انستیتو پزشکی بازساختی در تهران، شیراز و تبریز راه‌اندازی شد

به گزارش مرورنیوز، دکتر علیرضا شعاع حسنی در جلسه شورای توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی استان خوزستان که در سالن جلسات حوزه ریاست دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز برگزار شد، به تشریح وضعیت بازار جهانی سلول‌درمانی و پزشکی بازساختی پرداخت و اظهار کرد: پزشکی بازساختی تقریباً بخشی از سلول‌درمانی، فرآورده‌های بیولوژیک و مهندسی بافت را شامل می‌شود؛ ولی سلول‌درمانی فراتر از پزشکی بازساختی است، زیرا در پزشکی بازساختی، بازسازی یک اندام به‌طور کامل مدنظر است؛ اما سلول‌درمانی به‌ویژه برای سرطان با استفاده از سلول‌های ایمنی کاربرد دارد که بازسازی اتفاق نمی‌افتد ولی می‌تواند از ابتلا ‌به سرطان پیشگیری کند.

وی با بیان این‌که تا سال 2010 در بیمارستان‌های آمریکا حدود 300 هزار نفر این شانس را داشته‌اند که از محصولات پزشکی بازساختی استفاده کنند، گفت: در پایان این سال سه شرکت در آمریکا درآمدی حدود یک میلیارد دلار در این حوزه کسب کردند؛ در سال 2011 نیز بخش سلول‌درمانی 2.7 میلیارد دلار، بانک‌های سلولی 1.1 میلیارد دلار و ملزومات سلول‌درمانی نیز 1.5 میلیارد دلار درآمد داشته‌اند.

این متخصص سلول‌درمانی افزود: در سال 2013 پیش‌بینی شده بود که حجم بازار سلول‌درمانی در سال 2016 به 8.8 میلیارد دلار برسد؛ اما اکنون که هنوز چهار ماه به پایان 2016 باقی‌مانده است، درآمدزایی این بازار از رقم 9 میلیارد دلار عبور کرده و نشان می‌دهد بازار این محصولات فراتر از گمانه‌زنی‌ها است.

شعاع‌حسنی با بیان این‌که بازار سلول‌درمانی در منطقه آسیا و اقیانوسیه نیز پیشرفت زیادی خواهد داشت، به تدابیر خاص و سرمایه‌گذاری دولت‌های چین، استرالیا و ژاپن در این حوزه اشاره کرد و گفت: با توجه به روند تغییر هرم سنی جمعیت در کشورهای توسعه‌یافته به سمت سنین بالای 50 و 60 سال، بسیاری از برنامه‌ریزی‌های کشورها بر این اساس تعریف شده است.

وی تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های بزرگ ژاپن حتی در حوزه‌های غیرپزشکی به این عرصه وارد شده‌اند؛ زیرا دولت ژاپن یک میلیارد دلار برای پشتیبانی از آن‌ها هزینه کرده است و به تبع آن کشورهای دیگر نیز در منطقه آسیا و اقیانوسیه به این حوزه وارد می‌شوند؛ بر اساس قوانین FDA تولید و عرضه یک دارو به بازار حدود 15 سال زمان می‌برد.

مشاور دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌ بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: با توجه به این زمان طولانی‌مدت، ژاپن یک پروسه دیگر را طراحی کرد که طول دوره کارآزمایی بالینی را به سه سال کاهش داده است؛ این امر موجب شد کشورهای چین و کره‌جنوبی نیز از این مدل استفاده و بسیاری از شرکت‌ها نیز دفاتر خود را در این کشور راه‌اندازی کنند.

شعاع‌حسنی با بیان این‌که حجم سود بازار سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در سال 2017 برای کل دنیا 24 میلیارد دلار پیش‌بینی شده است، خاطرنشان کرد: بیش از 10 میلیارد دلار از این مبلغ با توجه به افزایش هرم سنی جمعیت بالای 50 سال سهم اورتوپدی (آستئوآرتریت) خواهد بود؛ همچنین سازه‌های پوستی یک بازار 20 میلیارد دلاری خواهد داشت که سه درصد آن مختص سازه‌های بیولوژیک و سلولی است.

وی تصریح کرد: در حال حاضر 700 شرکت در دنیا در حوزه سل‌تراپی فعالیت می‌کنند که 60 درصد از آن‌ها در حوزه سل‌تراپی، پنج درصد در حوزه ژن‌درمانی، پنج درصد در حوزه ریزمولکول‌ها و 30 درصد نیز در زمینه مهندسی بافت هستند؛ نزدیک به 52 درصد از این شرکت‌ها در آمریکا مستقر هستند و 2 درصد نیز در استرالیا فعالیت می‌کنند.

مشاور دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌ بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ادامه داد: البته با توجه به این‌که در استرالیا قوانین بر اساس الگوی ژاپنی تغییر داده شده، بسیاری از شرکت‌ها سعی کردند در ژاپن و استرالیا دفاتر خود را تأسیس کنند و کارآزمایی‌های بالینی را انجام دهند؛ زیرا دوره کارآزمایی در این کشورها به سه سال کاهش یافته است.

شعاع‌حسنی با بیان این‌که تا سال 2018 قسمت اعظم بازار سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی برای حوزه ارتوپدی و پس از آن سرطان خواهد بود، خاطرنشان کرد: تا سال 2020 درآمد این بازار سالانه به 60 میلیارد دلار خواهد رسید. در حال حاضر در بسیاری از کشورها هنوز قوانین و ضوابط لازم برای فعالیت در این عرصه وجود ندارد و سخت‌گیری‌های بسیاری برای ورود این محصولات به بازار پزشکی می‌شود، اما پس از این دوره دیگر بیشتر کشورها قوانین لازم را خواهند داشت و به رشد خوبی خواهند رسید.

وی حجم بازار این حوزه را در سال 2030، سالانه 170 میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: از سال 2020 تا 2030 دوره وسعت یافتن بازار هدف پزشکی بازساختی است و پس از آن، این بازار دوره رشد لگاریتمی را تجربه می‌کند، به طوری که تا سال 2050 درآمد سالانه این بازار به 500 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت؛ این در حالی است که غول‌های دارویی جهان سالانه 950 میلیارد دلار درآمد دارند و به عبارت دیگر 60 درصد از این درآمد مربوط به حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی خواهد بود.

شعاع‌حسنی همچنین با اشاره به بازار سرطان با توجه به پیر شدن جمعیت و شیوع بالای این بیماری، تصریح کرد: اکنون شرکت جنرال الکترونیک شروع به ساخت بیورآکتورهایی برای تکثیر سلول‌ها کرده و درصدد است این تکنولوژی را در جهت درمان سرطان توسعه دهد؛ این شرکت پیش‌بینی کرده که در سال 2021، 10 میلیارد پوند از بازار سل‌تراپی جهانی درآمد داشته باشد.

مشاور دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌ بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در خصوص محصولات تأییدشده سلول‌درمانی تا سال 2016 در دنیا، اظهار کرد: در ژاپن چهار محصول مجوز اخذ کرده و 64 محصول نیز در حال کارآزمایی بالینی است؛ همچنین در کره جنوبی 16 محصول تأییدشده توسط این کشور و 32 محصول نیز در حال طی کردن مراحل کارآزمایی بالینی است.

وی خاطرنشان کرد: استرالیا دارای 6 محصول تأییدشده توسط دولت این کشور و 24 محصول درحال کارآزمایی بالینی است؛ همچنین در آمریکا 12 محصول دارای تأییدیه FDA بوده و 110 محصول نیز در حال کارآزمایی است که از این تعداد 50 محصول به‌زودی تأیید نهایی خود را دریافت می‌کنند.

شعاع‌حسنی افزود: در اروپا نیز 30 محصول تأییدیه خود را دریافت کرده و 44 محصول در حال کارآزمایی بالینی هستند. باید در نظر داشت که ارزش افزوده در محصولات ژنتیکی و سلول‌درمانی بسیار بالا است. در خودِ آمریکا بازار سل‌تراپی برای سال 2019 حدود 14.8 میلیارد دلار پیش‌بینی می‌شود؛ در حالی‌که حجم این بازار در سال 2014 نزدیک به 6 میلیارد دلار بوده است که رشد 200 درصدی را نشان می‌دهد؛ همچنین نزدیک به 300 کلینیک سل‌تراپی در آمریکا وجود دارد که به‌طور رسمی بیمار پذیرش می‌کنند.

وی با بیان این‌که بیشتر مراکزی که پیوند سلول‌های خون‌ساز داشته‌اند، کارهای سل‌تراپی نوین نیز انجام می‌دهند، گفت: در اروپا بیشترین حجم فعالیت مربوط به کشور آلمان و پس از آن فرانسه و انگلیس است، البته قدرت‌های نوظهور در این قاره، سوئیس و اسپانیا هستند که سرمایه‌گذاری‌های بسیاری انجام داده‌اند؛ همچنین در کشور چین بیش از 300 کلینیک رسمی سل‌تراپی فعالیت می‌کند و این تعداد در کشور هند بیش از 50 و در کشور روسیه بیش از 100 کلینیک است.

سرمایه‌گذاری‌های هنگفت دو کشور عربی در حوزه سلول‌های بنیادی تهدیدی علمی برای ایران

شعاع‌حسنی همچنین به سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیاد دو کشور قطر و عربستان در این حوزه اشاره کرد و گفت: قطر از سال 2008 به این عرصه ورود کرده و بودجه هنگفتی معادل 4.5 میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری اختصاص داده است؛ عربستان نیز درصدد است 10 بیمارستان بزرگ سل‌تراپی با استانداردهای آمریکا ایجاد کند که اولین کلینیک آن را نیز در قاهره مصر افتتاح کرده است؛ این کشورها تهدیدهای علمی برای ما محسوب می‌شوند زیرا تاکنون تعداد کارآزمایی‌های بالینی در منطقه 100 مورد بوده؛ اما با این سرمایه‌گذاری‌ها به حدود 600 مورد افزایش یافته است.

مشاور دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌ بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان این‌که در سال 94 در مجموع 140 طرح پژوهشی در ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی تصویب و حمایت شده است، گفت: سالانه حدود هفت تا هشت میلیارد تومان برای اجرای طرح‌های پژوهشی در این حوزه هزینه می‌شود که تشکیل شوراهای استانی موجب توزیع عادلانه و یکنواخت‌تر این بودجه خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: تا سال 93 نزدیک به 98 درصد از طرح‌های پژوهشی در حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی مربوط به استان تهران بوده است که این نسبت در سال گذشته به 40 درصد کاهش یافته است؛ همچنین در حال حاضر نزدیک به 300 عضو هیأت‌علمی در این حوزه در کشور در حال فعالیت هستند که این رقم سالانه در حال افزیش است؛ اما این افزایش مطلوب نیست زیرا در خارج از کشور نیز همین تعداد محقق و هیأت‌علمی داریم.

راه‌اندازی انستیتو پزشکی بازساختی در تهران، شیراز و تبریز

شعاع‌حسنی با اشاره به دیگر فعالیت‌های این ستاد، اظهار کرد: سال گذشته جایزه ملی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در چهار بخش تعریف و ایجاد شد؛ همچنین انستیتوی پزشکی بازساختی اکنون در تهران، شیراز و تبریز در حال تأسیس است که البته هنوز برای تأسیس مراکز دیگر ظرفیت وجود دارد. از نظر تولید مقالات نیز یک رشد تصاعدی ایجاد شده، به طوری‌که در سال 2015 تعداد مقالات چاپ‌شده از ایران در حوزه سلول‌های بنیادی درPubMed، 1065 عنوان مقاله بوده و درسال 2016 نیز تاکنون 997 مقاله چاپ شده است که با توجه به باقی بودن چهار ماه تا پایان سال، پیش‌بینی رشد تصاعدی می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس اعلام PubMed در سال 2015 رتبه ایران در حوزه سلول‌های بنیادی در دنیا بیستم بوده است که در سال 2016 با توجه به رشد تعداد مقالات و تمایل بیشتر محققان تاکنون به رتبه 14 ارتقاء پیدا کرده‌ایم؛ همچنین در منطقه از نظر تعداد مقالات پس از رژیم صهیونیستی در رتبه دوم بودیم که البته امسال در رتبه اول منطقه قرار داریم.

وی تصریح کرد: در حال حاضر 26 درصد تولید علم منطقه در حیطه سلول‌های بنیادی به ایران اختصاص دارد؛ همچنین تعداد کارآزمایی‌های بالینی در کشور تا پایان سال 2015 حدود 100 مورد بوده است که از این تعداد 46 مورد به کارآزمایی بالینی در حوزه استفاده از سلول‌های مزانشیمی مربوط است. از نظر علاقه محققان نیز به‌ترتیب حوزه‌های ارتوپدی، نورولوژی، سرطان و پوست بیشترین توجه محققان کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

مشاور دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌ بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری همچنین از برگزاری سمپوزیوم یک روزه پوست، ترمیم، سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در 15 مهرماه خبر داد و گفت: سال گذشته نخستین المپیاد ملی دانشجویی و دانش‌آموزی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی با کمک آموزش‌وپرورش برگزار شد که تعداد شرکت‌کنندگان آن از المپیاد نجوم هم بیشتر شد؛ پس از آن نیز ایجاد پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی در این حیطه در دستور کار قرار دارد.