واگنر و درسهایی که باید آموخت

به گزارش مرور نیوز، اولین ماه سال ۲۰۲۳ بود که وزارت دفاع بریتانیا اعلام کرد واگنر ۵۰ هزار جنگجو در اوکراین دارد و شاید تا آن زمان یک فرد عادی، نام واگنر را نشنیده بود.

همچنین وزارت خزانه داری آمریکا براین باور است که گروه واگنر از حضور خود در کشور‌های آفریقایی مانند سودان، لیبی و مالی برای افزایش دارایی اش از طریق بهره برداری از منابع طبیعی استفاده می‌کند. این در حالیست که کشور‌های غربی نام آن گروه را در فهرست گروه‌های تحت تحریم قرار داده اند.

طبق گزارش‌ها گروه واگنر شبکه خود را در جمهوری آفریقای مرکزی گسترش داده است و یک میلیارد دلار سود از طریق استخراج منابع معدنی به دست آورده است. هم چنین گزارش شده که آن گروه در قبال کار خود در سوریه برای دستمزد نفت و گاز دریافت کرده است.

 براساس گزارش‌ها، بیش از ۲۰ هزار سرباز واگنر که یک گروه یاغی و شورشی هستند و در ارتش روسیه خدمت می کردند، در جریان نبرد در اوکراین کشته شدند که بسیاری از آنان در نبرد چند ماهه برای کنترل باخموت در شرق اوکراین جان شان را از دست دادند.

واگنر و ادعای رژه عدالت

بحران روسیه زمانی آغاز شد که پریگوژین ارتش روسیه را به حمله به یک اردوگاه واگنر و کشتن افرادش متهم کرد و قول داد که مقابله ‌به‌ مثل کند. سپس پریگوژین نیروهای خود را به سمت شهر روستوف‌آن‌دون هدایت کرد و مدعی شد که کنترل مراکز نظامی کلیدی در منطقه ورونژ را به دست گرفته است؛ جایی که ظاهراً درگیری‌هایی بین واحدهای واگنر و نیروهای روس رخ داد.

پریگوژین ادعا کرد که این نه یک کودتا، بلکه یک «رژه عدالت» بود.

اما پوتین که وضع را بغرنج دید در یک سخنرانی ملی که صبح شنبه گذشته در سرتاسر روسیه پخش شد، خشمگینانه قول داد کسانی که «در مسیر خیانت هستند» را مجازات کند.

شورش پریگوژین یک روز و نیم طول کشید و واگنر کم کم درحال پیشروی به سمت مسکو بود که رئیس جمهور بلاروس به رهبر گروه واگنر پیشنهاد مذاکره داد که این پیشنهاد با موافقت پوتین و پریگوژین مواجه شد.

بنابراین، رئیس جنجالی گروه واگنر در توافقی که عصر شنبه گذشته با میانجیگری الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس انجام شد، موافقت کرد روسیه را به مقصد بلاروس ترک کند.

نظر کارشناسان بر این است که شورش واگنر و پریگوژین، به این سرعت محو نخواهد شد و حتما عواقبی برای روسیه به همراه خواهد داشت. قطعا پوتین مجبور خواهد شد با پیامدهای این چالش بسیار جدی علیه قدرتش، مواجه شود.

پوتین که خود را ابرقدرت شرق و یکی از دو ابرقدرت دنیا می داند و بیش از 20 سال حکمرانی در روسیه ، با این شورش، با لرزه جدی بر پیکره حکومت داری خود مواجه شد؛ او دیگر مانند گذشته نمی تواند در موضع قدرت باشد و ضعف او نه تنها در نگاه جهانیان بلکه در نگاه مردم سرزمینش هم کاملا مشهود خواهد بود.

علاوه بر این، حتما این شورش و نبود واگنر در ادامه جنگ روس علیه اوکراین تاثیر بسزایی در وضعیت سیاسی روسیه ای خواهد گذاشت که توسط کشورهای غربی تحریم شده و برای حفظ آبروی خود مجبور است راهی که آغاز کرده را پیش بگیرد و دنبال کند.

استیو هال، رئیس سابق سی‌آی‌اِی در بخش روسیه در این باره اذعان کرد: پوتین واقعاً باید ماه‌ها پیش این روز را می‌دید. فکر نمی‌کنم که داستان هنوز تمام شده باشد.

از دیگر سو، دیپلمات‌های ارشد کشورهای اروپایی که برای شرکت در نشست ماهانه شورای وزیران اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ جمع شده‌اند ادعا می‌کنند که تحولات اخیر روسیه، نشانگر گسست قوای نظامی و سیاسی در این کشور است.

ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو روز دوشنبه در سخنانی مدعی شد که شورش نیروهای واگنر به سمت روسیه، نشانگر عمق اشتباه استراتژیک کرملین در جنگ با اوکراین است.

با این همه، شاید امروز پریگوژین با گرفتن امان نامه از رئیس جمهور جان سالم به در برده است اما مطمئنا پوتین این اقدام و شورش او را در آینده ای نه چندان دور بدون پاسخ نخواهد گذاشت همچنانکه "یان برمر" رئیس اندیشکده گروه اوراسیا نیز روز دوشنبه در گفت و گو با شبکه تلویزیونی سی ان بی سی در این باره گفته است: پریگوژین در حال حاضر یک مرده متحرک است و بسیار متعجب خواهم شد که او تا چند ماه دیگر در میان ما باشد.

او با بیان این ادعا که رئیس جمهوری روسیه افرادی را به اتهام هایی بسیار خفیف تر از آنچه پریگوژین مرتکب شده زندانی و ترور کرده است، افزود: برای من غیرقابل تصور است که پوتین به او اجازه دهد بیش از حد ضرور زندگی کند.

از طرفی هم با وجود جنگ با اوکراین این نیروها مورد نیاز پوتین خواهد بود که اگر نیروهای واگنر به رهبر خود وفادار نباشند سمت پوتین خواهند رفت و باز در اینجا باید دید آیا رئیس جمهور روسیه آنها را می بخشد و به خدمت می گیرد یا نه.

و در نهایت باید دید با این التهابی که در روسیه به وجود آمده آیا دنیا بار دیگر به پوتین روی خوش نشان می دهد یا او را در زمره حکمرانان ضعیف می پندارد.

چه درسی باید آموخت

شورش واگنر نه تنها برای روسیه و پوتین بلکه برای دنیا درس خوبی به همراه داشت و آن درس این است که هرگز نباید به شورشیان اعتماد کرد. شاید گاهی زمان نیاز، حکومتی مجبور باشد از شورشیان و یاغیان استفاده کند اما از آنجا که یک شورشی همیشه شورشی است پس حکومتی که با اهداف سیاسی و غیره از آنها استفاده کرده، نباید خود را از شرّشان مصون بداند؛ همانطور که طبق نظر بسیاری از کارشناسان اوباش و شورشی هیچگاه تمام وقت به کمک حکومتی نمی آید و چه بسا به گفته پوتین خنجر از پشت بزنند.

البته درس دیگری که می توان آموخت این است که هر کشوری نگاهش را به یک کشور خاص معطوف نکند بلکه سعی در برقراری تعامل و ارتباط با همه کشورها داشته باشد.