فهم درستی از اقتصاد مقاومتی شکل نگرفته است/ دولت گزارش عملکرد ارائه کند

به گزارش مرور نیوز، محمد ایمنی رعیا در نشست همایش اقتصاد مقاومتی اظهارداشت: سومین همایش اقتصاد مقاومتی در ادامه دو همایش برگزار شده در سال 91 است. از امسال، همایش های سالانه اقتصاد مقاومتی به صورت منظم برگزار خواهد شد تا طی آن، وضعیت اقتصاد مقاومتی در کشور رصد شود.

وی با بیان اینکه قرار است این همایش به مرجع پایش و رصد اقتصاد مقاومتی تبدیل شود، گفت: در این همایش فعالیت های اقتصاد مقاومتی دستگاه ها پیگیری، دنبال و رصد می شود و ایده هایی که باید در حوزه اقتصاد مقاومتی اجرا شود در آن مطرح می گردد.

مدیر شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی افزود: همان طور که در همایش اول پیمان پولی دوجانبه برای اولین بار مطرح و در ادامه از طریق بانک مرکزی پیگیری شد، در این همایش نیز به دنبال بیان ایده های کاربردی و پیگیری آن هستیم.

امینی رعیا در مورد جزئیات همایش گفت: قرار است در همایش یک کتابچه که گزارشی از عملکرد اقتصاد مقاومتی دستگاه هاست منتشر شود که جامع ترین مجموعه‌ای است که اقتصاد مقاومتی را در سال 95 پایش کرده است.

وی با بیان اینکه همایش از نظر علمی، سخنرانان و مقالات جامعیت خوبی دارد، گفت: همایش در 6 بخش موضوعی تحت عناوین نظام بانکی، اقتصاد دانش بنیان، اقتصاد دولت و بخش عمومی، اقتصاد مردمی، اقتصاد بخشی و تولید و مدیریت اقتصادی برنامه ریزی و برگزار خواهد شد.

امینی رعیا در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در مورد اینکه عملکرد اقتصاد مقاومتی دستگاه ها را با توجه به رصد انجام شده چطور ارزیابی می کند، گفت: در مجموع عملکردها، دستگاه به دستگاه متفاوت است. البته یک بررسی قبل از آن، این است که برخی از پروژه های اقتصاد مقاومتی دستگاه ها جزو وظایف ذاتی آن هاست و تنها برخی پروژه ها مستقیما مرتبط با اقتصاد مقاومتی است، اما در خصوص بهترین عملکردها، می توان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت اقتصاد را نام برد که در اجرای پروژه های تعریف شده نسبت به بقیه عملکرد بهتری داشته اند و برخی دیگر اصلا عملکرد خوبی نداشته اند و یا حداقل گزارشی منتشر نکرده اند.

در ادامه این نشست، نوفرستی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیئت علمی سومین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در مورد اینکه آیا کاهش تورم را می توان جزو اقتصاد مقاومتی حساب کرد، گفت: به نظر بنده هنوز فهم مشترکی از اقتصاد مقاومتی در بین عامه مردم و حتی اقتصاددانان شکل نگرفته است.

این اقتصاددان افزود: آن چیزی که من از اقتصاد مقاومتی درک می کنم، ایجاد ظرفیت در سیستم اقتصادی است به طوری که اگر سیستم در آینده با شوک و تکانه ای مواجه شد، بدون توقف و مکث بتواند به رشد و شکوفایی خود ادامه دهد. در این مسیر ممکن است بسیاری از مسائل وجود داشته باشد که رفع آن ها به اجرای اقتصاد مقاومتی کمک نماید.

وی با بیان اینکه ممکن است در نظام اقتصادی مشکلاتی مانند تورم بالا، بیکاری بالا و رشد اقتصادی پایین وجود داشته باشد، گفت: برطرف کردن این موارد جزو اقتصاد مقاومتی نیست. زیرا چه اقتصاد مقاومتی باشد یا نباشد، باید به این موارد رسیدگی و برطرف شود.

نوفرستی در ادامه‌یِ تعریف خود از اقتصاد مقاومتی گفت: اقتصاد مقاومتی زمانی مطرح می شود که یک اقتصاد هیچ مشکلی ندارد و ممکن است در آینده با شوک ها و تکانه هایی روبرو شود؛ شناسایی این تکانه‌ها و انجام اقداماتی که موجب شود اقتصاد کمترین صدمه را از آن تکانه ببیند، به معنای اقتصاد مقاومتی است.

وی در ادامه برای روشن شدن مفهوم مد نظر خود گفت: به عنوان مثال یک اتومبیل را در نظر بگیرید که وظیفه متعارف آن جابه جایی و حمل و نقل است؛ در صورتی که اتومبیل ترمز نداشته باشد نمی تواند به وظیفه خود به درستی عمل کند و لازم است ترمز خودرو درست باشد. حال در نظر بگیرید این خودرو مشکلی برای حرکت و انجام وظیفه ذاتی خود ندارد؛ زمانی که مشکلات مشهود خودرو برطرف شود، به مشکلات دیگری که ممکن است برای آن اتفاق بیافتد، توجه می کنیم.

نوفرستی افزود: در این مثال، کاهش تورم و بیکاری به منزله ترمز هستند و اقتصاد مقاومتی به عنوان لاستیک زاپاس.

وی با بیان اینکه با این تعریف کاهش تورم اقتصاد مقاومتی نیست، گفت: درست است که کاهش تورم جزو اقدامات اقتصاد مقاومتی قرار نمی گیرد اما در راستا و مسیر رسیدن به یک اقتصاد مقاومتی است.

خاندوزی عضو دیگر هیئت علمی همایش و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: در مرکز پژوهش های مجلس اگر با این نگاهی که جناب نوفرستی مطرح نمودند به پتروشیمی ها و پالایشگاه ها نگاه می کردیم، زمانی که در تأمین فراورده های نفتی مشکل ایجاد می شد می توانستیم از لاستیک زاپاس و طرح جایگزین استفاده کنیم؛ یا اگر در هنگام تنظیم لایحه برنامه و بودجه، ملاحظات اقتصاد مقاومتی پررنگ می بود، می توانستیم در هنگامی که فروش نفت کم شد از آن طرح های جایگزین استفاده کنیم و بودجه عمرانی و حتی جاری را تخصیص دهیم.

خاندوزی افزود: اگر این نگاه در عرصه ملاحظات ارزی وجود داشت، باید به سمت تنوع بخشی درآمدهای ارزی می رفتیم و یا از بانک های متنوع تری در مبادلات استفاده می کردیم و یا در نقل و انتقالات ارز کمتر از سیستم سوئیفت استفاده می کردیم؛ تا در هنگام وقوع شوک های بیرونی کمتر آسیب می دیدیم.

خاندوزی در ادامه نشست در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در مورد اینکه چه میزان اقتصاد مقاومتی در کشور فهم شده است، گفت: در این زمینه نمی شود یک جمله کلی برای همه دستگاه ها گفت. در بعضی از دستگاه ها مصداق ها روشن بوده و عملکرد هم مناسب بوده است مانند امنیت غذایی، کالاهای اساسی و دارو.

وی افزود: در برخی از دستگاه های دیگر مصداق ها روشن است ولی عمل کردن به آن دشوار است. مانند کاهش وابستگی بودجه به نفت که عمل به آن در سال آخر دولت که سال انتخابات است، سخت است و می بینیم که وابستگی بودجه به نفت در سال 95 افزایش داشته است.

عضو هیات علمی همایش اقتصاد مقاومتی ادامه داد: در برخی دیگر از دستگاه ها نه مصداق ها روشن است و نه عملکرد ها، از این دستگاه ها نمی دانیم دقیقا باید چه انتظاری داشته باشیم و چگونه عملکرد اقتصاد مقاومتی آن ها را بسنجیم.

وی افزود: بنابراین با طیف متفاوتی از دستگاه ها روبرو هستیم، یک گروه می دانند و عمل می کنند، گروه دیگر می دانند و عمل نمی کنند و دسته آخر آن هایی هستند که نه می دانند و نه عمل می کنند.

خاندوزی با بیان اینکه در بررسی عملکرد دستگاه ها نباید بنشینیم و به شنیده ها اکتفا کنیم، گفت: یک کاری که می تواند این همایش پیگیری نماید این است که از دولت مطالبه نماید در سالگرد مطرح شدن اقتصاد مقاومتی، گزارش عملکرد خود را در این زمینه ارائه نماید تا پژوهشگران و صاحب نظران بر روی آن نظر دهند و قضاوت ها بر آن اساس شکل بگیرد.

وی با بیان اینکه شاید در سال اول مطرح شدن اقتصاد مقاومتی این کار چندان منطقی نبود، گفت: اکنون با گذشت سه سال از ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و این که ماه های آخر دولت است، فرصت برای ارائه عملکرد اقتصاد مقاومتی توسط دولت فراهم است. بدین ترتیب سوء برداشت ها برطرف می شود.

خاندوزی با بیان اینکه موضوع دومی که می تواند سوء برداشت ها را برطرف نماید، تدوین شاخص است، گفت: شاخص، کارکردهای اجتماع سازی و نظارتی دارد و می تواند دعواها و اختلافات را تنزل دهد. به این صورت که در صورت وجود شاخص، به راحتی می توان دور از سیاسی بازی نسبت به عملکرد و برنامه ها نظر داد.

این عضو هیئت علمی همایش با بیان این که شاخص های اقتصاد مقاومتی قابلیت کمی سازی دارد، گفت: در دنیا در مورد تدوین شاخص ها و کمی سازی موضوعات کیفی پیشرفت های خوبی حاصل شده است، به طوری که در ادبیات مرسوم اقتصادی خودشان برای مفهوم مقاوم سازی اقتصاد توانسته اند شاخص های کمی در بیاورند. ما هم در مفهوم اقتصاد مقاومتی خودمان می توانیم شاخص هایی استخراج نماییم.

در ادامه نشست یکی از خبرنگاران دلیل باقی ماندن در مفاهیم اقتصاد مقاومتی پس از گذشت 6 سال از مطرح شدن آن را پرسید که دکتر نوفرستی در پاسخ گفت: طبق نظر من هنگامی که یک مسئله ای مطرح می شود، لازم است در دانشگاه ها و مراکز علمی جنبه های مختلف آن بررسی شود و سپس فاز اجرا شروع شود. منتها زمانی که این مفهوم مطرح شد کشور با تحریم ها مواجه بود و همین موضوع ذهن برخی را به این سمت برد که اقتصاد مقاومتی به معنای اقتصاد بسته و منقطع از دنیاست. این موضوع را شاید بتوان به عنوان یکی از دلایل عدم تفاهم مطرح کرد.

محمد امینی رعیا، مدیر شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی نیز در پاسخ به این سوال گفت: برای اینکه اقتصاد مقاومتی انجام شود، لازم است کشور در آن به بلوغ برسد. از سال 89 که رهبری کلیدواژه اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند اقدام خاصی رخ نداد؛ تا زمانی که به سال 91 که در آن همایش اول اقتصاد مقاومتی در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد، می رسیم.

وی درباره وضعیت اقتصاد مقاومتی در سال های بعد گفت: در این مدت پژوهشگران در حال تحقیق بر روی مفهوم اقتصاد مقاومتی بودند و از آن طرف سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی نیز در حال تدوین بود. پس از ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی در سال 92 تا سال 94 نیز کار عملی خاصی صورت نگرفت، اما امسال با توجه به نامگذاری سال، ستاد اقتصاد مقاومتی شکل گرفت و ساختار اجرایی برای اقتصاد مقاومتی به وجود آمد.

وی افزود: در طول این چند سال، اتفاقی که در حال روی دادن بود، انتقال مفهوم و گفتمان اقتصاد مقاومتی از سطوح بالای کشور به بدنه اجرایی و بدنه مردم بود.

امینی رعیا در مورد نقش این همایش در بلوغ مفهوم اقتصاد مقاومتی گفت: کاری که ما در این همایش به دنبالش هستیم، تقویت و تسریع این بلوغ با رویکرد علمی، پژوهشی، دانشگاهی و ترویجی است به طوری که به خوبی این مفهوم به دستگاه ها، رسانه ها و مردم منتقل شود.

وی افزود: البته نباید انتظار داشت که این بلوغ در یکی دو روز ایجاد شود و حتی ممکن است 10 تا 20 سال زمان ببرد تا در کشور متوجه شویم اقتصاد مقاومتی چیست و از آن چه می خواهیم.

مدیر شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی با بیان اینکه برای اجرای اقتصاد مقاومتی نیاز است این مفهوم از سطوح بالا به بدنه کشور و رسانه ها و مردم منتقل شود، گفت: برخی فکر می کنند اگر به جای این دولت، دولت دیگری مستقر بود وضعیت اجرای اقتصاد مقاومتی بهتر می بود. در صورتی که چنین نیست و هر دولتی دیگری هم بود، شاید تفاوت هایی در اجرا و رویکردهای اقتصادی وجود داشت اما به دلیل اینکه هنوز این مفهوم به بدنه دولت و مردم منتقل نشده است، نتیجه چندان متفاوت نمی شد.

در ادامه نشست، خاندوزی در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر این که چه لزومی برای وجود یک مرکز پایش اقتصاد مقاومتی وجود دارد، گفت: به هر حال یکی از عناصری که تجربه به ما نشان داده است که می تواند به استقرار و تحقق یک امر کمک نماید، وجود بخش هایی بیرون از حاکمیت است که در آن حوزه دغدغه داشته باشند و مدام آن را رصد نمایند.

وی ادامه داد: در غرب یک نهاد غیر دولتی وجود دارد که دغدغه‌اش میزان آزادی اقتصاد است و برای این امر به صورت مداوم کشور ها را رصد و رتبه بندی می‌کند. عملکرد این نهاد در بلند مدت موجب شده به مرجعی در این زمینه تبدیل شود و کشور ها به طور ناخودآگاه به آن رجوع می کنند و برای بهبود رتبه خود بر اساس آن تلاش می کنند.

عضو هیات علمی همایش افزود: در زمینه اقتصاد مقاومتی نیز وجود چنین نهادی که مستقل و غیر دولتی باشد و با انصاف و بدون دید سیاسی به پایش و رصد اقتصاد مقاومتی بپردازد نیاز است. لذا این همایش و شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی می تواند این وظیفه را بر عهده داشته باشد.

نوفرستی دیگر عضو هیات علمی همایش با تایید این نظر درباره یک مرکز پایش و رصد اقتصاد مقاومتی، گفت: وجود چنین نهادی علاوه بر کمک به اجرای اقتصاد مقاومتی، می تواند به انتقال تجربیات موفق کمک کند.