با وجودیکه به نظر می رسد پرونده سقوط بهمن در ارتفاعات تهران که منجر به فوت ۱۲ نفر از هموطنانمان شد، بسته شده باشد اما سوالات فراوانی از جمله اینکه چرا مسئولان با وجودیکه از هشدارهای هواشناسی اطلاع داشتند مسیرهای کوهنوردی را که تعدادشان از انگشتان دو دست هم فراتر نمی رود، نبستند؛ وجود دارد.
به گزارش مرور نیوز، حادثه تلخ سقوط بهمن و کولاک شدید در ارتفاعات تهران و کشته شدن ۱۲ نفر از هموطنان کوهنورد در این ماجرا، دوباره نشان داد که چقدر در حوزه مدیریت بحران ضعیف و ناتوان هستیم. آمارهای متناقض، سبقت گرفتن مسئولان از هم برای استفاده از این موج و مطرح کردن خود و از همه مهمتر سوالاتی که در مورد آنچه مسئولان می توانستند برای جلوگیری از بروز چنین حادثه ای انجام دهند و ندادند، همگی حکایت از همین موضوع دارد. در این میان مسئولان سازمان هواشناسی از منظر خودشان ماجرا را تحلیل می کنند و کوهنوردان نیز از منظر خودشان. به همین دلیل گفتگویی کوتاه انجام داده ایم با احد وظیفه ، مدیرکل اسبق پیش بینی سازمان هواشناسی و مدیرکل کنونی رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور که اتفاقا سالهاست خودش به صورت حرفه ای کوهنوردی هم می کند.
آقای وظیفه شما هم سال‌ها به عنوان یکی از معاونین سازمان هواشناسی فعالیت داشته اید و هم تا جاییکه می دانم خودتان سالهاست که در کسوت کوهنوردی حرفه ای قلل بسیاری را فتح کرده اید و همچنان نیز هر هفته، کوهنوردی یکی از برنامه های دایمی آخر هفته‌های شماست. بنابراین هم با مقوله کوهنوردی و چالش آن آشنا هستید و هم با وضعیت جوی و روش های اطلاع رسانی در مورد هشدارهای هواشناسی سال‌ها درگیر بوده اید. با این حساب به عنوان فردی که در هر دو مقوله تخصص دارد حادثه کولاک و بهمن و کشته شدن ۱۲ نفر از هموطنانمان را چطور ارزیابی می کنید؟
ببینید ، همانطور که حتما بارها در طول این چند روز شنیده اید؛ وضعیت خطرناک و سخت آب و هوایی و جوی ارتفاعات شمال تهران از چند روز قبل توسط سازمان هواشناسی پیش بینی شده و در قالب هشداری روی سایت این مجموعه قرار گرفته بود. اصولا کسانیکه کوهنورد حرفه ای هستند می دانند که باید قبل از حرکت و آغاز کوهپیمایی خود؛ وضعیت هوا را چک کنند. اما واقعیت این است که خیلی ها این کار را نمی کنند. از سویی هر قله ای وسایل و شرایط خاص خودش را دارد. مثلا شما برای صعود به دماوند یکسری وسایل خاصی می خواهید که شاید در قله توچال یا قلل دیگر به کارتان نیاید. ضمن اینکه شما در کوهستان و بخصوص قلل آن هر لحظه باید منتظر تغییر وضعیت آب و هوایی باشید. بنابراین باید تجهیزات لازم را حتما همراه داشته باشید. اما عملا بسیاری از کوهنوردانی که به قلل اطراف تهران صعود می کنند هیچ کدام از این شرایط را رعایت نمی کنند!
خود شما این هفته به کوه رفته بودید؟
بله.
و قبل از آن وضعیت آب و هوا را چک کرده بودید؟
خب من به خاطر شغل و حرفه ام، با حساسیت بیشتری شرایط جوی را چک می کنم. آن روز هم، شب قبل از حرکت، اطلاعات جوی را دوباره چک کردم و دیدم شرایط واقعا وخیم خواهد شد و خطرناک. برای همین به دوستانم که قرار بود روز جمعه با هم به توچال صعود کنیم تلفن کردم قرار کوه پیماییمان را به جای دیگری منتقل کردیم.
پس شما هم در جریان برف شدید ارتفاعات تهران بودید!
بله. البته برف نبود. سوز و باد بود که در ارتفاعات باعث می شد تا برف های تازه و به اصطلاح پفکی را به شدت در هوا پخش کند و مانند شلاق به سر و صورت انسان بزند و البته دمای هوا را تا ۲۰ درجه زیر صفر کاهش دهد. همه این عوامل باعث می شود تا به اصطلاح "سرمای احساسی" به شدت افزایش پیدا کند.
ولی اینطور که گفته می شود گویا در بسیاری از کشورها سایت های خاصی برای پیش بینی هوای کوهستان و قله ها وجود دارد که ما از آنها بی بهره ایم!
دقیقا همین طور است. البته این سایت ها، سایت هایی بین المللی هستند و هر کسی می تواند نام قله مورد نظرش را بزند تا پیش بینی وضعیت جوی آن را ببیند. یعنی برای ما هم در ایران این سایت ها قابل دسترسی است. البته همه اینها تقریبی است. یعنی با توجه به آمار و ارقام آب و هوایی، نرم افزارهای هواشناسی برای هر منطقه ییش بینی مشخصی را تعیین می کنند. این پیش بینی ها مربوط به یک پهنه و محدوده مشخص است. مثلا برای یک محدوده چند کیلومترمربعی؛ ولی ممکن است در همان محدوده هم به یکباره هوا تغییر کند.
یعنی شما هم معتقدید که فقط خود کوهنوردان مقصر بوده اند؟!
من فقط می گویم که کوهنوردان هم در این میان مسلما بی تقصیر نیستند و خودشان کوتاهی کرده اند. چون علاوه بر اینکه به هشدارهای هواشناسی توجه نکرده اند، با مشاهده خراب شدن هوا باز هم به راهشان ادامه داده اند.
چطور اینقدر مطمین هستید؟
ببینید هر کسی که با طبیعت و کوهنوردی کمی آشنا باشد می داند که هوا که به یکباره خراب نمی شود. بلکه به تدریج و کم کم تغییر می کند. بنابراین هر کوهنورد کاربلدی می داند که در چنین مواقعی باید سریع برگردد. ولی متاسفانه خیلی از کوهنوردان با لجبازی به راهشان ادامه می دهند تا به قول خودشان بتوانند قله را فتح کنند.
ولی قبول دارید که در اکثر کشورها مسیرهای شاخص کوهنوردی تفریحی و نیمه حرفه ای را دایما رصد می کنند که مثلا احتمال ریزش بهمن در آنها به حداقل برسد و یا اگر براساس پیش بینی های سازمان هواشناسی وضعیت وخیم باشد، مسیرهای ورودی به راه های کوهنوردی را می بندند؟
قطعا همین طور است. البته نه در همه کشورها بلکه در کشورهای پیشرفته و کوهستانی. حتی در برخی از این کشورها برخی از شرکت های خصوصی هستند که با دقت این مسایل را چک می کنند و در قبال دریافت پول به کوهنوردان و اسکی بازان این اطلاعات و خدمات را ارایه می دهند. ولی ما در کشورمان نه چنین شرکتهایی را داریم و نه سازمان های مرتبط چنین خدماتی را ارایه می دهند.
نگفتید! نمی شد مسیرهای کوهپیمایی را با توجه به این هشدارها بست؟
مسلما می شد چنین کاری کرد.
پس قبول دارید که می شد تا حدود زیادی جلوی چنین فاجعه ای را گرفت!؟
حرف من این است که هم شهروندان و هم مسئولان هیچ وقت از حوادث تلخ گذشته عبرت نمی گیریم. هر سال در توچال و سایر نقاط ارتفاعات شمالی تهران و دامنه البرز جنوبی، چندین فوتی کوهنورد و یا اسکی باز داریم ولی هیچ وقت از تجارب این حوادث درس نگرفته ایم. نتیجه هم بروز چنین حوادثی می شود که هیچ کس خودش را مسئول نمی داند. به نظرم اینها همان سوالاتی است که مسئولان باید به آنها پاسخ دهند!
