روزنامه «نیویورک تایمز» روز پنجشنبه در یادداشتی به بررسی سناریوهای احتمالی حفظ یا لغو توافق هسته ای با ایران به وسیله دونالد ترامپ پرداخت و نتیجه گیری کرد که جامعه بین المللی و افکار عمومی آمریکا باید به وی بفهمانند که حفظ این توافق به نفع واشینگتن و جهان خواهد بود.
به گزارش مرور نیوز، در این یادداشت به قلم 'الی گرانمایه' آمده است: فقط یک موضوع وجود دارد که اروپا، روسیه و چین همه بر سر آن توافق دارند و آن چیزی نیست جز حصول اطمینان از این که دونالد ترامپ توافق هسته ای ایران را بر هم نمی زند.
در حالی که ترامپ درباره جهت دهی سیاست هایش در خصوص ایران تصمیم گیری می کند، کشورهایی که تاکنون با آمریکا در زمینه ایران همکاری داشته اند باید خط قرمزهایشان را تعیین کنند. آن ها باید قاطعانه به این رئیس جمهوری منتخب آمریکا اعلام کنند که تا وقتی ایران به تعهداتش در چارجوب برجام عمل می کند، آن ها هم عمل خواهند کرد.
این کشورها همچنین باید تصریح کنند که اگر کنگره یا رئیس جمهوری آمریکا توافق را بر هم بزند، سایر قدرت های جهانی به راه خود با ایران ادامه خواهند داد.
جای تعجب ندارد که بیشتر کشورها از توافق هسته ای حمایت قاطع کرده اند و اوباما نیز وعده داده است تلاش جمهوریخواهان برای خنثی کردن این دستاورد مهم دیپلماتیک را وتو خواهد کرد.
به احتمال زیاد ترامپ پس از نشست های اطلاعاتی متوجه اهمیت حفظ توافق هسته ای خواهد شد. با توجه به امکان دسترسی شرکت های آمریکایی به بازارهای ایران، وی حتی ممکن است تحت تاثیر لابی ها و منافع تجاری ترغیب به حفظ این توافق شود.
این کار می تواند حمایت تجار آمریکایی و متحدان اروپایی، روسیه و چین را برای ترامپ به همراه داشته باشد. این وضعیت همچنین اعتبار بین المللی آمریکا و رئیس جمهوری جدیدش را افزایش داده و فضای دیپلماتیک بزرگتری را برای دولت وی و اجرای اهداف بیان شده در زمینه همکاری با روسیه برای مقابله با داعش فراهم خواهد کرد.
آمریکا مانند دیگر امضا کنندگان توافق هسته ای همچنین می تواند با این ادعا که ایران از مفاد توافق عدول کرده است، آن را لغو کند. در این صورت، تحریم های شورای امنیت سازمان ملل به وضعیت قبل باز خواهد گشت. اما در واقعیت، سایر کشورهای جهان اگر دریابند که آمریکا روح این توافق را نقض کرده، بعید است این تحریم ها را دوباره اعمال کنند.
یک احتمال دیگر نیز این است که ترامپ آشکارا از مسئولیت خود سرباز زند و با امضای قانون تحریم های جدید علیه ایران یا تدابیر نظارتی بر برنامه هسته ای جمهوری اسلامی فراتر از شروط توافق، اجازه دهد که این توافق از بین برود.
در همه این سناریوها، آمریکا به عنوان بر هم زننده این توافق و تحریک کننده ایران به عقب نشینی از وظایفش قلمداد خواهد شد. در حقیقت در این شرایط، دیگر کشورهای جهان با ایران همراه و هم رای خواهند بود.
این ترامپ رئیس جمهوری آمریکا است که ناگزیر به مواجهه با تبعات این وضعیت خواهد بود زیرا ائتلاف بین المللی را که قبلا از تحریم ها علیه ایران حمایت کرده بود نمی توان دوباره ایجاد کرد و اهرم اقتصادی آمریکا برای ایران بسیار ضعیف تر خواهد شد و در نتیجه احتمال آن که ایران دوباره برنامه هسته ای خود را ادامه دهد، بالا خواهد رفت.
در 14 نوامبر،(24آبان) 28 رهبر اروپایی یک صدا تعهد قاطع خود را به این توافق صرف نظر از نتیجه انتخابات آمریکا اعلام کردند. سران پنج کشور دیگر که در مذاکره با ایران حضور داشتند نیز بی تردید احساس خواهند کرد که رئیس جمهوری آمریکا با عقب کشیدن خود به آن ها خیانت کرده است. این وضعیت ممکن است آمریکا را نه تنها با ایران، بلکه در زمینه مسائل دیگر مانند جنگ سوریه که واشینگتن نیازمند همکاری دیگران است، در مواجهه با روسیه، چین و اروپا قرار دهد.
اگر رئیس جمهوری آمریکا یا کنگره این کشور به عنوان خرابکار توافق تلقی شوند، اتحادیه اروپا با همکاری روسیه و چین باید برای حفظ محدودیت های اصلی هسته ای ایران، لغو معنی دار تحریم ها را به تهران پیشنهاد دهند. این کار مستلزم گنجاندن لغو مستمر تحریم های بانکی اروپا و تحریم نفت خواهد بود که زمانی به خاطر برنامه هسته ای بر ایران تحمیل شده بود. این کار همچنین نیازمند اقدام های جسورانه، هرچند نه بی سابقه، برای محافظت از شرکت های اروپایی در مقابل تحریم های وزارت خزانه داری آمریکا خواهد بود که با هدف منع تجارت با ایران وضع شده اند.
گام هایی وجود دارد که با برداشتن آن ها می توان از این اقدامات جلوگیری کرد. رهبران بین المللی باید فورا اهمیت حفظ این توافق را به دولت آتی آمریکا منتقل کنند.
فرصتی نیز پیش از روی کار آمدن ترامپ وجود دارد که با استفاده از آن قدرت های جهانی می توانند دستاوردهای حاصل از این توافق را از طریق حل و فصل موانع قانونی و بانکی که شرکت های خواهان معامله های بزرگ با ایران با آن مواجه هستند، تثبیت کنند.
به ویژه کشورهای اروپایی باید با ایران و دولت اوباما برای ایجاد کانال های ارتباط میان تهران و واشینگتن همکاری کنند؛ کانال هایی که فراتر از دوره اوباما باشد و پیام های قاطعی درباره تعهد سیاسی خود نسبت به این توافق ارسال کنند. رهبران تجاری نیز باید تصریح کنند که توافق هسته ای به نفع امنیت آمریکا و جهان است.
موضع فوری ترامپ درباره توافق ایران یکی از نخستین آزمون های مهم پیش روی ریاست جمهوری وی خواهد بود. این مساله مشروعیت شورای امنیت سازمان ملل را نیز به بوته آزمایش خواهد گذاشت. افکار عمومی آمریکا مانند رهبران بین المللی باید به صراحت به این رئیس جمهوری منتخب اعلام کنند که نمی خواهند درگیر بحران نظامی دیگری در خاورمیانه شوند، آن هم پس از این همه زحمتی که جهان برای اجتناب از آن کشیده است.