رئیس قوه قضاییه گفت: باید علوم انسانی اسلامی به دو مسئله عدالت و مبارزه با فساد ورود پیدا کند. چه کنیم که در جامعه جرم و جنایت کاهش پیدا کند؟ این مسئله را باید علم و دانش به کمک اجرا آمده و حل کند. چه کنیم که دیگر انگیزه و اندیشه جرم به وجود نیاید؟
به گزارش مرور نیوز، آیت الله سیدابراهیم رییسی ، رییس قوه قضاییه در پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی-اسلامی که صبح امروز(یکشنبه 3 آذر) در مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما برگزار شد، اظهار کرد: مساله اجرای عدالت در جامعه، پیوند بین حقوق و جامعه شناسی بسیار مهم است.
وی با اشاره به اینکه قاضی باید بلد را بشناسد افزود: چه ارتباطی بین حقوق و جامعه مطرح است؟ بین جامعه شناسی و حقوق و نیز روانشناسی و حقوق و اخلاق و حقوق ارتباط وجود دارد. باید این میز و کنگره و دانشگاه در این موارد کاربردی مسایل را حل کند.
رییس قوه قضاییه افزود: مسایل اجتماعی و آسیب شناسی‌های رهبری از مباحثی است که دانشگاه باید آن را حس کند و به میدان بیاید و حضور پیدا کند.
* مسائل مطروحه در پایان نامه‌ها و تحقیقات غیربومی است
رییسی تصریح کرد: مسایل مطروحه در پایان نامه‌ها و تحقیقات غیربومی است و باید بومی شود. همچنین در مساله یابی و راهکارها نباید تقلید کنیم.
وی افزود: از مهمترین بسترهای گام دوم علم و فناوری است و یکی از مهمترین محورهای آن عدالت و مبارزه با فساد است.
رییسی ادامه داد: حضور بنده در این جلسه برای ارائه بحث نظری علوم اسلامی نیست بلکه در راستای ماموریت‌هایی است که برعهده دستگاه قضایی قرار دارد. در راستای این ماموریت‌ها، کمک خواستن از فرهیختگان علوم اسلامی برای اینکه بتواند در کاهش ناهنجاری‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه کمک کرده و هنجارهای مثبت را در جامعه بسط دهیم است.
وی با اشاره به سخنی از پیامبر اسلام (ص) درباره علم و دانش، بیان کرد: علم به عقاید و باورهای دینی و اخلاق فاضله و کریمه و نسبت به بایدها و نبایدهای الهی است.
وی با بیان اینکه امام صادق سخن پیامبر اسلام (ص) را با دو سوال علم چیست و عالم کیست؟ تبیین کرده است، گفت: شناخت خدا و خداشناسی، ایدئولوژی، عقیده و دین‌شناسی، شناخت جهان و هستی‌شناسی و شناخت آسیب و آسیب‌شناسی در راستای این علم است و انسان عالم کسی است که نسبت به این علوم و زوایای آن شناخت و دانش داشته باشد.
* علم و دانش یکی از مولفه‌های اقتدار برای یک جامعه است
رئیس دستگاه قضا گفت: بدون تردید، علم و دانش یکی از مولفه‌های اقتدار برای یک جامعه است لذا مهم است که دانش و علوم و مدیریت و جهت آن تنظیم شود. اگر جهت علوم در جهت قدرت و ثروت بدون معنویت، اخلاق و عدالت باشد نسخه آن می‌شود کلاهک‌های هسته‌ای، مواد مخدر، ساختن ابزاری برای استعمار و تضییع حقوق انسان.
رئیسی با بیان اینکه علم تجربه شده‌ای که در دنیا شاهد آن هستیم، بدون معنویت، اخلاق و عدالت است که نتیجه آن ساختن ابزاری برای از بین بردن انسان شده است، گفت: اکنون این ابزارها در دست حاکمان و مستکبرانی است که از آنها برای نابودی کرامت انسانی استفاده می‌کنند.
وی یادآور شد: علم و فناوری امروز در مغرب‌زمین بدون اخلاق و معنویت به بن‌بست رسیده و همه اندیشمندان آنها در این فکر هستند که چگونه می‌توانند جوانانشان را از آسیب‌های آن مصون بدارند.
رئیس قوه قضاییه افزود: دغدغه امروز اندیشمندان غربی و کسانی که دغدغه جوامع را دارند این است که چگونه از آسیب‌های این علوم جلوگیری کنند. مهم این است که مدیریت علم در دست مستکبران یا در دست انسان‌های دانشمند دارای تزکیه نفس باشد.
وی با بیان اینکه ما در نظاممان که مبتنی بر فقه اکبر، فقه اوسط و فقه اصغر است، گفت: تفاوت زمان ما با شیخ انصاری صاحب مکاسب، محقق و دیگران در این است که شیخ باید حکومت کند و مسائل جامعه براساس آموزه‌های دینی باشد.
* علوم انسانی سکولار نمی‌تواند مغزافزار جامعه و نظام مبتنی بر دین باشد
وی افزود: اگر نظام مبتنی بر دین باشد باید مغزافزار و نرم‌افزار آن نیز مبتنی بر علوم انسانی اسلامی باشد. علوم انسانی سکولار نمی‌تواند مغزافزار جامعه و نظام مبتنی بر دین باشد. این موضوع به این معنی نیست که علوم انسانی غرب قابل تحقیق و بررسی نباشد،هست اما قابل نقد هم هست؛ نباید علوم انسانی غرب به یک تابوی غیرقابل نقد تبدیل شود.
رئیسی ادامه داد: دستگاه‌های حاکمیتی از نوآوری‌های علمی باید حمایت کنند. ارتباط جدی بین نظام برنامه ریزی و علوم انسانی اخلاقی بسیار مهم است. نمی‌توان برنامه‌ریزها کار خودشان را کنند و دانشگاه‌ها کار خود را بلکه باید این ارتباط بین آنها وجود داشته باشد و به طور کلی ارتباط بین برنامه ریزی و علم اجتناب ناپذیر است.
وی افزود: کارهای خوبی در این چهل سال شده است اما جامع ترین نسخه در گام دوم است که رهبری آن را فرمودند و تحولی که در بستر گام دوم باید صورت گیرد.
وی افزود: ما توسعه را در پرتو عدالت تعریف می کنیم و باید در حوزه علوم انسانی اسلامی، عدالت مورد توجه قرار گیرد البته با نگاه کاربردی.
وی تاکید کرد: قضات و دست‌اندرکاران ما اگر از علم جدا شوند مشکلات جدی ایجاد می‌شود. این ارتباط معناداری است که همه بخش‌های اجرایی در نظام باید آن را تعریف کنند و از سوی شما نیز ارتباط برنامه‌ریزی تعریف شود و ضروری و قطعی است.
رییسی با بیان اینکه اینجا جمع شده‌ایم تا چند کار عمده انجام دهیم، گفت: نخستین آن مسئله‌یابی است، باید نظام مسئله تنظیم شود. دومین آن اولویت‌بندی است. همچنان مسائل جامعه روی میز است که باید راهکارهایی برای آن پیدا شود.
رئیسی با اشاره به تلاش فقهای گذشته در زمینه تبیین علوم اسلامی گفت: اینکه آنها چنین اقدامات مهمی انجام داده‌اند بدون حضور در نظام اسلامی بوده است. اکنون که در نظام اسلامی قرار داریم، باید موثرتر و گسترده‌تر در این زمینه فعالیت شود. به طور مثال در موضوع قضا هزاران مورد وجود دارد که باید مبتنی بر تفکر تمدن‌ساز مورد بررسی قرار بگیرند و محافل علمی باید این موارد را برای قضات بررسی و تبیین کنند که این تنها به این مورد ختم نمی‌شود، بلکه باید در علوم دیگر از جمله، اقتصاد، اجتماع، سیاست و فرهنگ به آن توجه شود.
* باید علوم انسانی اسلامی به دو مسئله عدالت و مبارزه با فساد ورود پیدا کند
وی افزود: باید علوم انسانی اسلامی به دو مسئله عدالت و مبارزه با فساد ورود پیدا کند. چه کنیم که در جامعه جرم و جنایت کاهش پیدا کند؟ این مسئله را باید علم و دانش به کمک اجرا آمده و حل کند. چه کنیم که دیگر انگیزه و اندیشه جرم به وجود نیاید؟
وی با بیان اینکه اگر می‌گوییم علوم انسانی اسلامی به این معنی نیست که راجع به آنها نقد نشود، باید توسط اندیشمندان این حوزه نقد، بررسی و مورد پژوهش قرار بگیرد، گفت: کار حوزه آزاداندیشی، نقد و پژوهش داشتن در این علوم است که البته رسم همه بزرگان، سلف و اندیشمندان نقد و بررسی در علوم دین بوده است.
* تخریبی که ناشی از مسائل سیاسی باشد قابل قبول نیست
وی تاکید کرد: ما باید بین تخریب و نقد عالمانه تفاوت قائل باشیم. نقد عالمانه ارزشمند است اما تخریبی که ناشی از مسائل سیاسی باشد قابل قبول نیست.
رئیس قوه قضاییه با اشاره به سخن رهبر انقلاب مبنی بر اینکه «این قرن، قرن اسلام است»، خاطرنشان کرد: این سخن، سخن پرمغزی است که اندیشمندان باید به آن توجه داشته باشند چراکه روزنه‌های آن مشخص است و زمینه‌های ظهور آن در عالم پیداست که البته باید با یک نگاه آسیب‌شناسانه برروی آن کار شود.
رئیسی گفت: امروز توجه به علوم انسانی اسلامی در متن زندگی جامعه و اجرائیات نظام در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی اثر دارد که صاحبان اثر و بصر باید به آن نگاه آسیب‌شناسانه داشته باشند.
وی ادامه داد: در این زمینه کارهایی انجام شده که جای تقدیر دارد اما کارهای جدی زیادی هم باید انجام شود. در هسته‌ای و نانو تکنولوژی پیشرفت کرده‌ایم اما بحث‌های جدی در علوم انسانی اسلامی هنوز در حوزه و دانشگاه باید مورد بحث باشد.
رئیس قوه قضاییه تاکید کرد: بهترین جا برای نقد و بررسی علوم انسانی اسلامی، دانشگاه و حوزه هستند و خارج از این دو مکان پاسخی دریافت نمی‌شود چراکه این دو حوزه بهترین و برترین‌ها هستند که باید این بحث‌ها را دنبال کنند.
* بحث در حوزه علوم انسانی اسلامی جسارت می‌خواهد
وی با بیان اینکه بحث در حوزه علوم انسانی اسلامی جسارت می‌خواهد، گفت: برای آنچه که براساس نوآوری و نوگرایی به این حوزه وجود دارد، خسارت لازم است که این خسارت و نوآوری باعث نشاط در این محیط‌ها می‌شود. البته این نوآوری باید مبتنی بر یک بنیاد محکم و استوار باشد.
رئیسی گفت: اولین موضوعی که باید مورد بررسی قرار بگیرد مسئله متون آموزشی است که باید بازنگری شوند تا ببینیم چقدر علوم انسانی اسلامی در آنها بروز و ظهور دارند. دومین موضوع مهم این است که برای پژوهشگران سرمایه‌گذاری شود، همان‌طور که در حوزه‌های دیگر این سرمایه‌گذاری انجام شده و نتایج آن را دیده‌ایم، باید در این حوزه نیز سرمایه‌گذاری انجام شده و منتظر نتایج آن باشیم.
رئیس قوه قضاییه سومین مسئله مهم در حوزه علوم انسانی اسلامی را سپردن مباحث این حوزه به نخبگان و فرهیختگان دانست و گفت: این حوزه به واسطه سختی‌ها و پیچیدگی‌هایی که دارد باید به افراد باهوش سپرده شود.
وی افزود: چهارمین نکته این است که حتما علوم انسانی اسلامی مبتنی بر علوم اسلامی است اما آیا کافی است؟ نه؛ چه لازم است؟ لازم است ریل‌گذاری‌هایی در این زمینه انجام شود که نمونه آن تاسیس دانشگاه‌ها و موسسه‌های تخصصی در این حوزه است. پنجمین مورد در مورد علوم انسانی اسلامی پیوند اداره جامعه اسلامی به این علوم بود. تا این علوم در بطن جامعه و در صنعت، آموزش، فناوری و غیره اجرا نشود، اهداف محقق نخواهد شد.
