اعتیاد به مواد مخدر از مهمترین معضل های اجتماعی است که در روند توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه اخلال ایجاد می کند و بنیان های آن را متزلزل می سازد. به همین دلیل مبارزه فراگیر و پیوسته با این پدیده باید از اولویت های مسوولان مربوطه باشد تا با رویکردی کارشناسانه و علمی به رویارویی با این مهم بپردازند و از این رهگذر، سلامت فردی و اجتماعی جامعه تضمین کنند.
به گزارش مرور نیوز، اعتیاد به مواد مخدر، بلای خانمان سوزی محسوب می شود که جوامع بشری را گرفتار خود کرده است. این مواد؛ قدرت اندیشه، نوآوری، پشتکار و سازندگی را در انسان از میان می برد و بنیان خانواده و اعتقاد دینی او را نابود می کند. به همین دلیل امروزه پدیده اعتیاد و مواد مخدر به یکی از مهمترین مشکل های اجتماعی جوامع تبدیل شده است که هر ساله مبالغ هنگفتی برای مبارزه با آن هزینه می شود.
همین عوامل سبب شد تا کشورهای جهان به منظور مبارزه با مواد مخدر از 17 تا 26 ژوئن 1987 میلادی در وین پایتخت اتریش، کنفرانس بین‌المللی مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر را برگزار کنند که در این کنفرانس، سندی با عنوان C.M.O به تصویب کشورهای شرکت‌کننده رسید که در آن خط مشی همه جانبه برای کنترل مواد مخدر مشخص شد و دولت ها را متعهد کرد تا اقدام های بین المللی در ارتباط با مبارزه با قاچاق مواد مخدر را قاطعانه دنبال کنند. این سند در 26 ژوئن به اتفاق آراء به تصویب کشورهای شرکت‌کننده رسید و این گونه سالروز تصویب این سند «روز جهانی مبارزه با مواد مخدر» نام گذاری شد.
ایران به دلیل همجواری با کشورهای تولیدکننده مواد مخدر با این مساله در ابعاد گسترده تری روبرو است. مصرف مواد مخدر، هر ساله جان بسیاری از ایرانیان را می گیرد و میلیاردها تومان ضرر به کشور وارد می کند. بنابراین، ایران را باید از قربانیان اصلی مواد مخدر دانست.
مبارزه با قاچاق مواد مخدر با پیروزی انقلاب اسلامی در قالب کمیته های انقلاب اسلامی آغاز شد. این مهم با تشکیل ستاد مبارزه با مواد مخدر در 1367 خورشیدی و تصویب قانونی در این ارتباط، مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام در 19 مرداد 1368خورشیدی به تدریج شکل سازمان یافته ای به خود گرفت. اکنون ستاد مبارزه با مواد مخدر که ریاست آن را رییس جمهوری بر عهده دارد، هماهنگی لازم را در این زمینه انجام می دهد.
در سال های گذشته و با روی کار آمدن دولت یازدهم سعی و اهتمام این دولت بر آن قرار گرفت تا در زمینه آسیب های اجتماعی دست به حل این معضل بزند. در همین ارتباط بود که در آذر 1394 خورشیدی با حضور آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب، سران سه قوه و اعضای شورای اجتماعی کشور برای نخستین بار جلسه ای برگزار شد. دستور کار این جلسه ویژه، ارایه گزارشی درباره وضعیت آسیب های اجتماعی در کشور بود. گزارشی که صحت و سقم آمار نگران کننده رسمی و غیررسمی درباره طلاق، اعتیاد، بزهکاری، فقر و بیکاری و ... را مشخص کرد.
بدین ترتیب این دولت خود را برای مبارزه با مواد مخدر از جمله آسیب های ریشه ای جامعه آماده کرد. با انتصاب عبدالرضا رحمانی فضلی به عنوان دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در 4 سال گذشته کشور شاهد رویکرد علمی در حوزه اعتیاد و مبارزه با آن بوده است که در این مدت به لحاظ کمی و کیفی شاهد کارنامه ای درخشان و حایز اهمیت هستیم.
همچنین در دولت یازدهم رویکرد اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر توانست به عنوان دغدغه ساختار حاکمیتی از سطح ملی(وزارتخانه ها)، منطقه ای(استانداران) و محلی(فرمانداران) اثرهای مثبت و قابل توجهی را به دنبال داشته باشد و به عنوان اولویت نخست حاکمیت در میان آسیب های اجتماعی قرار گیرد. این رویکرد که منشاء علمی نیز دارد، به تایید سازمان ملل رسیده و به عنوان یک الگو در میان کشورهای منطقه مطرح شده است. بیش از 21 هزار جلسه، نشست، همایش، کنگره، کارزار فرهنگی و دیگر فعالیت های مرتبط در عرصه مبارزه با مواد مخدر در 4 سال گذشته در کشور برگزار شد که در نوع خود نیز کم نظیر به شمار می رود.
البته حل شدن معضل اعتیاد و پدیده مواد مخدر، نیازمند مبارزه ای فراگیر و پیوسته در ابعاد نظامی، انتظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است که در این میان مبارزه ریشه دار فرهنگی، می تواند تضمین کننده بهره دهی فعالیت های دیگر بخش ها باشد زیرا با تلاش فرهنگی می توان از گسترش روز افزون اعتیاد و قاچاق مواد مخدر در کشور جلوگیری کرد و از این رهگذر، سلامت فردی و اجتماعی را به کشور بازگرداند. مسوولان دولت یازدهم به خوبی بر این امر آگاه هستند و کارنامه 4 ساله آنها خود مهر تاییدی است بر دغدغه آنان در برابر آسیب های اجتماعی به ویژه مبارزه با مواد مخدر که در این امر موفق بوده اند و امید می رود که همین روال در دولت دوازدهم نیز دنبال شود.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز جهانی مبارزه با مواد مخدر با «حسام الدین معصومیان شرقی» نویسنده، روانشناس و کارشناس اعتیاد به گفت وگو پرداخت.
**اعتیاد؛ یک بیماری روانی
معصومیان شرقی، اعتیاد را به عنوان یک بیماری روانی دانست و گفت: مصرف مواد مخدر در جوانان افزایش پیدا کرده و این مصرف به صورت آرام از مواد مخدر سنتی به موادی مانند «گل»، «حشیش» و ... تغییر یافته است. برخی از افراد می پندارند موادی همچون الکل و ... خطرهای آنچنانی برای آنها ندارد که همین امر سبب افزایش آن در جامعه می شود. اعتیاد یک بیماری روانی است و نباید به آن به عنوان یک جرم نگاه کرد به همین دلیل برای آسیب شناسی این مهم بایستی نگاه مجرمانه به این مساله را کنار بگذاریم زیرا این امر هیچ کمکی به حل مشکل اعتیاد نمی کند.
** استعمال سیگار؛ مسیر منتهی به مصرف مواد مخدر
این روان شناس با بیان اینکه اعتیاد به مواد مخدر به دور از نگاه جنسیتی در جامعه شیوع پیدا کرده است، اظهار داشت: نمی توان گفت، مواد مخدر تنها یک قشر از جامعه را تهدید می کند. امروزه شاهد افزایش مصرف سیگار در زنان هستیم و این امر را باید دروازه ورود به مواد مخدر دانست. برای نمونه کلینیک های ترک اعتیاد یا روان شناسان با مادرهایی روبرو هستند که از سیگار کشیدن دختران خود در سنین پایین یعنی 15، 16 و 17 سالگی رنج می برند، در صورتی که این موضوع به همین روال ادامه پیدا کند، مصرف مواد مخدر در زنان و مردان به نسبت مساوی خواهد رسید و این مهم خطرهای زیادی برای فرد و جامعه به بار خواهد آورد.
**روان درمانی و مشاوره؛ نیازی اساسی برای ترک اعتیاد
وی درباره پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر بیان کرد: اعتیاد را نباید تنها به مواد مخدر محدود کرد زیرا اعتیاد به عوامل دیگر نیز وجود دارد، به همین دلیل باید یک بررسی عمیق در نوع تفکر افرادی که می خواهند مواد مخدر را ترک کنند، صورت پذیرد تا وابستگی های دیگری که در درون آنها وجود دارد، نیز درمان شود زیرا اگر فردی اعتیاد خود را ترک کند و همچنان به مسایل دیگر اعتیاد داشته باشد، به مرور زمان دوباره به مواد رو می آورد. بیماران پس از ترک اعتیاد نیاز به روان درمانی دارند و بایستی با مشاوره های روان شناسی درمان آنها کامل شود تا در برابر مسایل و مشکل های زندگی دوام بیاورند و دوباره به طرف مواد مخدر سوق پیدا نکنند.
**درمان اعتیادهای رفتاری، مسیر پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر
این روان شناس درباره فرهنگ سازی در زمینه پیشگیری از مصرف مواد مخدر گفت: برای این کار باید یک همفکری اساسی میان همه نهادهای مسوول صورت بگیرد چرا که بحث اعتیاد به مواد مخدر بسیار ریشه ای است. برای نمونه نوعی از این معضل با نام «اعتیاد به خود دروغین در جامعه» وجود دارد. یعنی افراد دوست دارند خودشان را در برابر دیگران نشان دهند و با تایید و پسند آنها روبرو شوند، به همین دلیل هیچ گاه واقعیت خود را نشان نمی دهند. این کار نمادهایی دارد که افراد آنها را انجام می دهند مانند تایید شدن هنگام سیگار کشیدن و با حلقه کردن دود قلیان که همه اینها فرد را مستعد گرایش به مواد دیگر می کند. بنابراین اگر نهادهای مسوول و جامعه برای حل اینگونه رفتارها در زمینه فرهنگ سازی برای ترک اعتیاد چاره ای نیاندیشند، اعتیاد به مواد مخدر نیز افزایش پیدا می کند.
همگان باید به فکر درمان اعتیادهای رفتاری باشند زیرا پیشگیری از اعتیادهای رفتاری، زمینه ساز پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر است. در درمان این رفتارها علاوه بر نقش جامعه، خود افراد هم تاثیرگذار هستند؛ یعنی باید باورهای نادرست خود را نسبت به بسیاری از مسایل تغییر دهند.
**خانواده و آموزش حس مسوولیت پذیری در فرزندان
معصومیان شرقی با اشاره به اینکه وابستگان به مواد مخدر تنها قربانیان اعتیاد نیستند، اظهار داشت: غیر از فرد بیمار، خانواده و نزدیکان او مانند همسر، فرزندان، پدر و مادر و ... نیز به نوعی دچار آسیب های روانی این معضل می شوند. به همین دلیل نیاز است تا خانواده ها حس مسوولیت پذیری را در فرزندان خود آموزش دهند و آنها را نسبت به بسیاری از مسایل آگاه کنند. البته محیط خانواده نباید به طرف تفتیش افراد سوق پیدا کند زیرا نتیجه ای جز فراری شدن فرزندان از این نهاد ندارد. والدین باید بدانند که جوانان به دلیل گستردگی منابع اطلاعاتی و منابع آموزشی از شیوه رفتاری خاصی پیروی می‌کنند و همین امر احتمال موضع گرفتن آنها در برابر برخی از پرسش های والدین را افزایش می دهد.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9370**2002**9131
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
