بستک شهر کاروانسراهای تاریخی/سفر به شهر مشاهیر غرب هرمزگان

به گزارش مرور نیوز، رضا زرگر، بستک از شهرهای استان هرمزگان، با قدمتی تاریخی، در قدیم محلی برای استراحت کاروان‌ها بوده‌است. شهر بستک در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد که از شمال و غرب به استان فارس و از شرق و جنوب به استان هرمزگان متصل است. این شهر مرکز شهرستان بستک است.

جمعیت شهر بستک طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، برابر با 9019 نفر بوده‌است. مردم بستک به زبان اچمی با گویش بستکی سخن می‌گویند که از دستهٔ زبانهای پارسی جنوب غربی ایران است.

این شهر تا سال 1334 جزء لارستان در استان فارس بوده‌است. بستک پیشینه تاریخی و سیاسی طولانی دارد. دارای بیش از 200 روستا بوده، که در سال 1364 بخش وسیعی از روستاهای منطقه‌ای به نام روئیدر از بستک جدا شد و به بخش خمیر پیوند دادند و در سال 1370 تعدادی دیگر از روستاها در حوالی لمزان از بستک جدا شدند. از اقسام خوردنی‌های سنتی منطقه بستک و بخش‌های آن مهوه است که در جنوب ایران شهرت فراوانی دارد. بعضی آنرا مهیاوه نیز می‌نامند.

شهرستان بستک از جمله ناهموارترین مناطق استان هرمزگان است به گونه‌ای که برخی از ناهموارترین وبلندترین ارتفاعات استان در این شهرستان واقع شده‌است. دامنه ارتفاعات کمتر از 100 متر تا بیش از 2000 متر تا 3000 متر، کوه گاه‌بست و کوه سیاه در شمال شهرستان، و کوه ناخ و زنگارد در جنوب شرقی شهرستان، پراکندگی دارد که در این میان کمترین وسعت مربوط به طبقه ارتفاعی کمتر از 100 متر با ۲٪ بوده و بیشتر آن مربوط به طبقه ارتفاعی 400 تا 500 متر با ۲۴٪ است. همچنین ۱۵٪ وسعت بخش نیز در ارتفاعی بیش از 100 متر قرار گرفته‌است.

کاروانسرای بستک

کاروانسرای بستک واقع در شهر بستک در بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

«کاروانسرای بستک» (کاروانسرا) سر پناهی و استراحتگاهی در مسیر جاده بازارگانی لار، بندر لنگه به بندرعباس بوده‌است. این کاروانسرا دارای حیاط مرکزی بوده و در اطراف اصطبل‌ها، استراحت گاه‌ها قرار داشته بوده‌است، کاروانسرا در دو ضلع شمالی وجنوبی ودر ورودی ایوان ختم می‌شده‌است.

این بنای تاریخی سازه‌ای سنگی با مصالح گچ و اندودهای ساروجی است که بنیان کاروانسرا را تشکیل داده‌اند. این کاروانسرا در زمان دوره قاجاریه ساخته شده و با شماره ثبت 2233 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

این اثر تاریخی در شهرستان بستک و در مسیر راه بازرگانی شیراز - لار - بندرلنگه به بندرعباس واقع شده‌است. این اثر تاریخی در چند سال اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شده‌ است.

کاروانسرای کوردان

کاروانسرای کوردان واقع در روستای کوردان در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.
سرپناه ومأمن

نیاز انسان به سرپناه و مأمن، در مسیر راه‌های بازارگانی مخصوصاً در دوران قدیم، سبب اصلی ایجاد کاروانسراها در مناطق مختلف به ویژه راه‌های کاروانی در منطقه جنوب کشور وهرمزگان بوده‌است، در دوران جلودار مهران آن پیر جهاندیده[۳] کاروانسراهای کُوردان و کاروانسرای کوخرد جلوه ورونق خاصی داشته بودند. جلودار مهران سردار چریکها بود، آن مرد باتجربه از کاروانها (قافله‌ها) در برابر دزدان حمایت می‌کرد، چون قدیمیها می‌گویند که تهیه مایحتاج زندگی به وسیله قافلهٔ ألاغ و قاطر و شتر بوده و برای اینکه از ناامنی بین‌راه مصون باشند قافلهٔ بزرگی به صورت دسته جمعی و با گروه زیادی از افراد مسلح حرکت می‌کردند.

بسیاری از کاروانسراها در مسیر روستاها یا نزدیک روستاها واقع شده بودند، مانند کاروانسرای روستای «کوردان» در جاده بستک کوخرد به بندر لنگه، به هنگام ورود کاروان واقامتی کوتاه کاروانیان می توانستند مواد غذائی و وسائل مورد نیاز خودرا از روستائیان خریداری کرده و اگر کالائی برای فروش داشتند، به آنها بفروشند. کاروانسرای کوردان حلقهٔ وصل بین «کاروانسرای بلدنگ»، در بون کوه زیر، و کاروانسرای «کوخرد» در «مرکز بخش کوخرد»، بوده‌است. این کاروانسرای تاریخی توسط یکی از خیرین تعمیر وباز سازی شده‌است.

کاروانسرای کوخرد

کوخرد یکی از قدیمی ترین مناطقی است که با فرهنگ غنی وآثار به جامانده از گذشتهٔ خود، از دیر باز مورد توجه خاص و عام بوده که در مسیر عبور کاروان های بازرگانی و تجاری قرار داشته‌است. یکی از توقف گاه‌های مهم و اصلی این بازرگانان کاروانسرای واقع در مرکز شهر بوده است. این کاروانسرا از مهمترین یادگارهای گرانقدر معماری دهستان کوخرد سیبه بعد از مسجد «جامع قبله» بوده، که رونقی خاص به این منطقه می‌بخشیده‌است.

متاسفانه این اثر بزرگ معماری را مانند مسجد جامع قبله خراب کردند. ناگفته نماند که از بین تمام کاروانسراها، کاروانسرای کوخرد بزرگ‌تر وزیباتر از بقیه بوده، بخاطر موقعیت خاص دوران آن زمان. کاروانسرا شامل 8 اتاق بزرگ وکوچک بوده و 2 باب «دروازه» اصلی وفرعی داشته‌است. دروازه اصلی رو بطرف قبله و دروازه فرعی رو بطرف دریا (جنوب) باز می‌شده. بالای دروازه اصلی کاروانسرا طاق مجللی، هلالی شکل بلندی قرار داشت که جلوه خاصی به دروازه و کاروانسرا داده بود.

جلو دروازه فرعی از طرف جنوب، یک کمی مایل به طرف قبله نمازگهی بود به شکل مربع که در موقع تابستان برای نشستن واستراحت ازآن استفاده می شده‌است.

اهمیت کوخرد از آنجا بوده‌است که درآن زمان روستایی بزرگ ومرکز تجاری وتوقف گاه کاروانیان بین لار و بندر لنگه به حساب می‌آمده‌است، به خاطر این اهمیت درآن دوران، روی این روستا بسیار حساب می شده‌است، چرا که درآن زمان کوخرد یا سیبه قدیم خودش تنها و هیجگونه آبادی بزرگ اطراف آن وجود نداشته، و زمین زراعتی کوخرد تا حدود نزدیک به جناح بوده‌است، و جناح هم یکی از قدیمی‌ترین مناطق آن دوران است.

کاروانسرای سه نخود

کاروانسرای سه نخود اثری تاریخی، دیدنی و باستانی است که در جنوب ایران بر سر راه ارتباطی شهرستان لار، شهرستان بستک به شهرستان بندر لنگه در غرب استان هرمزگان واقع شده‌است. این بنای تاریخی سازه‌ای سنگی با مصالح گچ و اندودهای ساروجی است که بنیان کاروانسرا را تشکیل داده‌اند.

کاروانسرای «سه نخود» واقع در جادهٔ قدیمی لار، واز دو قسمت تشکیل شده‌است که مساحت آنها با یکدیگر برابر است. این مکان در دورهٔ شاه عباس صفوی ساخته شده‌است و با 400 سال قدمت جزء ابنیهٔ تاریخی شهر لار محسوب می‌شود. «کاروانسرای سه نخود» در زمان قاجاریه توسط فردی از بزرگان شهر لار اداره و از آن برای تخلیهٔ بارهای شتر و انتقال کالا از لار به مناطق اطراف استفاده می‌شده‌است. اما پس از فوت او میان پسران او بر سر تصاحب ملک اختلاف افتاد و در نهایت تولیت آن به شخصی به نام حاج ملاعلی داده می‌شود.

کاروانسرای نیمه

کاروانسرای نیمه آثاری تاریخی و باستانی در سره راه ارتباطی شهرستان لار، شهرستان بستک به شهرستان بندر لنگه واقع شده‌است. بنای موسوم به «کاروانسرای نیمه» در کیلومتر 2 جاده آسفالته لار، بستک و در دشت صحرای نیمه در کنار برکهٔ نیمه قرار گرفته‌است. این بنا به صورت چهار ایوانی و چهارگنبدی بوده و از معماری متقارنی برخوردار است، شواهد نشان می‌دهد که تمامی مصالح به کار برده شده برای احداث بنا از مناطق اطراف جمع‌آوری شده‌است.

کاربرد سنگ به عنوان ماده اصلی با ملات ویژه موجب استحکام بنا در طول قرن‌های متمادی در برابر حوادث طبیعی پابرجا مانده‌است. متأسفانه عدم استقرار میراث فرهنگی در این مناطق دور افتاده موجب شده بسیاری از آثارهای تاریخی لارستان و هرمزگان موجب بی مهری واقع شوند، نابود و یا تخریب شوند. کاروانسرای «نیمه» در غرب استان هرمزگان واقع شده، و یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی جنوب ایران است. این (کاروانسرا) سرپناهی واستراحتگاهی در مسیر جاده بازارگانی لار، بندر لنگه به بندرعباس بوده‌است.

با کاروانسراهای :کاروانسرای بستک، کاروانسرای کوردان و کاروانسرای کوخرد هماهنگ بوداند در مسیر راه‌های بازارگانی واستراحتگاه قوافل که از این مناطق عبور می‌کرده‌اند اهمیت خاصی داشته بوده‌اند.

این کاروانسرا دارای حیاط مرکزی بوده و در اطراف اصطبل‌ها، استراحت گاه‌ها قرار داشته بوده‌است، این بنای تاریخی سازه‌ای سنگی با مصالح گچ و اندودهای ساروجی است که بنیان کاروانسرا را تشکیل داده‌اند. این اثر تاریخی در مسیر راه بازرگانی شیراز - لار - بندرلنگه به بندرعباس قرار داشته بوده‌اند، ودر دوران گذشته از ویژگیهای خاصی برخور دار بوده‌اند.

کاروانسرای لَردِ محیا

کاروانسرای لرد محیا آثاری تاریخی و باستانی در سره راه ارتباطی شهرستان لار به بستک. لَرد مَحیا تفریحگاهی است از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است.

کاروانسرای لَردِ محیا در چند کیلومتری جاده ارتباطی بستک به لار، ودر سمت جنوب غربی کوه گردنه پاسخند به گویش محلی «کُتَل پاسخند» واقع شده‌است، به صورتیکه اگر از روی گردنه پاسخند (راه اتومبیل رو) به سوی قبله نظر نمائید کاروانسرا و آب‌انبار (برکه) «لَرد مَحیا» مشاهده می‌شوند. در دشت لرد محیا در حدود 100 من جو و گندم می‌توان کشت نمود. این مکان نزد مردم بستک هرمزگان به بنگر بیخ نیز مشهور است.

تفریحگاه سید محیا شاعر جنوب

«بنگر بیخ» جای بسیار معروفی است در منطقهٔ لارستان و بستک. شاعر خوش قریحهٔ جنوب و بستک هرمزگان سید محیا، «بنگر بیخ»، جایگاه تفریح و شکار خود قرار داده بودند.

محیا با دوستان و رفیقان خود در اینجا به شکار و تفریح به گویش محلی (گشت و طبخ) می‌رفته‌اند در اوائل قرن یادهم هجری قمری. چنانکه از این بیت شعر که سروده خود سید محیا است نشان می‌دهد:
چه خوش باشد هوای «بنگر بیخ» کباب پازنان باشد سر سیخ
شکار افکند محیا با رفیقان به سِت و اربعین و الف تاریخ

منظور از سِت و اربعین و الف تاریخ: سال 1046 هجری قمری می‌باشد که محیا با رفیقانش در اینجا بنگر بیخ به شکار رفته بودند. این مکان به لهجه محلی ( لَرد مَحیا ) نیز نامیده می‌شود.

کاروانسرای لَردِ محیا تا امروز بصورت سالم باقی مانده‌است و رهگذران در آن اتراق می‌کنند، و یادگاری از شاعر محبوب جنوب است که در اوائل سدهٔ یاز ده هم هجری قمری می‌زیسته‌است. روایت است که شاعر سید محیا زیباترین اشعارش در کنار و گوشهٔ این مکان سروده‌است.

کاروانسرای او شیرینو

کاروانسرای اوشیرینو واقع در 9 کیلومتری سمت جنوب کوخرد در پشتخه او شیرینو از توابع بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

کاروانسرای او شیرینو در او شیرینو اینجای بسیار زیبا قرار دارد. جائی است زیبا و سرسبز در فصل زمستان و بهار، و تمام آبادانی و وسایل آسایش در آنجا موجود است گرفته از: برکه آب‌انبار خانه، کاروانسرا، چهارطاقی، آبریزگاه، باغ، نخل خرما، آشپزخانه، نمازگاه و تمام وسایل مورد نیاز موجود است، به اضافه درختان سرسبز کوهی مانند: سمر، سلم، کور، کنار و نادر (مورد) و نخل و سایر درختان و گل‌های بهاری این منطقه زیباتر کرده‌است.

او شیرینو جایگاه و زمین کشت حاجی جعفر گَپ است و درزمان بسیار قدیم در آن جا جو و گندم کشت می‌کردند. در پشتخه او شیرینو (پشتهٔ آب شیرین)، تُرُشُه، کُمپُر، خیر، مِیل، و اکال بشکل غیرقابل تصور درست می‌شود، مردم درآنجا روزی بخوشی وشادی به سر می‌برند.

پشته اوه شیرینو در 9 کیلومتری جنوب کوخرد واقع است. در کوه‌های اوه شیرینو واطراف آن عسل به فراوانی بدست می‌آید. آنهایی که به اینجا می‌آیند و در کاروانسرا اتراق می‌کنند، پس از استراحت در کوه‌های اطراف به جستجوی عسل می‌روند.

کاروانسرای بلدنگ

کاروانسرای بلدنگ آثاری تاریخی و باستانی در سره راه ارتباطی شهرستان لار به شهرستان بندر لنگه واقع شده‌است. این کاروانسرا در مسیر راه مشهور «گوچی» گردنه گوچی و در پایهٔ کوه سربفلک کشیدهٔ «بون کوه چهار برکه» در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان قرار دارد، و یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

همان‌طور که معروف ومشهور است جلودار مهران یکی از مشهورترین سرداران چریکها آن دوران بوده‌است. جلودار مهران سردار چریکها بود که از کاروانها (قافله‌ها) در برابر دزدان حمایت می‌کرد، چون قدیمی ها می‌گویند که تهیه مایحتاج زندگی به وسیله قافلهٔ‌های ألاغ، قاطر و شتر بوده و برای اینکه از ناامنی بین‌راه مصون باشند قافلهٔ بزرگی به صورت دسته جمعی حرکت می‌کردند، و با گروه زیادی از افراد مسلح از طریق بندرعباس به یزد مسافرت می‌کرده اند. تابستان حرکت می‌کردند و زمستان برمی‌گشتند.

خشکبار وانواع پارچه‌ها و پرده‌های یزدی می‌آوردند و از اینجا هم خرما، بادام کوهی و مواد غذائی و عبای گوده‌ای همراه می‌بردند. در طی این سفرهای دور و دراز و طولانی کاروانها نیاز به به مأمن و سرپناه دشته بوده‌اند، لذا در تمام نقاط مسیر راه‌های بازارگانی کاروانسراهایی به مسافت چند فرسخی ایجاد نموده بوده‌اند، و در مناطق وراه‌های بازارگانی مختلف، و به ویژه راه‌های کاروانی منطقهٔ جنوب کشور و هرمزگان نیز از این عمارت تاریخی بی بهره نبوده‌است؛ و مخصوصاً در دوران قدیم که بیشتر کالاهای بازارگانی در این مناطق به‌وسیله چهارپایان حمل ونقل می‌شده‌است.

اهیت «کاروانسرای بلدنگ» از آنجاست که در بین کاروانسرای مهران و کاروانسرای بون کوه قرار گرفته بوده‌است. وبه دلیل قرار گرفتن این کاروانسرا در مسیر راه بازارگانی مهم (درآن زمان) که از بندر لنگه به لار وسپس به شیراز متصل می‌نموده‌است، وبه علت طغیان رودخانه مهران هنگام بارندگی، و عبور ناممکن از آن، وهمچنین وجود کاروانسرای مهران در آن سوی رودخانه، «کاروانسرای بلدنگ» اهمیت و ویژگیهای خاصی کسب کرده بوده‌است. هنگام بارندگی جلودار مهران ویارانش در این کارونسرا لنگر می‌انداخته‌اند و بعد از چند روز استراحت وکم شدن آب رودخانه دوباره به مسیر خود ادامه می‌داده‌اند ابتداء به کوخرد وسپس بستک، لار و به شیراز می‌رسیده‌اند.

در این جاه فقره‌ای از زبان خود جلودار مهران می‌شنویم که دستور به کاروانسالان‌ها می‌داده‌است: (داریم به «کاروانسرای بلدنگ» نزدیک می‌شویم، دیگر چیزی نمانده‌است، برای استراحت آماده می‌شویم ... این صدای (جلودار مهران) آن پیر و جهاندیده‌است که پس ازطی کتل و گردنه‌های پر پیچ وخم گردنه گوچی هوا را می‌شکافد و بر دل کاروانیان و کاروانسالان خسته می‌نشیند. چند اسب و تفنگچی در جلو و عقب، و کاروان: شتر، ألاغ و قاطر در میانه، به امید رسیدن به کاروانسرای پررونق و آباد «بلدنگ» با لبخند به استقبال استراحت می‌روند. باشد که دمی بیاسایند. ودمی بعد وارد مِهران شوند.

جایی که به یادگار این مرد بزرگوار جلودار مهران به یادگار مانده‌است ومحل تجمع واستقرار کاروانها (قافله‌های) اطرافش در آن دوران بوده‌است. این محل در حال حاضر جایگاهٔ پاسگاه ژاندارمری مِهران کنونی از توابع بخش کوخرد شهرستان بستک هرمزگان است. نیاز انسان به سرپناه ومأمن، در مسیر راه‌های بازارگانی مخصوصاً در دوران قدیم، سبب اصلی ایجاد کاروانسراها در مناطق مختلف به ویژه راه‌های کاروانی در منطقه جنوب کشور وهرمزگان بوده‌است.

کاروانسرای بلدنگ این بنای تاریخی سازه‌ای سنگی با مصالح گچ و اندودهای ساروجی است که بنیان کاروانسرا را تشکیل داده‌اند. تاریخ بنای این کاروانسرا به زمان و دورهٔ زندیه ترجیح داده‌اند، وگویند کارواسرای مذکور توسط فرمانروای باقدرت بستک و جهانگیریه شیخ محمد بستکی ساخته شده‌است.

کاروانسرای مهران

کاروانسرای مهران یکی از کاروان‌سراهای غرب استان هرمزگان در جنوب ایران است که مربوط به دوره زندیان است.

این کاروان‌سرا در منطقه مِهران در بخش کوخرد شهرستان بستک هرمزگان واقع شده و یکی از آثار تاریخی و نقاط دیدنی استان هرمزگان به‌شمار می‌آید. این مکان یکی از آثار تاریخی سر راه ارتباطی شهرستان لار به شهرستان بندر لنگه است.

همان‌طور که معروف ومشهور است (جلودار مهران) یکی از مشهورترین سرداران چریکهای آن دوران بوده‌است. می‌گویند جلودار مهران که رودخانه و محل به نام او به یادگار مانده‌است، درمحل پاسگاه ژاندارمری مِهران کنونی استقرار داشته‌است و به تدریج کاروانها در اطرافش جمع می‌شدند. این کاروانسرا روی تپه‌ای از سمت شمال رودخانه مهران واقع شده بوده‌است.

جلودار مهران سردار چریکها بود که از کاروانها در برابر دزدان حمایت می‌کرد، چون قدیمیها می‌گویند که تهیه مایحتاج زندگی به وسیله قافلهٔ‌های الاغ، قاطر و شتر بوده و برای اینکه از ناامنی بین راه مصون باشند قافلهٔ بزرگی به صورت دسته جمعی حرکت می‌کردند، و با گروه زیادی از افراد مسلح از طریق بندرعباس به یزد مسافرت می‌کردند.

تابستان حرکت می‌کردند و زمستان برمی‌گشتند. خشکبار وانواع پارچه‌ها و پرده‌های یزدی می‌آوردند و از اینجا هم خرما، بادام کوهی و مواد غذائی و عبای گوده‌ای همراه می‌بردند. در طی این سفرهای دور و دراز و طولانی کاروانها نیاز به مأمن و سرپناه دشته بوده‌اند، لذا در تمام نقاط مسیر راه‌های بازارگانی کاروانسراهایی به مسافت چند فرسخی ایجاد کرده بوده‌اند، در مناطق و راه‌های بازارگانی مختلف، و به ویژه راه‌های کاروانی منطقهٔ جنوب کشور و هرمزگان نیز از این عمارت تاریخی بی بهره نبوده‌است؛ و مخصوصاً در دوران قدیم که بیشتر کالاهای بازرگانی در این مناطق به‌وسیله چهارپایان حمل ونقل می‌شده‌است؛ و «کاروانسرای مهران» نیز در این راه حیات بخش بازارگانی نقش ویژه‌ای داشته‌است.

اهمیت «کاروانسرای مهران» از آنجاست که در سر راه کاروانسرای بلدنگ و کاروانسرای بون کوه قرار گرفته بوده‌است ونقطهٔ تجمع کاروانیان وکاروانسالان بوده‌است. وبه دلیل قرار گرفتن این کاروانسرا در مسیر راه بازارگانی مهم (درآن زمان) که از لار به بندر لنگه وسپس به بندرعباس متصل می‌کرده‌ است، به علت طغیان رودخانه مهران هنگام بارندگی، و عبور ناممکن از آن، وهمچنین وجود کاروانسرای بلدنگ در آن سوی رودخانه، «کاروانسرای مهران» اهمیت و ویژگیهای خاصی کسب کرده بوده‌است. هنگام بارندگی (جلودار مهران) ویارانش در این کارونسرا لنگر می‌انداخته‌اند.

«کاروانسرای مهران» در جنوب شرقی روستای آسو و در محل تقاطع جاده بستک به بندر لنگه واقع بوده‌است، آب این رودخانه شور است و به صورت عادی زیاد نیست اما موقع بارندگی طغیان می‌کند وآبش فوق‌العاده زیاد وعبوراز آن غیرممکن می‌شود؛ لذا کاروانیان ناچار بودند مدتی در این مکان توقف کنند؛ و بعد از چند روز توفق وکم شدن آب رودخانه جلودار مهران دوباره به مسیر خود ادامه می‌داده‌اند و پس از عبور از راه ناهموار و پرپیچ‌وخم گردنه گوچی وارد روستای چاه مسلم می‌شده وپس استراحتی کوتاه به سوی بندر لنگه و بندرعباس حرکت می‌کردند.[۱] این بنای تاریخی سازه‌ای سنگی با مصالح گچ و اندودهای ساروجی بوده که بنیان کاروانسرا را تشکیل داده‌اند. تاریخ بنای این کاروانسرا به زمان و دورهٔ زندیه ترجیح داده‌اند، «کاروانسرای مهران» از سال 1313 یا 1315 خورشیدی یکی مراکز و پاسگاه‌های مهم ژاندارمری بوده وهست. متأسفانه بنای قدیمی کاروانسرا در سال 1358 خورشیدی به طور کلی ویران شده وبه جای آن یک بنای جدید که هم اکنون پاسگاه نیروهای انتظامی است ساخته شده‌است.

تفرجگاه کریکی

کریکی نام مکانی زیبا از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان در غرب استان هرمزگان، و یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این مکان جای گاه وتفریحگاه حاکمان بستک و جهانگیریه بوده‌است، آثار کاخ سلطنی مشهور به «بنگلهٔ کریکی» وتفریحگاه حاکم پرقدرت بستک وجهانگیریه محمد تقی خان مشهور «صولت الملک» هنوز در آن مکان باقی مانده که حکایت از دوران باشکوهٔ آن زمان می‌دارد. «بنگله» به معنای ویلا و تفرجگاه بیرون از شهر، اصطلاحی هندی است که وارد زبان خودمونی ها(اچمی‌ها)قدیم شده‌است که هم اکنون فقط در بعضی از نقاط استان هرمزگان به کار برده می‌شود».

مکانی است سرسبز وزیبا مخصوصاً در فصل زمستان وهنگام ریزش باران موسمی وسالهای که باران خوب می‌بارد و کوه دشت را سرسبز می‌کند. آثار کاخ حاکمان جهانگیریه روی تپه‌ای نه بس بلند واقع شده‌است و آب روان چشمه از کنار آن می‌گذرد و چشم‌اندازی بسیار زیبا و شاعرانه به وجود آورده‌است.

کاروانسرای الفتح

کاروانسرای الفتح خان یکی از کاروان‌سراهای غرب استان هرمزگان در جنوب ایران است که مربوط به دوره صفویه است.

این کاروانسرا در شهر بستک و در بخش مرکزی شهرستان بستک هرمزگان واقع شده و یکی از آثار تاریخی و نقاط دیدنی استان هرمزگان به‌شمار می‌آید. این مکان یکی از آثار تاریخی سر راه ارتباطی شهرستان لار به شهرستان بندر لنگه است.

این کاروانسرا دربخش شرقی میدان آزادی شهر بستک واقع است، و از آثار دورهٔ صفویه به شمار می‌رود. بنا بصورت دو ایوانی با حجره‌های در طرفین است. دو اصطبل نیز در اضلاع شرقی وغربی کاروانسرا احداث شده‌است.

بازار بستک

بازار بستک معروف به ( مجموعهٔ بازار بستک ) واقع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان ، یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

این بازار در وسط شهر بستک واقع شده و شامل سه بازار است که قدمت آن به دوره صفویه و قاجاریه می‌رسد . این بنا در سال 1295 هجری قمری به همت استاد عبدالله امینایی معروف به حاجی استاد ساخته شده‌است وبه صورت فضای مربع شکلی است که فضای مرکزی آن مرکب از دو ردیف حجره است.

معماری بازار مدنی بستک درنوع خود بی نظیر است. این بازار هم اکنون نیز دایر است وکسبه در آن مشغول داد وستد می‌باشند، أما به علت‌های مختلف، دیگر آن رونق سابق وقدیم را ندارد. این بنای تاریخی در چند سال اخیر تعمیر وبازسازی شده‌است ، این بنای تاریخی سازه‌ای سنگی با مصالح گچ است، ودر وسط شهر بستک واقع شده‌است.

منطقه گردشگری پرزوئیه

منطقه پرزوئیه در شمال بستک و حد فاصل استان‌های هرمزگان و فارس واقع شده است که پس‌ از طی مراحل و تشریفات قانونی به عنوان منطقه حفاظت شده مشترک این استان‌ها به ثبت رسیده است.

بخشی از منطقه پرزوئیه با منطقه حفاظت شده هرمود در لارستان فارس همپوشانی دارد. این منطقه دارای وسعت حدود 120 هزار هکتار بوده که 75 درصد آن را اراضی کوهستانی، صخره‌های مارنی، بریدگی‌های پی‌درپی، پرتگاه‌ها و دره‌های عمیق و دامنه‌های شیب‌دار تشکیل می‌دهد. این منطقه دارای طول حداکثر حدود 75 کیلومتر و عرض 25 کیلومتر است. روستاهای هرمود میرخو، پیرحاج عبدالرباب، گشان، چاه سرمه، گابری، بدخ، بیسه، انوه، فاریاب سنگویه، برکه پوزه، هرمود و کرمستج از روستاهای واقع شده در حوالی این منطقه است.

این زیستگاه دارای تنوع زیستی متفاوتی بوده که جبیر، قوچ و میش، کل و بز، کفتار، روباه، خرگوش، گراز، کرکس، قرقی، تیهو، کبک، بلبل خرما، کبوتر چاهی و شبگرد از جمله حیوانات و پرندگان منطقه پرزوئیه را تشکیل می‌دهد.

این منطقه به دلیل دامنه تغییرات زیاد از تنوع زیستی و پوشش گیاهی بسیار مناسبی برخوردار است که سبب شده تنوع زیستی گوناگونی در این منطقه شکل گیرد. کوه پردی با ارتفاع 2 هزار و 216 متر از بلندترین قله‌های منطقه پرزوئیه بوده و دشت‌های مهم این منطقه شامل دشت دهنگ و فتویه است. کوه پردی باارتفاع 2216متر درمنطقه پرزوئیه از توابع بستک که در شمال بستک و حد فاصل استان‌های هرمزگان و فارس واقع شده است.

در سال 1387 به عنوان منطقه حفاظت شده پیشنهاد و طبق مصوبه 354در تاریخ ۱۴/۹/۸۹ به عنوان منطقه حفاظت شده پرزوئیه آگهی رسمی شد.

منطقه پرزوئیه درشمال شهرستان بستک، حد فاصل استان هرمزگان و استان فارس قرار دارد بخش جنوبی در حوزه سیاسی شهرستان بستک از توابع استان هرمزگان و بخش شمالی در حوزه سیاسی شهرستان لار از توابع استان فارس است.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه(شامل وضعیت توپوگرافی،چشم انداز، پوشش گیاهی و گونه های شاخص گیاهی، وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و کریدور ها)
منطقه پرزوئیه بین مختصات جغرافیایی N۲۷۱۶ الی N۲۷۳۳ عرض شمالی و E۵۴۱۰ الی E۵۴۵۸ طول شرقی واقع شده است. دارای حداکثر طول در حدود 75 کیلومتر و عرض 25 کیلومتر می باشد . نام پرزوئیه(Parzoyeh) برگرفته شده از نام کوه پردی می باشد که در بین مردم منطقه به کوه پرزوئیه معروف است.

بیش از 75 درصد مساحت منطقه را اراضی کوهستانی، صخره های مارنی، بریدگی های پی در پی، پرتگاه ها و دره های عمیق و دامنه های شیبداری تشکیل می دهند. در داخل منطقه، بعضاً در حد فاصل ارتفاعات تپه ماهور هایی با شیب ملایمتر وجود دارند. در بخش جنوبی و بخش هایی از شمال منطقه، دشت های مشجر و تنکی وجود دارد. غالب روستا های منطقه دراین عرصه ها اسکان یافته اند. دامنه تغییرات ارتفاعی منطقه بین 375 و2225 متر از سطح دریا درنوسان است. این کمربندهای ارتفاعی باعث بوجود آمدن میکروکلیما ها و زیستگاه های متفاوتی در منطقه شده اند.

سیمای کلی منطقه را اراضی پرعارضه وکوهستانی تشکیل می دهند. دشتهای شمالی وجنوبی حوزه وفواصل بین ارتفاعات رانیزتپه ماهورهای کم شیب فراگرفته است . کوه پردی با 2216 مترارتفاع، بلندترین قله این تشکیلات است. این منطقه از نظر ساختار زمین شناسی در واحد زاگرس چین خورده واقع شده و در حقیقت دنباله چین و شکن های منظم رشته کوه زاگرس جنوبی بوده و از تعدادی رشته کوه با قلل نه چندان مرتفع تشکیل شده است .

این کوه عبارتند از : کوه بادینی(Badini) در شمال شرقی ، کوه نمک با ارتفاع 2011 متر در شمال ، کوه سیاه با بیشترین ارتفاع (۲۲۲۵ متر )در شرق ، کوه گته و کوه گچ در جنوب و حنوب شرقی ، کوه بر و کوه سیاه در مرکز منطقه و کوه پردی در ضلع غربی منطقه. از مهمترین دشتهای منطقه میتوان به دشت دهنگ و دشت فتوئیه نام برد.

با توجه به گسترش زیاد تشکیلات هرمز که به صورت گنبد های نمکی رخ کرده اند. قسمت اعظمی از خاک وآب منطقه شور بوده و خاکهای سدیمی و سولون چاک پهنه وسیعی از آن را پوشانده است از این رو روستاهای گوشه و کنار ازطریق آب انبارهای سنتی به جمع آوری آب باران پرداخته وبه مصرف شرب می رسانند.

اقلیم حاکم برمنطقه گرم وخشک بوده بیشتر ایام سال دارای هوای گرم و خشک است. میانگین سالانه درجه حرارت در آن 27 درجه سانتیگراد است . موسم بارندگی عمدتاً زمستان و خصوصا ً ماههای دی وبهمن است. به هنگام بارش، آبراهه های دامنه شمالی ارتفاعات مرکزی منطقه، رودخانه بنگره وآبراهه های دامنه ارتفاعات مرکزی منطقه، رودخانه شور راتغذیه می کنند.
خانهٔ بنی عباسی واقع در شهر بستک در بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

خانه در قسمت شرقی شهر بستک جنب حمام خانی واقع شده‌است. این ساختمان در حدود 110 _ 100 سال قبل توسط بزرگان بستکی (حاکمان وقت) ساخته شده‌است، ومعماران سازندهٔ بنا، معماران بستکی بوده أند. این خانه در اصل سه طبقه بوده که طبقات فوقانی آن بر أثر زلزله خراب گشته‌است. بنا در حدود 200 تا 210 أتاق داشته و از سه قسمت مجزا از هم تشکیل می‌شد که هر قسمت دارای حیاط و متعلقات کامل بود.

این ساختمان، هم محل سکونت خانواده بود وهم قسمتی از آن برای رسیدگی به امور روز مره مردم استفاده می‌شد، ومسائلی را در خصوص شهر ومردم ومناطق اطراف حل وفصل می‌کردند. درب اصلی ورودی وخروجی قلعه در ضلع جنوبی بنا واقع شده، در دوطرف در ورودی، دو برج موجود بوده که ارتفاع آن از سه طبقهٔ ساختمان بیشتر بوده‌است. زیر بنای این عمارت، زمینی است در حدود 4500 متر مربع که دیوار بلندی گرداگرد آن را احاطه کرده و از بیرون ساختمان و بنا، منفرد به نظر می‌رسد در حالی که از درون شامل سه قسمت ابتدایی، میانی و انتهایی است.

قسمت ابتدایی که خود دارای حیاط واتاق‌های متعدد مورد نیاز بوده، محل حکومتی و اداری محسوب می‌شد و دو قسمت دیگر بالوازم کامل از جمله حوض و آب‌انبار (برکه)، مختص سکونت اعضای خانواده بود. وجود پنجره‌های مشبک چوبی وفلزی پیچ در پیچ وگچبری‌ها نه تنهابر زیبایی وجذابی بنا افزوده بلکه خود منظری برای ساکنین خانه بود است. اتاق‌ها وتالارهای بزرگ این بنا دارای درب‌های چوبی متعددی بوده که اغلب دو جداره أند. یعنی عرض دیوارها دارای دو در بوده، یکی در ابتدا ویکی در انتهای عرضی دیوار.

وجود اتاق‌ها وتالارها آینه، یکی دیگر از زیبایی‌های این بنا بوده‌است. آینه کاری‌هایی که در تمام قسمت‌های تالار اعم از دیوارهای بدنه وسقف، به کار رفته أند. نقوش تزئینی گل و بته، پرندگان، درختان سرو و دیگر نقش‌ها، زیبایی وظرافت خاصی به تالار می‌بخشند. این معماری و تزئینات نشان می‌دهد در زمان قاجار که زمان ساخت این بنا بوده‌است معماران چگونه می‌کوشیدند، با به کارگیری حجم‌های گوناگون بر زیبایی بنا بیفزایند، آینه‌های به کار رفته در اندازه‌ها و اشکال گوناگون نور تابیده را با پرتوهای متعدد انعکاس داده به طوری که حتی با یک چراغ، روشنایی کل اتاق تأمین می‌شده‌است وبر زیبایی وجلوهٔ درونی بنا می‌افزایند. سبک معماری این گونه بناها بیشتر از نوع درون گرا است. چرا که هر گونه تزئینات، درون اتاق‌ها وتالارهای داخلی دیده می‌شود، اما بر روی دیوارهای خارجی وقسمت‌های بیرونی بنا هیچ گونه آثاری وجود ندارد.

سوانح طبیعی مانند زلزله و بویژه باران‌های سیل آسا أثری از برج و باروهای نگهبانی که روزگاری نگهبانان بر بالای آن پاسداری می‌دادند، باقی نگذاشته‌است. قبلاً در هر طبقه دو اتاق آینه کاری وجود داشت که این روزه فقط یک تالار آینه کاری باقی‌مانده‌است.

مصالح به کار رفته علاوه بر چوب و سنگ از خشت خام بوده و تقریباً تمام بنا از خشت می‌باشد. پهنای دیوارهای این عمارت در بعضی از قسمت‌ها از 9 تا 12 خشت می‌باشد. این بنا به تدریج ساخته شده‌است یعنی ابتدا طبقهٔ اول وبعد از چند سال طبقهٔ دوم وسپس بعد از گذشت چند سال طبقهٔ سوم، که در حال حاضر قسمت‌های زیادی از این بنا ویران گردیده‌است.

آب گرم فاریاب

آب گرم فاریاب در 25 کلیومتری بستک قرار دارد و آب آن از شکاف سنگ های آهکی خارج می شود. آب این چشمه در ردیف آب های گوگردی است.

آب گرم فتویه

چشمه این آب گرم در مسیربستک به لارستان واقع شده و تا شهر بستک 30 کیلومتر فاصله دارد. مظهر چشمه در جنوب روستا است و در کنار چشمه، حوضچه ای احداث شده که مردم در آن شنا می کنند. همچنین آب این چشمه به مصرف کشاورزان منطقه می رسد.

آب گرم تودرویه

آب گرم تودرویه هر روز پذیرای مهمان های بسیاری است که به این روستا می روند. در اطراف چشمه 7 اتاقک برای استفاده مسافران احداث شده تا در آن شنا کنند. آب این چشمه در ردیف آب های گوگردی است.

آسیاب دومن

آسیاب دومن نام آسیابی است در شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، و یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

آسیاب یا آش (آس) همانطور که به گویش محلی آن را می‌نامند، ابتکاری جالب و بسیار شگفت انگیر از دوران پیشین در منطقه بستک هرمزگان رواج داشته بوده‌است. آسیاب دوسنگ گرد و مسطح روی هم نهاده و سنگ پائینی در میان میلی آهنین و یا چوبین از سوراخ میان سنگ پائینی در گذشته و سنگ زبَرین به نیروی آب می‌چرخد و دانه‌ها را خرد می‌کند وآرد می‌سازد.

آسیابها در پائین پل بند جای دارند و چاههای مخزن انباشت انرژی آب و شبکه آبرسانی به آسیابها در دل صخره طبیعی یا جدول در دو سمت محور رودخانه کنده و جا سازی شده‌اند. جند آسیاب در منطقه من جمله آسیاب دومن، جو و گندم شهروندان بستکی و بخش‌های توابع و روستاهای دور و نزدیک پیرامون آنرا با بهره گیری از انرژی آب، آرد می‌کرده‌اند.

از چندی پیش، با متروک شدن آسیابهای قدیمی، گردش آب در این مجموعه صنعتی از کنترل خارج شده و اینک در اغلب مجاری فرسوده این شبکه صنعت به هرز می‌رود. پس آب آسیابها از کار افتاده بصورت آبشارهای زیبائی از جای جای صخره بیرون می‌ریزد که جذابیت چشمگیری دارد، مانند آبشار آسیاب دومن که جذابیت خاصی دارد. این آسیاب در جنوب غریی روستای گُتاو واقع است

حمام خان بستک

حمام خان بستک (گرمابه) واقع در شهر بستک در بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این حمام در شهر بستک واقع شده و از آثار دوره قاجاریه است. یکی از آثار به جا مانده از گذشته در بستک است. و در جوار خانه بنی عباسی بنا شده‌است.

این گونه حمام‌ها در منطقه به حمام زیر زیر زمینی معروف است. زیرا زمین را در ابعاد مختلف واندازهٔ لازم گود می‌کنند وبنای حمام را در درون زمین ایجاد می‌کنند تا هم استحکام وطول عمر دیوارهای آن بیشتر باشد و هم گرمای بیشتری را در أیام سرد زمستان در خود نگه دارند. از این گونه حمام‌ها می‌توان از حمام سیبه نام برد که در دهستان کوخرد در بخش کوخرد واقع شده‌است.

آب مورد نیاز حمام از طریق برکه‌ها و آبگیرها بزرگ ومتعددی که در شهر واطراف آن وجود داشته تأمین می‌شده‌است. آب از برکه به کمک حیوانات باربر، حمل وبه قسمت‌های مختلف حمام منتقل می‌شده‌است. در فصل زمستان آب به وسیلهٔ آتش هیزم گرم شده ومورد استفادهٔ أهالی قرار می‌گرفت.

سبک بنا از نوع چهار طاقی است که گنبدی مستطیل بر بالای چهار طاق ساخته شدهٔ بنا دارای 14 گنبد کوچک وبزرگ است. خطوط طاق نمای گرداگرد جدارهٔ داخلی گنبد وخطوط بدنهٔ حمام نشان از ذوق وسلیقهٔ معماران این بنا دارد. این بنا از بسیاری جهات بی شباهت به حمام گنجعلیخان کرمان نیست، البته در ابعاد واندازه‌های کوچک‌تر خصوصیات این حمام نیز مانند حمام گله داری است و برای فضاها همان توضیحات را می‌توان ارایه کرد بسیاری از بخش‌های آن با گذشت یک و نیم قرن همچنان باقی‌مانده است. از نکات بارز در این حمام سیستم مسیر آب در جداره دیوارهای آن است. حمام مذکور در ابتدای خیابان سپاه پاسداران بستک قرار دارد این اثر تاریخی در سال 1373 خورشیدی بازسازی شده‌است.

دوگنبدان کوخرد

بارگاه یا آرامگاه علمای کوخرد یا (دوگنبدان کوخرد) از مکان‌های زیارتی در نزدیکی دهستان کوخرد واقع در بخش کوخرد در شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این بنای تاریخی در سمت جنوب جاده بستک به بندر لنگه است.

این آرامگاه در میان گورستان دهستان کوخرد و در 1000 متری غرب دهستان کوخرد واقع شده‌است. محل آن 300 متر از محله تازه‌بنیاد «دهنو» کوخرد فاصله دارد و در جنوب گود میان ده قرار دارد. در لهجه محلی به آرامگاه، «زیارت» گفته می‌شود.

این بنای تاریخی یکی از شاهکارهای بنائی یکی از مشهورترین معماران بزرگ شهرستان بستک، «حاج محمد شریف کاظم معمار» بنیادگذاری شده‌است. این بنای تاریخی و مذهبی چند سال پیش از جانب دولت به عنوان یکی از آثار ملی توسط سازمان میراث فرهنگی کشور با نام «مجموعهٔ دو گنبدان» به ثبت رسیده‌است. بنای این آثار برجسته وتاریخی بین سال‌های 1149 تا 1151 ه.ق. ساخته شده‌است. مجموعهٔ دو گنبدان کوخرد در 27 بهمن 1382 خورشیدی به ثبت رسیده‌است.

بنای دوگنبدان آرامگاه سه تن از بزرگان و مشاهیر کوخرد، «حاج شیخ عبدالرحمان بزرگ»، «قاضی حاج ملا اسماعیل» و «حاج ملا عبدالواحد» است. این بزرگان که در دورهٔ خود به علم و فقه و حدیث و دانایی شهرت فراوان داشته‌اند. این اثر زیبا و دیدنی در ابتدای ورودی مرکز بخش کوخرد از مسیر بستک به کوخرد و در غرب کوخرد قرار دارد. این اثر فرهنگی مربوط به چند صد سال قبل و به سبک و شیوه معماری هندی ساخته شده‌است که چندین بار توسط خیرین و انجمن میراث فرهنگی کوخرد بازسازی شده‌است.

آرامگاه شیخ عبدالرحمان

وی از دین‌شناسان شناخته‌شده بود. آموزه‌های دینی و طریقت را از برادر بزرگ خود شیخ عبدالقادر آموخت و در مدرسه شیخ مدرس بود، مدتی در مکه ادامه تحصیل کرد و در آنجا از علمای برجسته و تراز اول شناخته شد. بعدها در کوخرد مدرسه‌ای بنا کرد و به کودکان علوم شرعی درس می‌داد. وی از حاصل کشاورزی از کاریزهایی که خودش احداث کرده بود زندگی‌اش را می‌گذراند و چندی پس از درگذشت شیخ عبدالقادر مردم را راهنمایی دینی می‌کرد. وی در سال 1149 ه.ق. در کوخرد فوت کرد.

آرامگاه شیخ اسماعیل

وی فرزند شیخ حسن برادر شیخ عبدالرحمان بزرگ بود. مرد پارسایی بود و از طرف عمویش کار قضاوت کوخرد و هرنگ و لمزان و انجیره و دژگان را برعهده داشت. بیشتر عمر خود را در کارهای کشاورزی و غرس درختان نخل صرف می‌کرد و دام زیاد داشت. به دامداری اشتیاق بسیاری داشت. او در 1153 ه.ق. در کوخرد فوت کرد و در بقعهای جنب بارگاه عمویش شیخ عبدالرحمان بزرگ در محوطه‌ای به خاک سپرده شد.آرامگاه سید مظفر سید منصور در محوطه‌ای جداگانه قرار دارد.

آرامگاه شیخ عبدالواحد

فرزند حاج ملا اسماعیل معروف بود به حاجی ملا عبدالواحد آخوند، یکی از علما و قاضیان معروف این بخش بود. فوت او در روستای هرنگ رخ داد و در بقعه کوخرد جنب گور پدرش به خاک سپرده شد.

آرامگاه شیخ عبدالرحمان بزرگ و آرامگاه حاج ملا اسماعیل و آرامگاه حاج ملا عبدالواحد در یک محوطه قرار دارد.

دوگنبدان کوخرد از طرف یونسکو مورد توجه قرار گرفته و علت آن نیز خراب شدن یکی از ابنیه‌های تاریخی مذهبی در کشور عراق بوده که می‌خواستند مرمت اش کنند و مختصات مهندسی و معماری آن را از شوش دانیال و دو گنبدان کوخرد می‌گیرند. که به وسیلهٔ مطالبی که در سایت ویکی‌پدیا گذاشته شده یود با آن آشنا شده بودند و تایید کرده‌اند.

قلعه آماج

قلعه آماج یکی از دژهای تاریخی منطقه کوخرد در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. این قلعه در زمان حکومتی سیبه (کوخرد) بر منطقه وجود داشته‌است و قرارگاه لشکر حاکم سیبه بوده‌است.

قلعه آماج پایگاه سربازان حکومت سیبه بوده که از قلعه سیبه حمایت می‌کردند. اما جایگاه و شکل قلعه همانطور که پیشینیان کوخرد بازگو کرده‌اند و در زبان عامیان وجود دارد از این قرار است که: قلعه به شکل مستطیل بوده از طرف شمال رو به جنوب، اما موقع قلعه از جائیکه حالا زمین فوتبال است (جاخَرمَن قدیمی) تا اینکه رسیده به بند نخلستان حاجی غلوم و بند نخلستان علی قصاب بوده، که البته در اثر سیل درواه شمو و مرور زمان آثار این قلعه بزرگ به کلی نابوده شده و از بین رفته‌است.

البته با از گذشت سده‌ها و پس از خرابی دژ مردم در جای قلعه نخل کاشته‌اند و قسمتی نیز از زمین جای قلعه جوکار می‌کنند و در آن جو و گندم می‌کارند، و قسمت دیگر جاخَرمَن می‌سازند که حالا به زمین فوتبال تبدیل شده‌است. این منطقه در جنوب دهستان کوخرد فعلی قرار دارد.

قلعه توصیله

قلعه توصیله یکی از قلعه‌های سه‌گانه و تاریخی کوخرد واقع در بخش کوخرد و درغرب استان هرمزگان ایران است.

پیشینیان کوخرد یعنی منطقه تاریخی سیبه در نگهداری و نگهبانی از جان و مال و چاه‌ها و نخلستان‌ها و کشتزارهای خود که محدوده زمینها از سمت مغرب: از لُرکش شروع می‌شود تا دشتهای پاراو و تنب بردومه، و از پشت رودخانه، از کاد ممدی تا بشکرو بوده، در دو رشته کوه‌های شمالی و جنوبی کوخرد قلعه‌هایی و استحکاماتی داشته‌اند که هنوز آثار آنها باقی مانده‌است دژی به نام قلعه توصیله در قله کوه پَرِ توصیله در گری زامردان در کوه ناخ شمال کوخرد ساخته بودند.

این قلعه نقش مهمی با قلعه سیبه (مقر حاکم وقت کوخرد قدیم) داشته‌است از نظر حفاظت و نظارت از منطقه. چون در روزگار حکمران مملکت سیبه بر منطقه نگهبانانی در این قلعه نظارت ورود و خروج وراهای قلعه سیبه و منطقه را به عهده داشته بودند، و به حکم موقعیت قلعه که بر فراز قله کوهی بلند قرار داشته بود تمام منطقه سیبه و راه‌های پیرامون آن به‌وسیله دیده‌بان‌ها نظارت می‌شد.

منطقه سیبه کاملاً جلو چشم دیده‌بان‌ها قابل رؤیت بود، و هر حرکتی غیر طبیعی ملاحظه می‌کردند به حاکم ابلاغ می‌کردند. این دژ در قله کوه توصیله قرار دارد، و با ورود به پشت پَرِ دُراخی در کوه شمال و رسیدن به گری چپان بقایا قلعه از دور نمایان می‌گردد، وآثارش هنوز برجای مانده‌است.

قلعه سیبه دژی تاریخی است واقع در دهستان کوخرد در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

مقر حاکم قلمرو سیبه

قلعه سیبه مقر حاکم قلمرو سیبه در زمان زرتشتیان (گورها) بوده که بر این منطقه حاکم بودند و بنا به گفته ریش‌سفیدان وبزرگسالان محل، نام قدیم منطقه سیبه بوده‌است وحاکمان این محل مناطق بسیاری زیر نظر داشته‌اند. همانطور که از گفتار کهنسالان روایت است قلعه سیبه مقر حاکم سیبه بوده، قلعه سیبه، قلعه‌ای بسیار بزرگ بوده و دور تا دور قلعه حصار بند بوده و بواسطه یک خندق بسیار بزرگ از دژ و ساکنین قلعه حفاظت می‌شده، این خندق از ورود افراد بیگانه به درون دژ جلوگیری می‌کرده و هرکس که می‌خواسته وارد قلعه شود می‌بایست از روی پلی که رو بروی دروازه اصلی قلعه و روی خندق ایجاد شده بود عبور کند که به‌وسیله نگهبانان کنترل می‌شد که پس از بررسی و بازجویی اجازه ورود به داخل قلعه می‌دادند.

اما جایگاه قلعه از طرف جنوب چاه عالی و حمام سیبه رو به‌طرف قبله بوده وضلع برج شرقی قلعه در جایی که حالا درواه شمو جاری است قرار داشته در بغل حمام سیبه، بازمانده‌های دژ هنوز در غرب و جنوب چاه عالی بجا مانده‌است و آثارش به چشم می‌خورد، همچنین بقایای حمام سیبه و زیر زمینها و برج بارو اطراف آن که هنوز به شکل واضح دیده می‌شود، معبد سیبه از طرف مشرق قلعه قرار داشته‌است، از طرف جنوب معبد یک درخت تنومندی بوده بنام گز سیبه، همچنین دو قلعه دیگر نیز وجود داشته، یکی در کوه شمال به نام قلعه توصیله و دیگر در جنوب قلعه سیبه بنام قلعه آماج. عموماً بطور کلی قلعه سیبه در مسافت 1000 متری مغرب دهستان فعلی کوخرد واقع است و در بخش کوخرد قرار دارد.

مسجد جامع بستک

مسجد جامع بستک (مسجد جدید) واقع در شهر بستک در بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این مسجد در وسط شهر بستک قرار دارد.

«مسجد جامع بستک» از معماری منحصر به فرد و قابل توجهی برخوردار است. بر سطح داخلی و بیرونی دیوارهای مسجد، در قسمت بالایی دیوارها تزییناتی بکار رفته که بیشتر طرح‌های هندسی و گل‌وبوته می‌باشد. مسجد دارای محراب و منبر می‌باشد. ستون‌های مسجد با گچبری‌های برجسته تزئین شده‌است. مسجد دارای شبستانی بزرگ با طاق‌های اکلیل و گچ‌بری و دو مناره که در حدود 32 متر ارتفاع دارند می‌باشد. همچنین منبر مسجد از نقاشی و گچ‌بری برخوردار است.

از دیگر جاذبه های گردشگری بستک می توان به مکان های زیر اشاره کرد: روستاهای نمونه گردشگری فاریاب و تدرویه، مسجد بنه نه دار، برج های گری کوه، کوهیج، ملاعلی، رودبار، گلویه، قله های خان، ایلود، کلات، بهاره، گرگی، آستاب، خنجو، دومن، آرامگاه عبدالرحمن شیخ، زیارتگاه های سید احمد عامر، زاهد دانیال، شاه ابوالقاسم، سیدمحمد علی توانا، محمد یمبویه، میرعبدالعزیز، محمدعلی هاشم، کانال آب ترنه، قنات ناخری، مستان، حمام سیبه، کاروانسرای ابوالفتح خان و آب گرم هایی در مناطق مختلف بستک مانند تپه کوشک، انوه، کشمک، غار یا اشکفت آهویی و ...