامه داد: درباره ممیزی فیلم، چون فیلم به صورت پلان- سکانس فیلمبرداری شده است امکان سانسور و حذف بخشی از فیلم وجود ندارد. هرچند به یکی دو بخش از فیلم اشکال وارد کردند و من خیلی نگران شدم. اما نهایتا با همکاری و لطف دوستان شورای نمایش چشم پوشی کردند تا اساس فیلم زیر سوال نرود. من بعد از این فیلم به این تجربه رسیدم که حتما بار بعد برای ساخت یک سکانس-پلان به شدت دقت می‌کنم که درگیر ممیزی نشود.
نوروزبیگی: بلیت های پیش فروش «سلام بمبئی» به اتمام رسیده است
وی درخصوص پروژه سینمایی «سلام بمبئی» نیز که تهیه کنندگی آن را برعهده دارد، گفت: تجربه همکاری با سینمای هند در پروژه «سلام بمبئی» نیز تجربه بزرگی بود و فیلم سختی بود، امیدواریم اکران خوب و پرفروشی داشته باشیم. تقریبا تمام بلیط های سینماهایی که پیش فروش شان آغاز شده است، تمام شده‌اند و به فروش رسیده‌اند.
نوروزبیگی درباره افتتاحیه فیلم «سلام بمبئی» و بلیت 300 هزار تومان آن گفت: تاکنون بیش از نیمی از 600 بلیت سالن برج میلاد به فروش رفت. اگر مخاطب احساس کند هم فیلم می‌بیند و هم برنامه‌های متنوع دیگر برگزار می شود، استقبال می‌کند و این اتفاق خوبی است. هرچند دلهره داشتم اما الحمدلله استقبال شد. به هرحال باید بخشی از هزینه‌های میلیاردی سفر مدعوین خارجی فیلم تامین شود. الان چیزی در حدود 180 میلیون تومان از هزینه مراسم از این طریق تامین شده است. برخی دوستان پیشنهاد دادند که دوشب این نمایش را در برج میلاد ادامه دهیم، که من مخالفت کردم و گفتم دردسر میشود.
