داستان ضد و نقیض واکسن کرونا در کشور؛ از تست انسانی واکسن ایرانی تا حذف سهمیه واکسن از سازمان بهداشت جهانی!

به گزارش مرور نیوز، به نظر می رسد قصه تولید واکسن کرونای داخلی یا واردات آن بد جوری پیچیده شده باشد. از طرفی وعده می دهند که قرار است به زودی واکسن های خریداری شده وارد کشور شود و از سویی گفته می شود که هنوز مذاکرات ادامه دارد. از طرفی می گویند که واکسن های تولید داخل در مراحل کسب مجوزهای بهداشتی است و از سویی مسئولی خبر از تست انسانی واکسن کرونای تولید ایران می دهد! یک روز خبر می آید که واکسن آمریکایی روی چند نفر عوارض جانبی شدیدی داشته و یک روز از قول سازمان بهداشت جهانی گفته می شود که این واکنش های برخی از انسان ها به این تست طبیعی است. روزی گفته می شود که با توجه به جهش جدید ویروس کرونا در انگلیس، بعید است که واکسن جدید کارایی لازم را داشته باشد و روز دیگر گفته می شود که از آنجاییکه ماهیت ویروس تغییر نکرده، پس واکسن جدید حتما روی آن موثر است! بازار و ملغمه ای که تنها چیزی که عاید شهروندان ایرانی می کند سرگردانی است و افزایش ابهام .

کرونای انگلیسی 

شیوع گونه جدید و جهش یافته از ویروس کرونا در انگلیس که با سرعت بسیار بالاتری قابل انتقال است، کشورهای دیگر را نیز نگران کرده اما سوال این است که این ویروس چقدر نگران کننده است ؟ گونه جدیدی از ویروس که به نظر می رسد از کنترل خارج شده و انگلیس را به تعطیلی کشانده است. همین مساله کافی بود تا بسیاری از کشورهای جهان را به شدت نگران کند و حتی باعث توقف پروازها به مقصد و از مبدا انگلیس شود. حتی وزیر بهداشت کشورمان نیز خواستار توقف پروازهای بین ایران و انگلیس شد که بلافاصله به مرحله اجرا در آمد!

 مقامات انگلیسی گفته اند که سرعت انتشار این نوع از ویروس 70 درصد بالاتر و بیشتر از ویروس معمول کروناست؛ اما تا به این لحظه هنوز شواهدی دال بر کشنده تر بودن این ویروس ارائه نشده است.

عمده علائم این نوع از ویروس کرونا مشابه علائمی است که در اکثر کشورها مشاهده شده است؛ علائمی نظیر: تب بالا، سرفه خشک مداوم، از دست دادن یا تغییر در حس چشایی یا بویایی.

این تغییرات باعث شده تا رسانه ها فرضیه ای را مطرح کنند که براساس آن، مدعی هستند که واکسن جدید کرونا ممکن است تاثیری روی ویروس جهش یافته جدید نداشته باشد. با این حال کارشناسان معتقدند که بعید است چنین اتفاقی بیافتد. اما اینکه آیا نیاز به اعمال تغییرات یا اصلاحاتی در واکسن باشد، هنوز مشخص نیست. گمانه زنی ها حکایت از آن دارد که این پدیده تاثیر چندانی را نخواهد داشت. استدلال آنها هم این است که شدت و حدت این ویروس به لحاظ کشنده تر بودن تا به الان اثبات نشده است.

در این میان یکی از دلایلی که باعث شد دولت انگلیس تصمیمات کریسمسی خود را تغییر دهند، آمار مربوط به تکثیر این گونه از ویروس کرونا بود.

یکی از آمارهایی که روز شنبه توجه خیلی ها را به خود جلب کرد این بود که نمودار مربوط به مناطقی که درگیر محدودیت های سطح چهار بودند، بسیار بالاتر از متوسط مربوط به انگلیس بود. ساکنان مناطق لایه چهار نباید شبانه خارج از خانه باشند، و نمی توانند به خارج سفر کنند. 

اما همچنان سوالات زیادی در مورد واکسن جدید وجود دارد که باعث می شود تا شهروندان در مورد تزریق آن دچار تردید باشند. با این وجود ویرجینیا پیتزر، دانشیار اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت عمومی ییل در نیوهویون، در این باره معتقد است: همیشه خطراتی در ارتباط با واکسن وجود دارد اما معمولا فواید آن از خطراتش بیشتر بوده است. تعداد افرادی که قبلاً واکسن را دریافت و عارضه جانبی شدیدی که تجربه کرده‌اند، بسیار کم بوده است. بیشتر افراد از وجود واکسنی برای چنین ویروس وحشتناکی هیجان زده هستند.

اما اینها تنها ابهامات موجود در مورد واکسن کرونای خارجی نیست. دربرخی از اخبار و حتی اظهار نظرهای کارشناسان نیز این ادعا مطرح شده که واکسن تولیدی  جدید می تواند باعث ویرایش یا تغییر در DNA افراد می‌شود. 

دکتر سالیوان یکی دیگر از متخصصان با رد این موضوع می‌گوید: ما DNA را در سلول‌های خود داریم، آنچه اتفاق می‌افتد این است که DNA به mRNA رونویسی می‌شود و سپس mRNA به پروتئین تبدیل می‌شود؛ در سلول‌های انسانی، این فرآیند نمی‌تواند وارونه باشد، به عبارت دیگر، شما نمی‌توانید DNA را از RNA بسازید.

پیتزر می‌گوید این فقط یک روش متفاوت برای استفاده از بدن برای ایجاد دفاع در برابر ویروس است. آنچه واکسن انجام می‌دهد استفاده از سلول‌های بدن خود برای تولید پروتئین سنبله در ایجاد پاسخ ایمنی است. این بدان معنا نیست که واقعاً برای ژن‌های موجود در سلول انسان کاری انجام می‌دهد. این فقط در اصل به سلول‌های جداگانه اجازه می‌دهد تا به جای اینکه این کار را در خارج انجام دهند، نوعی ابزار تولید کننده پروتئین باشند.

ابهام دیگر در مورد این واکسن به شایعاتی که تاثیرتزریق آن می تواند روی باروری مردان داشته باشد بر می گردد. گرچه کارشناسان این فرضیه را نیز رد می کنند. آدالجا متخصص عفونی معتقد است این فقط یک بیانیه خودسرانه است. گفتن چنین چیزی اساساً از نظر شناختی بی‌معنی است. کادر درمان اولین گروهی هستند که واکسن کرونا را دریافت می‌کنند. هیچ مدرکی وجود ندارد که من از آن آگاه باشم و این را نشان داده باشد. این فقط یک جمله تأسف آور است.

وی حتی اضافه کرد: مردم اغلب به اشتباه معتقدند که واکسن باعث ایجاد بیماری در فرد می‌شود. این امکان پذیر نیست. ویروس خود بخشی از واکسن نیست. تنها چیزی که در واکسن گنجانده شده است، پروتئین سنبله است، چگونه بدن شما ویروس را تشخیص می‌دهد. این هیچ جنبه دیگری از ویروس را شامل نمی‌شود که باعث بیماری کووید۱۹ شود. در حالی که مردم اغلب فکر می‌کنند «مصونیت طبیعی»، چیزی که بعد از ابتلا به بیماری ایجاد می‌شود بهتر است اما متخصصان می‌گویند این درست نیست.

به گفته آدالجا برخورداری از ایمنی طبیعی ممکن است خطراتی را در پی داشته باشد و با علائم طولانی مدت همراه بوده و حتی در مواردی منجر به مرگ شود.

یک نوبت یا ...؟

از سویی دیگر ممکن است مردم تصور کنند با یک بار دریافت واکسن، مصونیت لازم را پیدا خواهند کرد در حالی که متخصصان این باور را نادرست خوانده و تاکید کرده‌اند اگر دو واکسن مطمئن برای این ویروس کشف شده و به تایید رسیده است، بهتر است هر دو مورد تزریق شود چرا که واکسن‌ها با روش‌های متفاوت تهیه می‌شوند.

داستان واکسن کرونای تولید داخل نیز بهتر از واکسن آمریکایی و انگلیسی و چینی آن نیست! در حالیکه وزارت بهداشت بارها تاریخ های ضد و نقیضی را برای آغاز تزریق واکسن ایرانی کرونا اعلام کرده و گفته است که هم اینک در حال طی کردن مراحل دریافت گواهی های اخلاقی است و هنوز وارد فاز تست انسانی نشده است ، دیروز یکی از مسئولان رسما خبر از آغاز تست انسانی واکسن جدید داد. عزیزاله شهبازی استاندار البرز با اشاره به وضعیت نارنجی استان اشاره کرد و گفت: با مشارکت مردم وضعیت استان در بیماری کووید ۱۹ نارنجی شده است که همراهی مردم همچنان نیاز به تداوم دارد.

وی تاکید کرد: دو مرکز تولید واکسن ویروس کرونا در کشور فعالیت دارد که هر دو در استان البرز مستقر و هم اکنون درحال انجام تست انسانی هستند.

همین ها بعلاوه سخنان ضد و نقیض مسئولان باعث شده تا شهروندان ، چندان اعتمادی به ادعاها و سخنان مسئولان ندارند. شاید برای این باشد که مسئولان رییس کل سازمان نظام پزشکی رسما اعلام کرد که واردات واکسن کرونا، اولویتی حیاتی برای کشوراست.

رییس کل سازمان نظام پزشکی با اشاره به تلاش کشورها برای خرید هر چه زودتر واکسن کرونا و واکسیناسیون مردم، گفت: این واکسن که تزریق آن در دنیا شروع شده، لازم است به سرعت، به میزان کافی و در مدت زمان مشخص برای مردم ایران با اولویت اقشار آسیب پذیر و کادر درمان تامین شود و در این راستا همه امکانات کشور باید بسیج شوند.

محمدرضا ظفرقندی در نشستی خبری، گفت: خوشحالم که با تمهیداتی که انجام شد و کمکی که مردم کردند، شیب نزولی در زمینه کرونا را شاهدیم که در مقایسه شرایط و نگرانی هایی که داشتیم، نشان می دهد که اگر  تصمیمات درست گرفته شود و  مردم هم همکاری کنند، چنین نتایجی رخ می دهد.

وی افزود: بر این اساس دو هفته تعطیلی داشتیم و از اواسط آبان محدودیت هایی برای برخی شهر ها انجام شد که آنچه در حال حاضر می بینیم نتیجه همین محدودیت ها و رعایت مردم است. خوب بود که این تمهیدات به عنوان تصمیمات راهبردی از مدت ها قبل انجام می شد. یعنی اگر به این نتیجه می رسیدیم که تعداد مبتلایان در هر شهر و تعداد مرگ و میر در هر شهر، نسبت به جمعیت برای اعمال محدودیت ها تعیین کننده باشد، در یک پروتکل برنامه ای دیده می شد و اگر اینگونه بود، در پیک های قبلی هم نتایج بهتری را به دست می آوردیم. البته الان هم این موضوع غنیمت است. امیدواریم نتیجه شب یلدا هم طوری باشد که مردم و کادر درمان آسیب کمتری ببینند.

رییس کل سازمان نظام پزشکی با اشاره به بحث واکسن، گفت: بحث مهم این روزهای ما واکسن هست. حرف اولیه ما این است که تامین واکسن برای مردم‌ یک اولویت حیاتی، قهری و قطعی است و این تامین باید در ابعاد وسیع و در بازه زمانی مشخص و محدود برای مردم فراهم شود. تامین ۵۰ میلیون واکسن در طول هشت ماه خیلی موثر نیست، بلکه این تعداد باید در عرض سه ماه تامین و تزریق شود. زیرا اگر فاصله بیفتد، زنجیره ویروسی قطع نمی شود.

وی افزود: استراتژی مهم سازمان نظام پزشکی و رسانه های سلامت امروز باید این باشند که واکسنی که تزریق آن در دنیا شروع شده، به سرعت به میزان کافی و در مدت زمان مشخص برای مردم ایران با اولویت اقشار آسیب پذیر و کادر درمان تامین شود. البته طبیعی است که در این بخش همه امکانات کشور باید بسیج شود. فقط بخش دولتی نمی تواند در این حوزه اقدام کند، بلکه نهادها و بخش خصوصی باید در تهیه و توزیع واکسن ورود کنند و پیشنهاد سازمان هم در این زمینه کتبا به وزیر بهداشت منعکس شده و ما هم آمادگی سازماندهی آن را داریم مانند توزیع واکسن آنفلوانزا تا این اتفاق خوب برای مردم بیفتد.

وی ادامه داد: نتیجه این کار این است که قطعا درست است که  محدودیت های اقتصادی وجود داشته باشد، اما با تامین واکسن، اقتصاد و معیشت مردم به شرایط عادی برمی گردد. مسابقه ای که در حال حاضر در جهان وجود دارد، این است که بسیاری از کشورها تلاش می کنند تا زودتر تمام مردم شان را واکسینه کنند و بعد گشایش اقتصادی و رفت و آمدی را اعلام کنند و طبیعتا به شرایط عادی باز می گردند.

پایان یک تراژدی ؟

اما به نظر می رسد با وجود ادعای رییس جمهور و مسئولان در مورد اینکه مشکلی برای ورود واکسن کرونای خارجی وجود ندارد، عملا تلاش های دولت در این زمینه به بن بست خورده باشد.  این ادعایی است که ، علی مطهری در توئیتر خود مطرح کرده و نوشته است : به خاطر اینکه در لیست سیاه اف ای تی اف قرار داریم نتوانستیم ۵۰ میلیون دلار مبلغ سهمیه ایران از واکسن کرونای سازمان جهانی بهداشت برای هشت میلیون ایرانی را منتقل کنیم و سهمیه ایران باطل شد. مجمع تشخیص مصلحت نظام باید پاسخگو باشد.

به هر تقدیر آنچه مسلم است این است که بازار شایعات و اخبار ضد و نقیض در مورد واکسن کرونا در کشورمان چنان داغ است که دیگر کمتر کسی را می توانید پیدا کنید که اعتمادی به این گفته ها داشته باشد! بی اعتمادی شایعی که این روزها بدجوری دامن جامعه ما را گرفته و می تواند زنگ خطری جدی برای دولتمردان ما باشد!