رشد سالمندی کشور دو برابر رشد جهانی است و تا چندین دهه آینده شاهد سونامی سالمندی در ایران خواهیم بود و این مهم از ضرورت مطالعه و شناخت مسایل مربوط با این روند حکایت دارد تا بدین شکل بتوان شرایط مطلوب و شایسته‌ای را برای این قشر فراهم آورد.
به گزارش مرور نیوز، سالمندی به عنوان پدیده‌ای طبیعی به‌شمار می‌رود که هر کدام از کشورهای جهان تجربه متفاوتی از رویارویی با آن دارند. مطالعات جمعیتی نشان می‌دهد که تعداد افراد مسن تا سال ۱۴۲۰ با رشدی جدی به بیش از سه برابر تعداد کنونی خواهد رسید.
سازمان جهانی بهداشت پیش‌بینی کرده که بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۵۰ تعداد افراد سالخورده در کشورهای کمتر توسعه‌یافته در مقایسه با ۷۱ درصد افزایش در کشورهای توسعه یافته، ۲۵۰ درصد افزایش پیدا کند.
رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت درباره روند سالمندی در ایران می‌گوید جمعیت سالمند کشور ما تا ۲۰ سال آینده ۲ برابر می‌شود.
ایران در درجه‌بندی کشورها از نظر کیفیت سالمندی از میان ۹۸ کشور جهان در رتبه ۷۵ قرار گرفته است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته موضوع سالمندان به ثبات رسیده و بیمه مراقبتی از سالمندان وجود دارد و حتی برای این نوع بیمه از جوانی برنامه‌ریزی می‌شود. یعنی هزینه‌ای برای زمان سالمندی به نام بیمه مراقبتی پس‌انداز می‌شود.
بحران افزایش سالمندان تنها
برپایه اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمندان کشورهای در حال توسعه ۸۰ درصد جمعیت سالمندان جهان را تشکیل خواهد داد و این رقم قابل‌توجهی است. از این رو بحران افزایش سالمندان تنها را در جامعه نادیده گرفت.
برآورد شده است که در آینده‌ای نزدیک، سالمندان، بیشترین جمعیت کشور ما را تشکیل دهند و با مشکلاتی مثل بیماری‌های جسمی، روحی، روانی و اجتماعی که مواردی چون از دست دادن همسر، فرزند، دوستان، تنها شدن در خانواده، بازنشستگی، کاهش توانایی‌های عملکردی، تغییرات ظاهری، کاهش درآمد و امنیت اجتماعی و نگرش‌های منفی جامعه به آن دامن خواهد زد، ایران یکی از منحصر به فردترین کشورها در شتاب سالمندی جمعیت در جهان است.
کارشناسان جمعیتی چه می‌گویند؟
کارشناسان حوزه جمعیت بر این موضوع تاکید و هشدار داده‌اند که طی سه دهه آینده آمار سالمندان در کشور قابل توجه خواهد بود. از سوی دیگر میزان رشد سالمندی در کشورهای مختلف و بسته به میزان موالید متفاوت است، در کشور ما هم چند سالی است که در این بین دیدگاه‌های کارشناسی زیادی در مورد پدیده سالمندی ارائه شده است، اما نکته قابل توجه اینکه این موضوع چه زمانی تبدیل به یک بحران یا ابر بحران خواهد شد.
آنچه مسلم است چیزی که در دهه‌های اخیر اتفاق افتاده همانند و همگون شدن طبقات متوسط و پایین جامعه با آنها و الگوبرداری از زندگی آنهاست و همین مسأله که این طبقه زندگی راحت‌تر و مرفهی دارند، طبقات متوسط و پایین را به فرزندآوری کمتر سوق داده است. همچنین بالا رفتن انتظارات خانواده‌ها و فرزندان آنها با توجه به افزایش امکانات رفاهی و نیازهای جدید به وجود آمده، علت دیگری است که میل به فرزندآوری کمتر برای افزایش کیفیت زندگی را فراهم آورده است.
ضرورت سیاست جمعیتی در جهت کنترل رشد جمعیت سالمند
قابل پیش‌بینی است که مسئولان طی دو دهه آینده از پدیده سالمندی غافلگیر شوند، زیرا یک سوم جمعیت ما دارای سن بیش از ۶۰ سال خواهند شد و این مسأله نیازمند زیرساخت‌های لازم در حوزه صندوق‌های بازنشستگی، بهداشت و اقتصاد خواهد بود. کارشناسان تاکید دارند که کشور باید سیاست جمعیتی داشته باشد و به سمت افزایش جمعیت حرکت کند زیرا همه شاخص‌های جمعیتی کشور نظیر شاخص نرخ رشد، شاخص نرخ باروری و تعداد موالید طی سه دهه گذشته رو به کاهش بوده و با افزایش سالمندی مواجه شده‌ایم.
بنابراین ضرورت دارد از هم اینک مجلس و دولت سالمندی را در حوزه‌های مختلف فردی، خانوادگی، سیاسی، امنیتی، اجتماعی، بهداشتی و درمانی، فرهنگی و اقتصادی بازتعریف و تبیین کنند تا برای مواجهه با سالمندی سیاست داشته باشیم و در این سیاست‌ها همه ابعاد سالخوردگی جمعیت و برنامه متناسب برای مواجهه با هر یک از آنها دیده شود تا سه دهه آینده غافلگیر نشویم.
چگونگی مواجهه با بحران سالمندان تنها
همچنین دو سال پیش بود که حسام‌الدین علامه رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان، از دولت خواسته بود تا در برنامه هفتم توسعه با همکاری مجلس شورای اسلامی به بازآرایی ساختاری و سیاستگذاری در عرصه سالمندی اقدام کند.
وی در مورد اینکه در سال ۱۳۹۸ سهم جمعیت سالمندان ایران از مرز ۱۰ درصد گذشته است، گفته بود: «ایران در یکی از منحصر به فردترین شتاب سالمندی جمعیت در جهان، در سال ۱۴۲۰ جمعیت سالمندی آن دو برابر می‌شود و به ۲۰ درصد می‌رسد و بعد از آن افزایش جمعیت سالمندی تا بیش از یک سوم جمعیت (۳۳ درصد) در سال ۱۴۳۵، ادامه خواهد یافت.»
حرکت رو به پیری جمعیت و به طور طبیعی کسری نیروی انسانی جوان در آینده کشور ما شتاب زیادی به خود گرفته است. طبق گزارش‌هایی که از سوی سازمان‌های بین‌المللی منتشر می‌شود، وضعیت کشور ما نسبت به سایر کشورها به طور معناداری متفاوت نشان داده شده و آینده بحرانی‌ای را روایت می‌کند. بنابراین، ایران باید مساله جمعیت خود را به عنوان آینده بلندمدت حل کند.
