شرکت های دانش بنیان که در نوع خود شرکت های نوپایی به شمار می روند طیف وسیعی از خدمات و کالاها را به مشتریان ارائه می دهند.
به گزارش مرور نیوز، شرکت های دانش بنیان در دو دهه اخیر تبدیل یکی از پایه های مهم اقتصاد دنیا شده اند. این امر با توسعه روز افزون کاربران اینترنت و در بستر وب سایت ها محقق شده است. در همین رابطه یکی از سوالاتی که می تواند برای افراد مطرح شود، بحث کالا و خدماتی است که شرکت های دانش بنیان ارائه می دهند.
یکی از معیارهایی که در فرایند ارزیابی و شناسایی شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان مورد توجه قرار می‌گیرد، بررسی دانش‌بنیان بودن کالاها و خدمات ارائه شده توسط آن‌ها است. برای این منظور از سال 1392 که فرایند اجرای قانون با جدیت دنبال شد، فهرستی از مصادیق کالاها و خدمات دانش‌بنیان تهیه و مبنای عمل قرار گرفت.
فهرست کالا و خدمات دانش بنیان برای تهیه فهرست، منابع مختلفی موردتوجه و بررسی قرار گرفتند. یکی از این منابع، تجربیات و دسته‌بندی‌ها و فهرست‌های مشابه خارجی بود که در طول سال‌های مختلف و توسط صاحب‌نظران، کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی تهیه و ارائه‌شده بود. از آن جمله می‌توان به دستهبندیهای برخی مراکز انتقال تکنولوژی در دنیا مانند Yet2، APCIT و RTTN ، چارچوب پیشنهادی سازمان جهانی مالکیت فکری، و برخی دیگر از مطالعات بین‌المللی ازجمله تحقیقات سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه و دسته‌بندی آمار سازمان ملل اشاره نمود. فهرست کالاهای مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل نیز از اسناد مهمی بود که در همین زمینه موردتوجه قرار گرفته است.
در ادامه این فرایند، فناوری‌ها، صنایع و کالاهای معرفی‌شده در اسناد ملی مرتبط نظیر موارد زیر نیز بررسی شد:
– اولویت‌های فناوری «نقشه جامع علمی کشور»
– فهرست صنایع نوین برای استقرار در شعاع تهران (جهت اجرای مصوبه هیئت وزیران مورخ 18/5/88)
– «سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری کشور» تهیه‌شده توسط دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری سال 1391
– «طرح آمایش صنعتی و معدنی»، بخش فناوری‌های پیشرفته، تهیه‌شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت
– دسته‌بندی سازمان گسترش و نوسازی صنایع در خصوص صنایع پیشرفته
علاوه بر دستهبندیهای فوق‌الذکر، برخی تجربیات داخلی مرتبط، به‌ویژه تجربیات مربوط به حمایت‌های قبلی از شرکت‌های دانش‌بنیان و طرح‌های برگزیده کشور در جشنواره‌های ملی نیز موردبررسی قرار گرفت.
اما به‌منظور تهیه فهرست مناسبی که علاوه بر لحاظ نمودن تحولات اخیر فناوری در سطح جهانی و سایر اسناد و تجربیات ملی، تناسب لازم با آخرین اقتضائات بومی و ملی را نیز داشته باشد، شبکه گسترده‌ای از صاحب‌نظران تشکیل و نظرات ایشان اخذ شد. ترکیب صاحب‌نظران مورد مشاوره به‌گونه‌ای انتخاب شد که حتی‌المقدور در هر یک از حوزه‌های فناوری یا صنعتی، متخصصانی از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، صنایع و تشکل‌های بخش خصوصی، و دستگاه‌های دولتی متولی و مرتبط با آن حوزه، حضور داشته باشند.
معیارهای گزینش کالاهای دانش بنیان
در این مرحله، ویژگی‌ها و معیارهای زیر برای گزینش کالاهای دانش‌بنیان موردتوجه قرار گرفت:
- نیاز به فعالیت‌های تحقیق و توسعه متمرکز و برنامه‌ریزی‌شده توسط گروه‌های متخصص
- اهمیت راهبردی و حیاتی برای کشور
- وابستگی به خارج در کنار دشواری‌های ناشی از تحریم و ارزبری بالا
- نوآوری در سطح ملی و شکل نگرفتن بازار عرضه (و بعضاً تقاضا) در کشور در آن محصول
- دارای ارزش‌افزوده بالا
کسب نظرات از افراد در هر یک از حوزه‌ها، به‌صورت مکرر و طی فرایندهای رفت و برگشتی انجام پذیرفت و در هر مرحله نظرات هر یک از صاحب‌نظران، توسط سایر مشاوران آن حوزه بازنگری و تکمیل و نهایتاً به جمع‌بندی نهایی رسید. جمع‌بندی نهایی در دو مرحله به اطلاع کلیه دستگاه‌های حاکمیتی مرتبط با صنعت و بخش‌های تولیدی کشور و تعدادی از صاحب‌نظران حوزه‌های سیاست‌گذاری و فناوری نیز رسیده و نظرات ایشان نیز اخذ شد. به‌این‌ترتیب فهرست اولیه، متناسب با آخرین تحولات و راهبردهای صنعتی و فناوری کشور، مورد بازنگری جدی و عمیق قرار گرفت.
فهرست محصولات شرکت های دانش بنیان
در مجموع و به‌منظور تهیه فهرست محصولات دانش‌بنیان، بیش از 150 تن از صاحب‌نظران و متخصصان فعال در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی، ستادهای فناوری‌های راهبردی، انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی، پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، دانشگاه‌ها و شرکت‌های برتر فعال در بخش خصوصی مورد مشورت قرار گرفته و نهایتاً کالاهای دانش‌بنیان موردنیاز کشور ذیل 11 حوزه اصلی، معرفی شدند. این حوزه‌ها بر اساس دو رویکرد زیر مشخص شده است:
1- حوزه‌هایی که وجود کالاهای دانش‌بنیان و با فناوری برتردر آن‌ها وجه غالب را دارد و متوسط فعالیت‌های تحقیق و توسعه در آن‌ها بیشتر از سایر حوزه‌های فناوری و صنعتی است. نظیرحوزه‌های فناوری زیستی، فناوری نانو، فوتونیک و اپتیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی‌های تجدید پذیر، دارو، الکترونیک، مواد پیشرفته، ساخت و تولید پیشرفته، و هوافضا.
2- سایر حوزه‌ها و بخش‌هایی که وجود کالاهای دانش‌بنیان در آن‌ها غلبه ندارد اما رسوخ فناوری‌های برتر و ظهور محصولات دانش‌بنیان در آن‌ها مشاهده می‌شود. نظیر نفت و گاز، عمران و حمل‌ونقل، برق، معدن، کشاورزی، آب‌وهوا و ….
براین اساس بر طبق حوزه های کالاهای دانش بنیان، می توان متوجه شد که خدمات و کالاهای این نوع شرکت ها شامل چه مواردی می شود. شاید برای فهم بهتر این مساله لازم باشد مثال ساده ای زد. سایت باملیو و دی جی کالا به عنوان دو سایت اصلی و مهم فروش کالا در کشور، از جمله شرکت های دانش بنیان هستند که بدون داشتن کالا و انباری برای ذخیره این محصولات، کار فروش و معرفی تولیدات را بر عهده دارند. افراد با مراجعه به این سایت ها کالای موردنظر را تهیه و باملیو و یا دی جی کالا آن را در اسرع وقت به دست مشتری می رساند.
لذا محصول این شرکت های دانش بنیان تولیداتی است که شامل همه سطوح زندگی می شود.
