بررسی پرونده بی سابقه برخورد چکشی آموزش و پرورش با یک معلم

به گزارش مرور نیوز،  رضا نهضت، معلمی که با سابقه 30 سال تدریس، به خاطر یک کاریکاتور انتقادی از وزیر آموزش و پرورش در کانال تلگرامی خود به شلاق محکوم شد به مدد موج اعتراض و حمایت همکارانش و سایر فرهنگیان، از زیر بار شکایت وزارت آموزش و پرورش بیرون آمد و در نهایت وزیر را وادار به عقب‌نشینی از شکایتش کرد. بد شانسی رضا اما به این شکایت محدود نمی شود . وی در سال 1390  در مسیر رفتن به مدرسه دچار سانحه شد و پاهایش مجروح شد و بعد از سه سال مداوای ناموفق، پای چپش را از دست داد و پای راست اش نیز همچنان دچار معلولیت شد با این حال وی هم اینک در مقطع دکتری تحصیل می کند و در مرحله نگارش پایان نامه قرار دارد.

این معلم کهنه کار آموز و پرورش سه سال پیش کانال تلگرامی به نام «حرف حساب»  را راه‌اندازی کرد و در آن به صراحت به انتقاد از عملکرد و سیاست‌های وزارتخانه یاد شده پرداخت.

اما بالاخره انتشار یک کاریکاتور انتقادی در «حرف حساب» کار دستش داد و به شکایت علیه او منجر شد. به نظر می رسد فشارها و تهدید های این معلم بالاخره جواب داد چرا که کانال تلگرامی او در تاریخ ۲۱ فروردین امسال بسته شد و بعد از شکایت مستقیم وزیر آموزش و پرورش در19 مهرماه رضا نهضت به تحمل 45 ضربه شلاق محکوم شد. همان زمان یکی از کانال های تلگرامی دیگر معلمان در مورد این شکایت نوشت :

«کانال حرف حساب یکی از کانال های منتقد سیاست‌های وزیر و دیگر مدیران وزارت آموزش و پرورش بود. گفته می شود با شکایت وزارت آموزش و پرورش به دادسرای فرهنگ و رسانه،  آقای نهضت برای مدت کوتاهی بازداشت و با قرار وثیقه آزاد شده است. همچنین وسایل ارتباطی مدیر کانال حرف حساب از قبیل گوشی تلفن و کامپیوتر و... در منزل ایشان توسط ماموران ضبط شده است.

شکایت وزیر آموزش و پرورش از نهضت به کاریکاتور و جمله ای بر می گشت که وی در کانالش منتشر کرده بود. شکایتی که از سه محور نشر اکاذیب، افترا و توهین به مقامات تشکیل شده بود.

به دنبال شکایت محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش و ترکمن الله یار معاون او از رضا نهضت نهایتا دادگاه کیفری دو مجتمع قضایی کارکنان دولت تهران او را به ۴۵ ضربه شلاق تعزیری محکوم کرد. به گزارش «پایگاه اطلاع رسانی جماران» دادگاه دفاعیات متهم «دایر بر اینکه این مطالب در قالب طنز منتشر شده را غیر موجه و غیر مستدل» دانسته و بر اساس ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی او را محکوم به شلاق کرده است. اتهامی که دادگاه به آن استناد کرده «ترسیم کاریکاتور توهین آمیز نسبت به وزیر آموزش و پرورش و معاون وی» است. هم‌چنین گفته شد که رای صادره ظرف مدت ۲۰ روز قابل تجدیدنظر خواهی است. کاری که رضا نهضت از آن خودداری کرد. و گفت حاضر نیست از دادگاه تقاضای تجدیدرنظر کند. ، این حکم اما به شکل غیرمنتظره ای  با موج واکنش‌های تند تیزی از سوی بسیاری از معلمان و فرهنگیان روبرو شد. در شبکه‌های اجتماعی نیز هشتگی به حمایت از او؛ «رضا نهضت، این حکم اجرا نشود» به راه افتاد

واکنش آقای وزیر 

اعتراض‌ها به حکم شلاق این معلم و موج رسانه ای آن که حتی به آن سوی مرزها نیز کشیده شد آنچنان بالا گرفت که در نهایت باعث شد تا آموزش و پرورش کوتاه بیاید و طی بیانیه‌ای اعلام کند که از شکایتش صرفنظر کرده است.

در این بیانیه آمده است : «وزارت آموزش و پرورش ضمن اعتقاد به ضرورت برخورداری جامعه از رسانه‌های پاک و صادق و حمایت از جریان روشنگری رسانه‌ای در پرتو نقد منصفانه به اطلاع می‌رساند، با توجه به تحقق هدف خود مبنی بر اثبات روند ناصواب، غیرحرفه‌ای و مخرّب کانال مذکور، از حق قانونی خود گذشت می‌نماید و امیدوار است از این پس ضمن حفظ احترام متقابل و در نظر گرفتن رسالت و اخلاق حرفه‌ای در مسیری گام بردارند که به ارتقای نظام تعلیم و تربیت منتهی شود.»که رضا نهضت به اتهام «نشر اکاذیب، توهین و هتک حرمت و نقض حریم نظام تعلیم و تربیت و خروج از دایره نقد منصفانه و همچنین ایجاد شبهات و فرافکنی در جامعه فرهنگیان» محکوم شناخته شده، با این همه، وزارت آموزش و پرورش «از حق قانونی خود گذشت می‌نماید و امیدوار است ازاین پس ضمن حفظ احترام متقابل و در نظر گرفتن رسالت و اخلاق حرفه‌ای در مسیری گام بردارند که به ارتقای نظام تعلیم و تربیت منتهی شود.»

این وزارتخانه هم‌چنین در این بیانیه مدعی شده است که «پاسخگویی شفاف» به انتقادات و شبهات و «اطلاع رسانی به موقع و صادقانه بخشی از سیاست‌های اطلاع رسانی و تبیین‌گری وزارت آموزش و پرورش بوده است و با همین رویکرد کما فی السابق از نقدهایی که به نظام آموزشی می‌شود در جهت ارتقای نظام تعلیم و تربیت استفاده خواهد کرد.»

همزمان با این بیانیه وزیر آموزش و پرورش نیز در صفحه توییتری خود طی جملاتی معنا دار نوشت: «از مدیران وزارتخانه خواستم هرچه سریع‌تر شکایت از مدیر یک کانال خبری که در دادگاه محکوم شده را پس بگیرند. مجازات قضایی هیچگاه مدنظر نبوده و نخواهد بود. ترجیح می‌دهم اثبات حقانیت و عملکرد وزارتخانه و اصلاح رفتارهای نادرست و غیرحرفه‌ای برخی در همان فضای مدنی و رسانه‌ای محقق شود. این توئیت اما از دید بسیاری از معاملان به نوعی زهرچشمی بود که آقای وزیر از معلمان می گرفت!

 یک خروار سابقه !

بررسی روند شکایت آموزش و پرورش از معلمان نشان می دهد که این رویه علیه معلمان منتقد و رسانه های مستقل معلمی از زمان به وزارت رسیدن « سیدمحمد بطحایی » آغاز شده است. 

یکی از سایت های مرتبط در همان زمان از احضار گروهی از معلمان در نقاط مختلف کشور به دادگاه خبر داد و نوشت : این وضعیت تقریبا تا پایان دوران وزارت بطحایی و استعفای وی استمرار یافت .در این دوره برای برخی از فعالان صنفی معلمان نیز در «هیات‌های تخلفات اداری وزارت آموزش و پرورش» پرونده تشکیل شده و علیه رسانه « صدای معلم » نیز «شکایت‌هایی اقامه» شده است .

بنابر گزارش این سایت «آخرین مورد شکایت وزارت آموزش و پرورش علیه مدیر کانال تلگرامی " اخبار فرهنگیان" بود که با دستور مستقیم "جواد حسینی" سرپرست پیشین وزارت آموزش و پرورش شکایت پس گرفته شد». صدای معلم به جواد حسینی پیشنهاد کرد که «مدیران زیرمجموعه خود را موظف کند که حق شکایت از هیچ رسانه ای را ندارند!»

هم‌چنین از وزیر آموزش و پرورش و سایر مسئولان خواست به «امنیت فرهنگی» معلمان احترام بگذارند و از سوق دادن محیط تعلیم و تربیت به سوی «فرهنگ امنیتی» خودداری کنند .

رضا، زیر شلاق 

روایت "نهضت " از این کاریکاتور و شکایت آقای وزیر اما در نوع خود جالب و شنیدنی است و البته در بسیاری از موارد با حکایت راویان آموزش و پرورشی متفاوت است . مسئول کانال حرف حساب در مورد آنچه در طول این 4 سال عمر این کانال بر وی رفته گفت :  مسلما این کانال در حوزه مسائل آموزش و پرورش تاثیرگذار بود به نحوی که تعداد دنبال‌کنندگان و اعضای آن ابتدا حدود ۳۰۰ نفر بودند.

این معلم آموزش و پرورش به نخستین تماس هایی که با وی در مورد این کانال و محتوی آن زده شد اشاره کرده و گفت: از اسفند ۹۸ از طرف وزارت آموزش و پرورش تماس‌هایی با من گرفته شد مبنی براینکه شما مخل امنیت کشور هستید. اما من استدلال کردم که فعالیت و نقد در حوزه آموزش و پرورش ارتباطی به مسایل امنیتی ندارد و قطعا ارگان‌های دیگری باید به این موضوع رسیدگی کنند بنابراین گفتم اگر نهاد‌های مربوط به امنیت کشور بگویند، ما حتما این کانال را تعطیل می‌کنیم. اما در نهایت هیچ مشکلی در این خصوص برای ما پیش نیامد.

نهضت با بیان اینکه آموزش و پرورش بارها تلاش کرد تا به بهانه هایی مانند مشکلات امنیتی از فعالیت ما در این کانال جلوگیری کند گفت : مثلا مطالب کانال حرف حساب را در اختیار نهاد‌های امنیتی گذاشتند. چند جا هم من را خواستند اما مشکلی پیش نیامد، زیرا مطالب صرفا انتقاد به عملکرد آموزش و پرورش بود و ارتباطی به مسایل امنیتی نداشت.

به گفته وی با این وجود اما، این رفتار‌ مسئولان آموزش و پرورش باز هم تکرار شد ولی راه به جایی نبرد تا اینکه در فروردین ماه معاونت حقوقی آموزش و پرورش به اتهام توهین به حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش و علی الهیار ترکمن معاون وی، شکایتی را در دادگاه رسانه مطرح کرد. اتهامی که از سه محوراتهام نشر اکاذیب، افترا و توهین به مقامات تشکیل شده بود و همین شکایت منجر به آن شد تا برای انجام تحقیقات ۲ هفته این کانال توقیف شد تا اینکه اتهامات نشر اکاذیب و افترا از طرف دادستان رد شد. اما مساله توهین به مقامات باقی ماند . یکی از مصادیق این توهین نیز آن بود که در کانال حرف حساب از عبارت «فشل‌آباد آموزش و پرورش» استفاده شده بود. اما شاید مهمترین کلمه ای که به آقای وزیر برخورده بود، کلمه "بفهم" بود که در یکی از پیام های مطرح شده در این کانال، منتشر شده بود. 

نهضت در مورد این بخش از شکایت حاجی میرزایی با نقبی به گذشته گفت: وقتی در گیر و دار کرونا، وزیر به صورت مستمر جلساتی را با کارکنان و مدیرانش برگزار می‌کرد، ما در کانال در نقد عدم رعایت پروتکل های بهداشتی نوشتیم  «آقای وزیر جان اطرافیان و جان خود شما در خطر است، بفهم!» . اما این کلمه «بفهم» را از مصادیق توهین به مقامات تلقی کرده‌اند و تشخیص قاضی هم بر این موضوع بوده است. البته ما توجیه کردیم که بفهم لزوما معنای توهین ندارد وقتی کسی را دفن می‌کنند، می‌گویند «افهم» یعنی بشناس امامت کیست یا در کتب اسلامی می‌گویند افهم یعنی درکت را نسبت به موضوعی بیشتر کن.

وی همچنین در مورد کاریکاتوری که یکی دیگر از بهانه های آموزش و پرورش برای شکایت از کانال حرف حساب و او بوده است نیز گفت : یکی دیگر از مصادیق اتهامی من، مربوط به عکسی در کانال حرف حساب بود که آن را از فصل سوم سریال پایتخت برداشته بودیم. جایی که نقی معمولی قهرمان سریال، در مسابقه کشتی باخته و از حمام بیرون می‌آید و با حوله‌ای که روی سر دارد صحبت می‌کند. ما در این عکس به جای سر نقی معمولی از عکس سر آقای الهیار ترکمن استفاده کردیم و از قول او نقل کردیم که چرا من را بازی می‌دهید؟ من در رتبه‌بندی گند زدم. این هم جز مصادیق توهین است. اما قاضی به من گفت چادر سر آقای ترکمن کرده‌اید که در متن رای هم آمده است در حالی که آنچه در عکس آمده چادر نبوده است.

مصداق دیگر توهین عکسی است که نشان می‌دهد آقای حاجی میرزایی و الهیار ترکمن در حال حمل جنازه‌ای هستند که روی جنازه نوشته شده رتبه‌بندی در واقع منظور همان تشییع رتبه‌بندی معلمان بوده است. انتشار این تصویر هم به دلیل لغو رتبه‌بندی معلمان در اسفند ماه بود که به دلیل افزایش حقوق انجام شد.

نهضت با بیان اینکه دادگاه رسانه اعلام کرد که این شکایت در حوزه صلاحیت این دادگاه نبوده و ارتباطی به آن ندارد، خاطرنشان کرد: پرونده به هیات تخلفات اداری منتقل شد. در آنجا مسوول دادگاه پرسید که آیا شما مصالحه می‌کنید؟ اما دو فردی که به عنوان نماینده آموزش و پرورش در جلسه حضور داشتند گفتند خیر، آقای وزیر تاکید داشته که حتما باید با این فرد برخورد شود و مصداق ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی است که برای توهین کنندگان به مقامات حبس و شلاق و حریمه نقدی در نظر گرفته است که در نهایت رای مبنی بر ۴۵ ضربه شلاق برایم صادر شد.

بنا بر ادعای این معلم با سابقه گویا شاکی وزیر آموزش و پرورش است، در حالیکه در متن حکم آمده شاکی آموزش و پرورش، از طرف آقایان حاجی میرزایی و علی الهیار ترکمن است. به گفته وی، بر اساس متن حکم به نظر می‌رسد آقایان به صورت شخصی هم شکایت کرده‌اند، گرچه آقای الهیار ترکمن گفته‌اند شکایت شخصی نداشته‌اند. 

نکته غم انگیز تر ماجرا این است که شکایت و رأی شلاق، علیه معلمی است که 9 سال قبل، در مسیر رفتن به مدرسه دچار سانحه شد و پاهایش آسیب دید. بعد از سه سال مداوای ناموفق، پای چپ او را قطع کردند و پای راست اش نیز همچنان دچار معلولیت است.

از انتقاد تا تمسخر

بعد از بیانیه آموزش و پرورش و گذشت وی در مورد این پرونده، برخی از منتقدان به عملکرد این وزارتخانه واکنش های تند و البته گاه، به جایی را مطرح کردند که در نوع خود جای تامل دارد و انتظار می رود وزارت یاد شده پاسخی برای آنها داشته باشد. به عنوان مثال یکی از فعالان این حوزه در پیامی در فضای مجازی خطاب به مدیران آموزش و پرورش نوشت : - یک بار برای همیشه، بفهمیم که مسوول شدن، نیازمند سعه صدر است. کسی که مسوول می شود، به اندازه مسوولیتی که دارد، باید خودش را برای نقد و انتقاد و کاریکاتور و حتی هجمه و بی حرمتی نیز آماده کند؛ این جز درس های اول مدیریت و زمامداری است که در غرب به خوبی جا افتاده و مثلاً شما نمی بینید رئیس جمهور آمریکا یا صدر اعظم آلمان از رسانه ای شکایت کنند که چرا کاریکاتور ما را کشید و به ما توهین کرد؟ همین ترامپ که رسانه های آمریکایی بیشترین نقدها و حتی اهانت ها را به او می کنند، در برابر این کار، آنها را رسانه های زرد و مغرض می نامد و از کنارشان رد می شود. چرا؟ چون حتی ترامپ هم می فهمد که تحمل نقد و ناسزا، بخشی از هزینه های مدیریت است و کسی که تاب و تحمل اش را ندارد، بسیار اشتباه می کند که مسوولیت می پذیرد.

یکی دیگر از معلمان نیز در مورد بیانیه این وزارتخانه گفت : بیانیه وزارت آموزش و پرورش بسیار طلبکارانه بود. سخن بر سر این نیست که لطفا این معلم را ببخشایید و بر تن او تازیانه نزنید. لبّ مطلب این است که اساساً چرا کسی که بر کرسی وزارت نشسته و دیگری که معاون وزیر است، باید یک کانال کوچک تلگرامی را بکاوند و چند تا مطلب انتقادی و کاریکاتور و فتوکاتور (گیریم که حتی نامناسب) پیدا کنند و دو نماینده حقوقی وزارتخانه - که قاعدتاً باید از حقوق معلمان دفاع کنند - را بیش از 6 ماه درگیر این کار کنند که سرانجام بتوانند یک معلم را محکوم کنند؟! آیا شأن وزیر و معاون وزیر این است؟ آیا یک وزیر و یک معاون وزیر فتح الفتوح کردند که توانستند یک معلم ساده را به دادگاه بکشانند و برایش حکم شلاق بگیرند؟!

از دیگر انتقادهای مطرح شده به بیانیه وزارتخانه می توان به "خارجی" خواندن این کانال اشاره کرد که بیشترین واکنش ها را از سوی معلمان به دنبال داشته است. یکی از کاربران فضای مجازی در این مورد نوشته است : در این بیانیه چنان بر "خارجی" بودن پیام رسان  تاکید کرده اند که اگر کسی در جریان نباشد، فکر می کند در بی بی سی یا صدای آمریکا را محکوم کرده اند نه یک کانال کوچک تلگرامی را! و بعد کلی اتهام ردیف کرده اند که گویا شبکه ای معاند وابسته به موساد را در آموزش و پرورش کشف کرده اند.  این در حالی است که طبق آنچه در رأی صادره از دادگاه موجود است، اتهامی که نسبت بدان حکم محکومیت صادر شده، فقط و فقط "توهین به مقامات" بوده است و بقیه الفاظ بیانیه، صرفاً پروپاگاندای ناشیانه نویسنده بیانیه بوده است.

اما علاوه بر این نقدها، گاها در پیام های مربوطه جملات طعنه آمیز و طنزی نیز دیده می شود که در نوع خود خواندنی است! خانومی که گویا به شدت از عملکرد آموزش و پروش و مسئولان آن ناراضی است در آنچه برای "نهضت" اتفاق افتاده نوشت : یعنی دو مقام عالی رتبه وزارتخانه و بخش حقوقی آن، 6 ماه دویدند که ثابت کنند فلان کانال تلگرامی، غیرحرفه ای و ناصواب و مخرب بوده است؟ مگر دادگاه و امکانات وزارت آموزش و پرورش و جایگاه وزارت و معاونت و ... بازیچه لج و لجبازی است؟ واقعاً آقای وزیر و معاون محترم ایشان در 6 ماه اخیر، کاری حقوقی مهم تری از این که ثابت کنند فلان کانال تلگرامی بد است نداشتند؟