پاهای پرانتزی یعنی پاهایی که به سمت بیرون انحنا پیدا کرده‌اند و وقتی قوزک‌ها را به هم می‌چسبانید، زانوها از هم فاصله دارند.
به گزارش مرور نیوز، برای اینکه وضعیت پاهای پرانتزی را درک کنید لازم است اول بدانید راستای «نرمال» پاها به چه معنی است. در وضعیت نرمال وقتی می‌ایستید، باسن‌ها و قوزک‌های پا و زانوها همگی روی یک خط مستقیم قرار می‌گیرند. به عبارتی دیگر وقتی خطی از باسن به قوزک می‌کشید، این خط مستقیماً از مرکز زانو عبور می‌کند.
اگر این خط در سمت داخل زانو قرار بگیرد؛ یعنی پاها پرانتزی هستند و اگر این خط از قسمت بیرون زانوها رد شود به آن پای ضربدری می‌گویند.
پاهای پرانتزی در کودکان
تعداد زیادی از بچه‌هایی که می‌بینیم به‌صورت فیزیولوژیکی پاهای پرانتزی دارند که کاملاً بی‌ضرر بوده و نیازی به درمان ندارند. این پاهای پرانتزی به‌تدریج و خودبه‌خود اصلاح می‌شوند و معمولاً تا سن ۵ سالگی کاملاً رفع خواهند شد. این بچه‌ها اغلب پاهای پرانتزی خفیف و متقارن دارند.
چه زمانی پزشک احتمال مشکل‌زا بودن پاهای پرانتزی را مطرح می‌کند؟
اگر یک یا چند مورد از موارد زیر وجود داشته باشد:
. انحنای شدید پاها
. انحنای یکی از پاها
. کوتاهی قد
. چاقی
. بالای ۲ سال
تعداد زیادی از بچه‌هایی که می‌بینیم به‌صورت فیزیولوژیکی پاهای پرانتزی دارند که کاملاً بی‌ضرر بوده و نیازی به درمان ندارند. این پاهای پرانتزی به‌تدریج و خودبه‌خود اصلاح می‌شوند و معمولاً تا سن ۵ سالگی کاملاً رفع خواهند شد. این بچه‌ها اغلب پاهای پرانتزی خفیف و متقارن دارند.
علت‌های پاتولوژیکی پرانتزی بودن پاها
. تروما یا عفونت
. بیماری بلانت
. نرمی‌استخوان یا راشیتیسم
. دیسپلازی اسکلتی
. تیبیا همی ملیا (نقص مادرزادی استخوان درشت‌نی)
پا پرانتزی در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر پزشک مشکوک به یک علت پاتولوژیکی باشد، آزمایش‌هایی را برای رسیدن به تشخیص دقیق توصیه می‌کند، مثلاً عکس رادیولوژی.
پا پرانتزی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
هدف از درمان، اصلاح هم راستا بودن پاها، توقف پیشرفت بیماری و پیشگیری از عود بعد از درمان می‌باشد.
ارتز
استفاده از بریس در موارد خفیف بیماری بلانت یا نرمی‌استخوان می‌تواند مؤثر باشد؛ اما معمولاً بچه‌ها بریس را تحمل نمی‌کنند. این درمان ممکن است ۱۸ ماه طول بکشد.
جراحی اپی فیزیودز
در انتهای استخوان‌های بزرگی که مسئول افزایش طول استخوان هم‌زمان با رشد کودک هستند، صفحات رشد قرار دارند. کُند کردن این فرایند رشد در یک سمت از این صفحه رشد می‌تواند به‌مرور و با رشد کودک، انحنا را تصحیح کند. در این روش سه منگنه در هر یک از دو طرف صفحه رشد ثابت می‌شوند تا رشد اندام متوقف شود.
این عمل ساده و کم‌تهاجمی بوده و با برشی کوچک و خونریزی بسیار کم انجام می‌شود. اصلاح به‌مرور اتفاق می‌افتد و ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه طول بکشد. کودک بعد از عمل فوراً می‌تواند راه برود و نیازی به گچ یا بریس هم نخواهد داشت.
اصلاح تدریجی با استفاده از فیکساتورهای خارجی
پاهای پرانتزی در کودکان با استفاده از یک فریم قابل‌تنظیم نیز به‌مرور اصلاح می‌شود. در اتاق عمل، جراح استخوان را برش می‌دهد و یک فریم قابل‌تنظیم خارجی به استخوان متصل می‌کند که سیم‌ها و پین‌هایی دارد. به والدین کودک یاد داده می‌شود تا طبق برنامه‌ای که پزشک به آنها می‌دهد، هر روز فریم را تنظیم نمایند. کودک می‌تواند با همین فریم و بدون درد و ناراحتی به تمام فعالیت‌های روزمره‌اش بپردازد. استخوان تدریجاً در جای درست خود ترمیم می‌شود و خانواده باید هر یک یا دو هفته کودک را نزد پزشکش ببرند تا مطمئن شوند روند درمان به‌خوبی پیش می‌رود. بعد از اتمام درمان، فریم در بیمارستان از پاهای کودک خارج می‌شود.
اوستئوتومی
در این روش در اتاق عمل، استخوان بریده شده و کاملاً اصلاح می‌شود. معمولاً صفحه‌ای با دو پیچ وارد می‌شود تا استخوان‌های بریده شده در جای خود تثبیت شوند و پاها باید ۶ تا ۸ هفته در گچ بمانند تا استخوان کاملاً جوش بخورد. بیمار طی این دوره اجازه راه‌رفتن ندارد.
چه برنامه درمانی برای کودک مناسب‌تر است؟
برنامه درمانی برای پاهای پرانتزی برای هر کودکی متفاوت و بر اساس یک سری از فاکتورهاست:
. علت بیماری و چگونگی روند پیشرفت آن
. شدت بیماری
. سن کودک
. کوتاهی قد
. ناهنجاری یا فشردگی در خط مفصل زانو
تمام این فاکتورها بر تصمیم و توصیه پزشک مؤثرند.
پا پرانتزی در بزرگسالان
پا پرانتزی در افراد بزرگسال خودبه‌خود و به‌مرورزمان (مثل این عارضه در کودکان) برطرف نمی‌شود؛ بلکه تدریجاً بدتر شده و آرتروزی که وجود دارد باعث تشدید نا هم‌راستا بودن پاها خواهد شد. پا پرانتزی در بزرگسالان یک ریسک فاکتور مستقل برای تحلیل مفصل زانو و زانودرد است. مطالعات گوناگونی نشان داده‌اند اصلاح پا پرانتزی قبل از شروع مرحله آخر آرتروز می‌تواند نیاز به جایگزینی مفصل زانو را به تأخیر بیندازد یا کلاً از آن پیشگیری کند.
علائم پا پرانتزی در بزرگسالان
. فاصله گرفتن زانوها از هم
. راه‌رفتن غیرطبیعی
. سابیده شدن لبه‌های بیرونی کفش فرد
عوارض پا پرانتزی در بزرگسالی
. آرتروز زودرس
. درد
. ظاهر نامناسب و چرخش زانوها
. زود خسته شدن
. کوتاهی عضلات داخل ران
. کشیدگی عضلات خارج ران
پا پرانتزی در بزرگسالان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هرچند معاینه فیزیکی به تشخیص کمک می‌کند؛ اما شیوه استاندارد تشخیص پا پرانتزی، عکس رادیولوژی می‌باشد.
پا پرانتزی در بزرگسالان چگونه درمان می‌شود؟
هدف از درمان، اصلاح راستای پا، توقف پیشرفت بیماری و کاهش احتمال تحلیل بیشتر مفصل است.
اوستئوتومی
در اتاق عمل، استخوان بریده شده و اصلاح به‌صورت کامل انجام می‌شود. با استفاده از یک صفحه و چند پیچ، استخوان‌های بریده شده تثبیت می‌شوند. معمولاً یک دوره ۶ تا ۸ هفته‌ای زمان لازم است تا استخوان‌ها جوش بخورند.
اصلاح تدریجی با استفاده از فیکساتورهای خارجی
این شیوه برای افراد بزرگسال به همان روشی انجام می‌شود که برای کودکان انجام می‌شود.
چه برنامه درمانی برای فرد بزرگسال مناسب است؟
برنامه درمانی برای پاهای پرانتزی برای هر فردی متفاوت و بر اساس یک سری از فاکتورهاست:
. علت بیماری و چگونگی روند پیشرفت آن
. شدت بیماری
. سن بیمار
. کوتاهی قد
. ناهنجاری یا فشردگی در خط مفصل زانو
. ترجیح خود بیمار
تمام این فاکتورها بر تصمیم و توصیه پزشک برای درمان نقش دارند.
