کارشناس مسائل استراتژیک با اشاره به دفاع مقدس صرفا یک رویداد نظامی نیست گفت: جنگ هشت ساله یک واقعه هویتی و ملی است که نتیجه موفقیت‌آمیز نظام در بسیج مردم در آن دوران امروز دستاورد بزرگ انقلاب اسلامی برای کشورهای منطقه است.
31 شهریور سال 1359 جمهوری اسلامی نوپای ایران شاهد حمله رژیم صدام بود که از پشتیبانی اطلاعاتی، لجستیکی و مالی 80 کشور دیگر جهان برخوردار بود. اما دفاع و ایستادگی مردم ایران با هدایتگری رهبران نظام اسلامی در نهایت این نبرد نابرابر هشت ساله را به شکست عراق پایان بخشید. از همین رو به مناسبت هفته دفاع مقدس زهرا حسینی خبرنگار مرور نیوز با دکتر محمود رضا امینی، کارشناس مسائل استراتژیک و یکی از رزمندگان دوران جنگ تحمیلی، گفتگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:
چرا به رغم خسارات مالی و جانی بسیاری که جنگ بر کشور و نظام ما وارد کرد، هر ساله آغاز این رویداد را گرامی می‌داریم؟
جنگ علیه ملت ما در ظاهر تنها با حمله عراق آغاز شد اما این نبردی با همکاری شرق و غرب علیه نظام نوپای اسلامی ایران بود که باعث به وجود آمدن حماسه‌ای بی دلیل شد. هدف این نبرد اضمحلال و براندازی نظام و تجزیه کشور بود که مردم ایران با ایثار و از جان گذشتگی مانع محقق شدن این اهداف و از بین رفتن ارزش‌هایشان شدند. گرامی داشت روز اول جنگ تحمیلی تاکیدی بر پایمردی و ایستادگی ملت ایران و سرآغاز دستیابی به برخی توانمندی‌های بر پایه دانش بومی از جمله در حوزه نظامی است.
این مساله امروز سرمشقی برای ما شده است که اگر در هر حوزه‌ای به مشکلی بر بخوریم با تکیه بر توان خود بر آن فائق آییم. لذا این واقعیت در مجموعه دفاع مقدس که حادثه‌ای صرفا نظامی نبود برای ما به امانت مانده، امانتی که با خون و جان امضا شد. بر این اساس این حادثه چیزی نیست که یک کسی بگوید مربوط به گذشته است و دیگر کاربردی ندارد، بلکه سرمایه‌ای بی پایان از تجربه‌هاست.
شما از برنامه کشورهای غربی و شرقی برای تجزیه ایران در جنگ هشت ساله سخن گفتید. بر این اساس آیا می‌توان گفت حضور مردم در جبهه‌ها صرفا برای مساله دین نبود و دغدغه‌های سرزمینی نیز انگیزه اصلی بسیج همگانی شده بود؟
واقعیت این است که در زمان جنگ دو بحث وجود داشت. دشمنان از یک سو می‌خواستند نظام اسلامی را از بین ببرند تا بتوانند کشور را تجزیه کنند. اما حضور مردم در حمایت از نظامی که برآمده از باورهایشان بود مانع این مساله شد. در طول تاریخ ایران هم نگاه کنید هر زمانی به کشور تعرضی می‌شد کسانی جلودار مبارزه می‌شدند که از یک تفکر ارزشی برخوردار بودند. از این رو در جنگ تحمیلی انگیزه حفظ دین باعث حفظ مرزهای ما شد و از این رو نمی‌توان این دو را از هم تفکیک کرد.
پس از جنگ نام اکثر قریب به اتفاق کوچه‌ها، میدان‌ها و خیابان‌های اصلی شهرها با نام شهدا نام‌گذاری شد. به نظر شما این مساله باعث بزرگ‌نمایی و اهمیت دادن بیش از حد بر وجه‌های نظامی یک نظام نیست؟
این موضوع که نام بزرگان یک کشور برای نام‌گذاری انتخاب شود، یک عرف در تمام دنیا است. اما از آنجا که در هر محله یا کوچه ما افرادی به شهادت رسیدند، انتخاب نام با اولویت نام شهدای آن منطقه صورت گرفته است. با این حال اگر در سایر حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افرادی باشند به طور حتم از آن‌ها نیز استفاده می‌شود، چنانکه میدان فردوسی یا خیابان حافظ در بسیاری از شهرها دیده می‌شود.
ضمن آنکه بهتر است دفاع مقدس را یک بحث صرفا نظامی نبینیم. بلکه این واقعه یک موضوع هویتی و ملی است. در نتیجه جنگ هشت ساله ما برون دادهای فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی داشتیم و افرادی هم در این نبرد شرکت کردند همگی برآمده از ساختارهای نظامی نبودند، داوطلبانی مثل من هیچ سابقه نظامی نداشتند اما وارد جنگ شدند.
در طول سالیان گذشته یادواره‌های زیادی برای بزرگداشت مقام شهدا برگزار شده است اما به نظر نمی‌رسد تاثیر چندانی بر نسل جوان گذاشته باشد. راهکاری که شما برای حفظ و ارائه دستاوردهای شهدای دفاع مقدس پیشنهاد دارید چیست؟
برای نمایان‌سازی و شناساندن اسوه‌ها و موضوعات جنگ تحمیلی مهم‌ترین کار، کار فرهنگی است. این اقدام می‌تواند در قالب تهیه فیلم، سریال، سرودهای حماسی و به تصویر کشیدن خاطرات جنگ صورت گیرد. نسل امروز کشور با فضاهای سنتی کمتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند اما یک فیلم با موضوع دفاع مقدس می‌تواند اثرگذاری زیادی داشته باشد.
با وجود گذشت نزدیک به سی سال از پایان دفاع مقدس، شاهد هستیم که آثار جنگ کماکان در شهرهای آبادان و خرمشهر دیده می‌شود. وظیفه بازسازی این مناطق به عهده چه نهادی بوده است و آیا کم کاری صورت گرفته یا خیر؟
از پایان جنگ شهرهای جنوبی و غربی که میدان جنگ بودند مورد بازسازی قرار گرفتند اما اینکه در شهرها هنوز جای گلوله و کاتیوشا روی دیوارها دیده می‌شود، به دلیل حفظ آثار جنگ و یادآوری روزهای نبرد به نسل‌های بعدی است. به طور قطع وظیفه دولت‌ها بوده است که رونق را به مناطق جنگ زده برگردانند و با تلاش‌های چند سال اخیر تفاوت زیادی میان شهرهایی مانند آبادان با سایر شهرهای کشور البته به جز کلان شهرهای مشهد و تهران و اصفهان وجود ندارد.
با این حال من تصور نمی‌کنم آنچه از تخریب‌های ناشی از جنگ در این مناطق وجود دارد، قابل احصا باشد.
با توجه به فاصله گرفتن از روزهای پرالتهاب پیروزی انقلاب، درصورتی که دشمن بخواهد دوباره شرایط جنگی را بر ما تحمیل کند، مردم امروز به اتکا چه چیزهایی داوطلبانه وارد میدان‌های نبرد می‌شوند؟
به اتکای همان مسائلی که در سال 1359 وارد دفاع مقدس شدند. مردم ما کماکان هویت نظام اسلامی خود و کشورشان را قبول دارند. امروز اگرچه در جنگ نظامی نیستیم اما جنگ سایبری، فرهنگی و اقتصادی در جریان است و همین مردم در برابر آن مقاومت کرده‌اند.
من نسل اول انقلاب و کسانی که وارد جنگ شدند را پشیمان نمی‌بینم و کافی است یک نفر از آن افراد امروز در خانواده‌های ایرانی باشد تا عاملی باشند برای بسیج دوباره. با این حال این وضعیت به معنای این نیست که روند جاری در کشور با گفتمان دفاع مقدس تطبیق کامل دارد. اساسا این موضوع مورد گله افرادی مانند من است و ما انتظار داریم که گفتمان و رویکردهای دفاع مقدسی تقویت شوند. زیرا گفتمان دفاع مقدس اجازه نگاه به بیرون برای پیشرفت نمی‌دهد. در این شرایط دیگر این سخنان نابخردانه که برای موفقیت کشور نباید ساختار نظامی نداشته باشیم، وجود نخواهد داشت.
در بحران عراق و سوریه بعضا تصاویری دیده می‌شد که مردم غیرنظامی به جای ایستادگی در برابر تروریست‌ها، در حال فرار هستند اما در جنگ هشت ساله ایران و عراق، برخلاف این مساله شاهد حضور رزمندگانی از سراسر کشور بودیم. دلیل این تفاوت در چیست؟
دلیل این تفاوت در هدایتگری رهبران هر کشور است. به طور قطع همان طور که بزرگان دین ما نیز گفته‌اند مردم بر دین حاکمان خود هستند. اما همین مردم عراق، سوریه و حتی لبنان و فلسطین زمانی که با کمک‌های مستشاری ایران تحت رهبری درست قرار گرفتند، دیدیم که جبهه‌های مردمی شکل گرفت و در عرصه میدانی نبرد تغییراتی به وجود آمد.
از این رو آنچه انقلاب اسلامی ایران به منطقه صادر کرد توانایی بسیج و هدایت مردم غیرنظامی برای مقابله با تهاجم خارجی بود و این مساله مورد ترس دشمنان نظام ما نیز واقع شد.
