دو روزنامه‌نگار با سابقه به بیان توضیحاتی درباره مشکلاتی که در عرصه نگارش و انتشار کتاب‌های حوزه روزنامه‌نگاری وجود دارد، پرداختند.
به گزارش مرور نیوز، نشست تخصصی کتاب‌های حوزه روزنامه‌نگاری با حضور سید فرید قاسمی، احمد توکلی و حسین بصیریان امروز ۱۹ آبان ماه توسط دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات برگزار شد.
در این نشست سید فرید قاسمی با بیان توضیحاتی درباره تاریخ نشر و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد، اظهار کرد: قبل از پرداختن به انتشار کتاب‌های روزنامه‌نگاری در حال حاضر باید مروری بر تاریخ کتاب‌های این حوزه داشت. ۲۰۰ سال پیش اولین کتاب فارسی در ایران منتشر شد و امسال ما در دویستمین سال چاپ و نشر کتاب‌های فارسی هستیم. در ۹۰ سال اول کتاب مستقلی در حوزه روزنامه‌نگاری منتشر نشد. اگر قانون مطبوعات را که سال ۱۲۸۰ خورشیدی منتشر شد را کتاب به حساب بیاوریم تا به امروز ۱۱۰ سال است که کتاب‌هایی در حوزه روزنامه‌نگاری در حال انتشار است.
حافظه گویای مطبوعات ایران ادامه داد: در دهه ۱۳۲۰ به دلیل تب و تاب‌های سیاسی و غلبه انواع دیگری از روزنامه‌نگاری بر روزنامه‌نگاری حرفه‌ای اجازه نداد که تالیف و نشری در این حوزه صورت بگیرد؛ بنابراین ما برای کتاب‌های روزنامه‌نگاری دو تاریخ گسسته و پیوسته داریم که تاریخ پیوسته از سال ۱۳۳۰ شروع می‌شود و امروز در شصتمین سال تاریخ پیوسته هستیم.
او با اشاره به سیر نگارش نشر در حوزه کتاب‌های روزنامه‌نگاری در تاریخ پیوسته، یادآور شد: از ۱۳۳۰ تا پایان دهه شصت، ۱۰۰ عنوان کتاب در حوزه روزنامه‌نگاری منتشر شد که از سال ۱۳۷۰ سیر صعودی پیدا می‌کند و هنوز دهه ۷۰ به پایان نرسیده بود که عنوان کتاب‌های حوزه روزنامه‌نگاری از شمار ۱۰۰ گذشت و برابر با کل تاریخ تا آن زمان شد. در ادامه در دهه ۸۰ حدود هشتاد عنوان کتاب در حوزه ارتباطات منتشر شد که ۱۰۰ عنوان از آن به حوزه روزنامه‌نگاری اختصاص داشت.
حافظه گویای مطبوعات ایران اظهار کرد: از سال ۸۰ تا ۹۵ به دلیل حضور سه نوع کتاب، از دادن ارقام درباره انتشار کتاب‌هایی درباره روزنامه‌نگاری بیم دارم. در این ۱۵ سال پدیده‌هایی به نام کتاب‌های تک نقطه‌ای که جنبه تزئینی دارند، کتاب‌های پنج نسخه‌ای که برای ارتقای اداری و دانشگاهی منتشر می‌شوند و کتاب‌های ۵۰ تا ۱۰۰ نسخه‌ای که برای برگزاری دوره‌های آموزشی خاص منتشر می‌شوند، به وجود آمدند.
او یکی از مشکلاتی که در عرصه کتاب‌های روزنامه‌نگاری وجود دارد را نبود مرجعی مشخص برشمرد و گفت: هیچ مرجعی برای نقد کتاب‌های روزنامه‌نگاری وجود ندارد. مرجعی که بتواند کتاب‌های تقلبی و اصلی را از هم تمیز دهد. امروز کتاب‌های تقلبی در زمینه روزنامه‌نگاری بسیار زیاد شده است و این موضوع به جریان آموزش و پژوهش آسیب می‌رساند و جریان تالیف و ترجمه را به بیراهه می‌کشاند.
قاسمی ادامه داد: متاسفانه بعضی ادارات و دانشگاه‌ها برای مقاصد پنهان و پیدای خودشان این شیوه‌ها را دنبال می‌کنند؛ این در حالی است که ما نیاز به کتاب‌سنجی و علم‌سنجی کتاب‌های حوزه روزنامه‌نگاری داریم. استنادهای جهت‌داری که در دانشگاه‌ها انجام می‌شود آثار اصلی را در استتار برده است. امروز ما با چهار نوع نگارش کتاب من جمله کتاب‌آفرینی، کتاب‌سازی، کتاببافی و کتاب‌ربایی در عرصه روزنامه‌نگاری مواجه هستیم.
او با اشاره به کتاب‌آفرینی یادآور شد: این همان جریان اصیل است که با عرق‌ریزان روح و جسم انجام می‌شود و چندین سال است که در محجوریت رفته و سه نوع دیگر در یک دسته هستند که تفاوت‌هایی نیز با هم دارند.
حافظه گویای مطبوعات ایران با اشاره به مشکلاتی که در عرصه انتشار کتاب در حوزه روزنامه‌نگاری وجود دارد، گفت: دانشگاه‌هایی که کتاب‌های کپی شده را می‌فروشند یا نسخه الکترونیک در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند باعث خسارت‌های معنوی و مادی به پدیده آوردندگان این آثار می‌شوند که در بخش معنوی به جامعه خسارت وارد می‌شود.
او اظهار کرد: امروز ما با سانسور مدرن مواجه شدیم و آنقدر حجم مطالبات بالا رفته است که دیگر علاقه‌ای به خواندن وجود ندارد. در حال حاضر کتاب‌های اصیل ذیل کتاب‌های تقلبی رفته‌اند و ناشران به دشواری زندگی می‌کنند. امروز دنیا با انفجار اطلاعات مواجه شده و ما با انفجار کاغذ. باید بپذیریم که آنها اهل تولید و ما اهل مصرف هستیم. اگر تولیدکنندگان و پدیدآورندگان را مورد توجه قرار دهیم ما هم می‌توانیم از مقام تولیدکننده به مصرف‌کننده برسیم؛ این در حالی است که تولیدکنندگان ما امروز ناامید شدند و کارهای اصلی در استتار هستند.
قاسمی با بیان اینکه به جای آنکه در کشور به ممیزی‌های سیاسی توجه شود باید ممیزی علمی وجود داشته باشد، گفت: در حال حاضر کتاب‌هایی با نشان دانشگاه‌های معتبر کشور منتشر می‌شوند که محتوای آنها غلط است. اگر می‌خواهیم پیشرفت کنیم باید کتاب‌هایی که با نشانه‌های دانشگاهی و علمی پژوهشی منتشر می‌شوند محتوای درستی داشته باشند.
حافظه گویای مطبوعات ایران یادآور شد: ما از طرفی دنبال رشد و توسعه هستیم و از طرفی هم به دنبال جریان‌های علمی نمی‌رویم. بسیاری از سوالات کنکور ارشد و دکترای ما غلط است. چه مرجعی در کشور وجود دارد که کتاب‌ها و این سوالات کنکو ر را پالایش کند.
به گزارش ایسنا، توکلی روزنامه‌نگار با سابقه که از دیگر سخنرانان نشست تخصصی کتاب‌های حوزه روزنامه‌نگاری بود، به بیان توضیحاتی درباره وضعیت کمی و کیفی کتاب‌های روزنامه‌نگاری پرداخت و آماری را در این زمینه ارائه کرد.
وی گفت: اصولا شاکله تولید کتاب در کشور ما از چهار حلقه ارتباطی تولید، ناشر، کتاب فروش و مخاطب تشکیل می‌شود. ما در بحث تولید و مخاطب با مشکلات اساسی مواجه هستیم و تا این مشکلات حل نشود مسائل مربوط به دو حوزه دیگر نیز همچنان مطرح خواهد بود.
این روزنامه‌نگار باسابقه با اشاره به چالش‌هایی که در این چهار حلقه وجود دارد، گفت: اولین موضوعی که تولید را به سرانجام می‌رساند انگیزه است و این انگیزه به صورت مالی یا معنوی تعریف می‌شود؛ این در حالی است که در مملکت ما چنین چیزی وجود ندارد که فردی با تکیه بر یکی از این دو انگیزه وارد عرصه تولید شود. در بحث معنوی نیز اکرام و عزتی برای نویسندگان ما وجود ندارد و اگر کسی وارد این حوزه می‌شود واقعا عشقی وجود دارد.
او با بیان اینکه حیات ناشران بسته به رونق کار آنها است، اظهار کرد: علت اینکه ناشران ما در این دوره کمتر هستند این است که برای آنها درآمدزایی وجود ندارد.
توکلی در ادامه سخنانش از مراحل مختلف تولید و توزیع کتاب سخن گفت و به بیان توضیحاتی درباره مشکلاتی که در این عرصه وجود دارد، پرداخت.
مدیر انتشارات ثانیه خاطرنشان کرد: بر اساس آمار وزارت فرهنگ و ارشاد ما ۱۳ هزار ناشر و ۳۰۰ کتابفروشی فعال داریم. این در حالی است که در کشورهای دنیا این نسبت بر عکس است. همچنین بر اساس آمار خانه کتاب از اول سال ۹۴ تاکنون یعنی حدود ۲۰ ماه ۱۴ ناشر کتاب‌های حوزه روزنامه‌نگاری و ارتباطات را منتشر کردند. تعداد کل کتاب‌های چاپ اول ۳۵ و کتاب‌های تجدید چاپ ۱۹ اعلام شده است که این آماراه وحشتناک است.
او با اشاره به نقش مخاطبان در انتشار کتاب‌های حوزه روزنامه‌نگاری، گفت: مخاطب کتاب‌های روزنامه‌نگاری و ارتباطات یا خود روزنامه‌نگاران هستند یا دانشجویان این رشته ولی این پرسش مطرح می‌شود که آیا روزنامه‌نگاران ما واقعا نیاز مطالعه کتاب را احساس می‌کنند یا نه.
این روزنامه‌نگار باسابقه ادامه داد: در روزنامه‌های امروز که اکثر آنها حزبی یا وابسته به گروه‌های حزبی هستند به غیر از دو بخش سرمقاله و تیترهای اول و دوم که بر عهده مدیران مسؤول و سردبیران است، سایر بخش‌ها بر عهده روزنامه‌نگاران است. روزنامه‌نگارانی که اغلب از سبک‌های یکسانی بهره می‌برند و هیچ خلاقیتی ندارند؛ بنابراین روزنامه‌نگاری که می‌خواهد کلیشه بنویسد و رسانه هم از او انتظار دیگری ندارد به سراغ مطالعه کتاب‌های این رشته نمی‌رود.
همچنین بصیریان به بیان توضیحاتی درباره شیوه‌های جدید نشر در حوزه کتاب‌های روزنامه‌نگاری پرداخت.
