در شرایط فعلی بخش قابل توجهی از مزارع و باغ‌های چای به حال خود رها شده‌اند که زمینه وابستگی بیشتر ایران به واردات را مهیا کرده است.
به گزارش مرور نیوز، تولید چای از گذشته‌های دور در کشورمان مورد توجه بوده است. بر اساس آمارهای موجود طی دو دهه گذشته تقریباً 60 هزار خانوار چای‌کار در کشورمان مشغول به کار بوده‌اند، اما در شرایط فعلی اگرچه این خانوارها هنوز در مناطق مستعد، ساکن هستند، ولی بخش قابل توجهی از مزارع و باغ‌های چای به حال خود رها شده‌اند که زمینه وابستگی بیشتر ایران به واردات را مهیا کرده است. با ایرج هوسمی، مدیر شرکت تعاونی‌های اتحادیه چایکاران کشور گفت‌وگو کرده‌ایم.
میزان تولید برگ سبز چای ایران چقدر است؟
براساس اسناد و مدارک موجود در سال‌ها قبل حتی رکورد تولید 700 هزار تن برگ سبز چای را هم در ایران داشته‌ایم، اما این شرایط به دلیل کم‌توجهی و رها شدن باغ‌ها کاهش یافته است؛ به صورتی که امسال در بهترین شرایط با افزایش 7000 تن تولید، تجربه تولید 25 هزار تن چای خشک را خواهیم داشت.
آمار چای مصرفی کشورمان در طول سال چقدر است؟
مطالعاتی که از واردات و تولید داخلی داشته‌ایم، بیانگر آن است که سالانه کشورمان به 125 هزار تن چای نیاز دارد.
مراحل تولید برگ سبز چای و چای خشک در حال حاضر چگونه است؟
این شیوه نسبت به گذشته دستخوش تغییراتی شده است و در شرایط فعلی برگ سبز چای با قیمت خرید تضمینی تحویل سازمان چای می‌شود و سازمان چای با ارائه یارانه آن را به کارخانه‌ها داده و کارخانه‌ها خودشان مسئول فروش هستند.
علت افت تولید چای در ایران چیست؟
در گذشته کارخانه‌ها چای را از کشاورزان تحویل می‌گرفتند و برای تأمین نیاز بازار با چای خارجی مخلوط می‌کردند. یعنی چای داخلی و وارداتی نیازهای بازار را تأمین می‌کردند. اگر بتوانیم به شرایط گذشته بازگردیم، بزرگ‌ترین خدمت را به صنعت چای کشورمان کرده‌ایم.
در حال حاضر شرایط پرداخت مطالبات چایکاران مناسب است؟
در دولت فعلی بله، شرایط بسیار بهتر از گذشته شده و تقریباً می‌توان گفت چایکاران مطالبات خود را دریافت کرده‌اند. این نکته باعث شده تا در سال جاری به‌طور کلی اوضاع چایکاران نسبت به گذشته بهبود داشته باشد، ولی هنوز با شرایط ایده‌آل فاصله داریم.
افزایش قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای چقدر است؟
براساس قیمت‌های امروز 2300 تومان برای چای درجه یک و 1350 تومان برای چای درجه دو تاکنون رشد 126 درصدی در قیمت خرید تضمینی را داشته‌ایم، اما این رقم هنوز هم کفایت هزینه‌های زندگی تولیدکنندگان را نمی‌دهد و نمی‌تواند انگیزه‌ای برای ادامه تولید باشد.
قیمت مطلوب و مناسب چای برای کشاورزان چقدر است؟
اگر بتوانیم مثل گذشته عمل کنیم و قیمت معدل برگ سبز چای 4000 تومان باشد، نقطه‌ای است که می‌توانیم به آینده تولید چای در ایران امیدوار باشیم. این کار مشکلی نیست. تنها یک اراده ملی می‌طلبد چون استعداد تولید و کاهش وابستگی در کشورمان وجود دارد.
سیستم گذشته چه امتیازی داشت که می‌گویید آن شرایط بهتر بوده است؟
در آن دوره کارخانه‌ها برگ سبز چای خود را مستقیم از مزارع خریداری می‌کردند و به ازای هر کیلوگرم چای خریداری شده داخلی، می‌توانستند یک تا یک کیلو و 200 گرم چای وارداتی جهت اختلاط و بسته‌بندی وارد کنند. این شرایط بهترین شرایطی بود که کشاورزان در طول دوران فعالیت خود تجربه کرده‌اند.
روندی که از آن به عنوان بهترین شرایط یاد می‌کنید از چه زمانی دستخوش تغییرات شد؟
در دولت هشتم با انحلال سازمان چای این روند مختل شد و در دولت‌های نهم و دهم شرایط به دلیل واردات بی‌رویه برای چایکاران به گونه‌ای شد که بسیاری، مزارع را ترک کردند و تولید چای داخلی بشدت کاهش یافت. ولی در سال‌های اخیر یعنی در دولت یازدهم شرایط کمی بهبود یافت. به این دلیل که سازمان چای احیاء شد و این سازمان باید چای را از کشاورز بخرد دقیقاً مثل گذشته.
دلیل اصلی خروج چایکاران از مزارع چیست؟
مقرون به‌صرفه نبودن تولید. هزینه تولید و قیمت خرید تضمینی نمی‌تواند نیازهای بازار را تأمین کند در حالی که قیمت برگ سبز چای در گذشته بخش عمده‌ای از نیازهای تولیدکنندگان را تأمین می‌کرد؛ به عنوان مثال در گذشته کشاورزان با فروش یک کیلو برگ سبز چای می‌توانستند 800 گرم برنج یا 600 گرم گوشت تهیه کنند، اما امروز با فروش پنج کیلو هم نمی‌توانند این میزان کالا از بازار خرید کنند.
به نظر شما سیاستگذاران تولید چای در وزارت جهادکشاورزی از این وضعیت خبر دارند؟
خیر؛ من فکر نمی‌کنم. به‌طور کلی مسئولان پایتخت‌نشین به واقعیت امور اقتصادی کشاورزان آگاهی ندارند در حالی که قدرت حل مشکل هست.
شما فکر می‌کنید مشکل تولید پایین و نیاز کشور به واردات چای، قابل حل است؟
بله؛ این مشکل حل شدنی و راه آن هم بسیار ساده است، اگر کمی قیمت خرید تضمینی چای افزایش داشته باشد، به هیچ مشکلی بر نمی‌خوریم. بلکه اشتغالزا هم می‌شود. در این زمینه پیشنهاد کرده‌ایم اگر قیمت چای را واقعی‌تر کنیم به عنوان مثال اگر فرض کنیم یک نفر در طول روز ده تومان برای چای هزینه می‌کند و تنها ده ریال به آن اضافه کنیم؛ در پایان سال می‌بینیم رقم قابل‌توجهی برای چایکاران تأمین می‌شود که به مصرف‌کنندگان هم فشاری نمی‌آورد ولی در کنار آن احیای مزارع و تولیدکنندگان را تجربه می‌کنیم.
درگذشته ارتباط کشاورزان با سازمان چای چطور بود؟
در آن زمان، کشاورزان بدون این که به سازمان چای مراجعه کنند نیازهای خود را دریافت می‌کردند. به عنوان مثال در آذرماه به دفاتر محلی مراجعه می‌کردند و بدون بهره، مساعده دریافت می‌کردند یا این که نهاده‌های مورد نیاز خود را با قیمت‌های ارزان تهیه می‌کردند و برای کاشت و تولید خود برنامه‌ریزی می‌کردند. اما امروز شرایط کاملا متفاوت شده و نمی‌توان به آینده چشم امید واقعی داشت.
شما فکر می‌کنید بازگشت به شرایط مناسب گذشته امکان‌پذیر است؟
قبلا اشاره شد بله کار زیاد پیچیده‌ای نیست اگر باز برگردیم به عملکرد گذشته، هم مشکل چای‌کار حل می‌شود و هم بازار مصرف ما می‌تواند از چای استاندارد و باکیفیت استفاده کند نه این که به دلیل قاچاق و سودجویی برخی محصولات بی‌کیفیت را استفاده کند.
برسیم به قاچاق چای، نظر شما در این زمینه چیست؟
اگر از گمرک جویا شوید، می‌بینید قسمت اعظم چای مصرفی کشورمان به صورت قاچاق وارد می‌شود، چون سازوکار دقیقی برای کنترل نیست در حالی که در گذشته به دلیل این که منافع طرفین تأمین شده بود اصلاً شاهد بروز تخلف نبودیم یا اگر هم بود بسیار محدود که به تولید داخلی لطمه‌ای وارد نمی‌کرد.
اگر حمایت‌های مناسبی داشته باشید می‌توانید نیاز کلی کشور را تأمین کنید؟
خیر، ایران تاکنون توان خودکفایی نداشته و همواره به واردات نیازمند بوده است، ولی اگر بتوانیم سطح تولید را افزایش دهیم قطعاً با این سیاست، ارز کمتری از کشور خارج شده و زمینه اشتغالزایی بالاتری را تجربه می‌کنیم. این امتیازی است که کمتر از خودکفایی نیست.
