در حال حاضر راه اندازی بازار ثانویه در تامین نیاز ارزی بازار موفق عمل نکرده و از طرف دیگر چسبندگی ریال با دلار و ارزهای بازار دبی باعث کاهش ارزش نرخ پول ملی شده و این مسئله دورنمای اقتصاد کشور را متورم و راکد نمایش می دهد.
به گزارش خبرنگار مرور نیوز، اقتصاد ایران شش ماهی است که کاملا بی ثبات شده و هر ایرانی هر شب که به خانه بر می گردد، ارزش دارایی اش نسبت به صبح همان روز که از خواب بیدار شده کمتر شده، زیرا در این مدت کوتاه 6 ماهه آغاز بحران، نزدیک به 450 درصد ارزش ریال نسبت به دلار افت کرده که در یک بازه زمانی 6 ماه یعنی هر روز نزدیک به 2.5 درصد از ارزش دارایی ایرانی ها نسبت به نرخ ارز بین المللی کاهش یافته است. هرچند چگونگی سیاست گذاری در مقابله با نوسانات اقتصادی نیز تاثیر گذار بوده است.
از طرف دیگر مردم برخلاف سال 91 که نسبت به تاثیر تحریم ها بر داراییشان گیج بودند، این بار هوشیارانه واکنش ها و تغییرات را رصد می کنند و نه تنها به دنبال خرید دلار و طلا برای حفظ دارایی خود هستند، بلکه برخی نیز وارد بازی خطرناک دلالی ارز، مسکن، خودرو و... شده اند. حال به طورکلی اگر روند کنونی ادامه یابد میزان نقدینگی بازار که هم اکنون 1500 هزار میلیارد تومان است، به نسبت توان سالانه تسهیلات دهی بانک ها که 500 هزار میلیارد تومان است به نقدینگی افزوده خواهد شد و مرز 2 هزار میلیارد تومان را نیز خواهد شکست و در ادامه جریان نقدینگی در بازارهای سوداگری و غیرمولد آسیب های جدی به سرمایه های مردمی خواهد زد، زیرا تحریم ها هر چقدر هم طولانی شود، در نهایت پایان می یابد و در آن زمان تورم بادکنکی بسیاری از این کالاها می ترکد و شاید خیلی ها ورشکست یا سکته ای می شوند.
وضعیت بازار دلار ایران
بازار دلار ایران از زمستان سال گذشته ضعف خود را نشان داد، درست در همان زمانی که تورمی از طریق صرافی هایی در دبی به بازار ایران منتقل شد و این سیاست دوگانه شیخ نشین ها برای ادامه معامله با ایران بود، اما انتقال تورم باعث شد ایران مبادلات ارزی خود را از بازارهای جدیدی در سلیمانیه کردستان عراق و کابل افغانستان دنبال کند، اما ظرفیت کوچک آن بازارها منجر به افزایش فشار به ارزش ریال در مقابل دلار شد. در بازار داخلی نیز سیاست های دولت برای مهار نرخ ارز کارآمد نبود و تنها ارز تک نرخی به رانت و فساد دامن زد و پس از آن نیز زدوبند برخی صادرکننده ها با متقاضیان ارز، زخم اقتصاد ایران را عمیق تر کرد تا همچنان تقاضای بالاتر از عرضه و محدودیت بازار ثانویه بدون حضور دلارهای نفتی، بازاری پرنوسان و بیمار را در ایران رقم بزند.
به نظر می رسد نوسانات نرخ ارز در این دوره نسبت به تحریم های سال 91 بسیار بیشتر است، زیرا فشار آمریکا برای بستن راه های معاله دلار بیشتر شده و کشورهای منطقه مانند عربستان، امارات و حتی عراق مانع از تامین ارزی ایران از طریق بازار و سیستم بانکی خودشان می شوند. بنابراین سیاست های منطقه ای ایران در اقتصاد تاثیری منفی داشته و نمی توان ادعای برخی سیاسیون را مبنی بر اینکه بحران اقتصادی ایران راهکار سیاسی ندارد را چندان جدی گرفت.
دلایل نوسان دلار
عضو موسسه پولی و بانکی بانک مرکزی درگفتگو با خبرنگار مرور نیوز با اشاره به اینکه سیاست تک نرخی کردن ارز تاثیر منفی بر نرخ ارز گذاشت گفت: از آنجایی که تامین ارز برای واردات باعث کنترل قیمت کالا نشد و واردکننده ها ارز دولتی گرفتند، اما با ارز آزاد محصول را به بازار عرضه کردند همین مسئله باعث شد اجرای سیاست تک نرخی ارز ضمن ایجاد رانت، باعث انحراف و از بین رفتن منابع دولتی نیز شود.
کامران ندری با تاکید بر اینکه یکی از دلایل افزایش نرخ ارز ایجاد محدودیت و بازار سیاه برای معاملات ارزی است افزود: در زمان ارز تک نرخی، به دلیل اینکه بخشی از تقاضاها به بازار سیاه سوق پیدا کرد، نرخ ارز را در بازار ارز بالا برد و در نهایت سیاست بعدی دولت یعنی تخصیص 20 درصد ارز صادراتی به معاملات خارج از سامانه نیما نیز نتوانست تقاضای ارزی کشور را تامین کند و در نهایت بازار ثانویه درگیر همین مشکل کمبود عرضه دلار نسبت به تقاضا شد. حال اگر دولت محدودیت ها را به طور کامل برمی داشت و تمام مشتریان ارزی از طریق همین بازار نیاز خود را تامین می کردند، نوسانات ارزی تنها تحت تاثیر نوسان های جدی بازار جهانی، میزان درآمد ارزی و سایر فاکتورهای کلان اقتصادی قرار می گرفت.
تقاضای کاذب
یک کارشناس اقتصادی درگفتگو با خبرنگار مرور نیوز گفت: بازار ارز ایران امروز علاوه بر تقاضای بالای بیش نیاز، با نرخ گذاری کاذب هم مواجه شده است، از طرف دیگر بازار ثانویه نتوانسته است نیاز کشور به ارز را پاسخ دهد و همین مسئله باعث افزایش نرخ آن شده است. از طرف دیگر چسبندگی ریال ایران با نرخ دلار باعث شده به سرعت نرخ ارز در ایران دچار نوسان شود. این روند نشان می دهد بدون اینکه تدبیری اندیشیده شود نرخ دلار همچنان صعودی خواهد ماند.
جواد صلاحی با تاکید بر اینکه عمده نیاز ارزی ایران برای واردات کالاست افزود: در حال حاضر بازار دلال ها نیز در نتیجه نوسان های ارزی رونق گرفته و همین مسئله میزان تقاضای خارج از حوزه بازرگانی را نیز افزایش داده است.
