روسیه با وجود روابط خوب با اسرائیل و امید به سرو سامان دادن به روابطش با آمریکا، حاضر نیست روابط خود با ایران، به‌عنوان مهمترین متحد خویش در خاورمیانه را قربانی کند.
به گزارش مرور نیوز، روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» امروز در تحلیلی نوشته است: "حسن روحانی" رئیس جمهوری ایران برای مذاکره با رهبران روسیه به مسکو سفر کرده است. شب گذشته در دیدار آقای روحانی با "دمیتری مدویدوف" نخست وزیر روسیه، همکاریهای اقتصادی دو کشور مورد بررسی قرار گرفت. با وجود اینکه این همکاریها در حال توسعه است، ولی مبادلات بازرگانی دوجانبه هنوز به سطح مورد انتظار طرفین نرسیده است.
انتظار می رود در جریان ملاقات امروز رئیس جمهوری ایران با "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه، صحبت بیشتر پیرامون مسائل ژئوپلیتیکی باشد، چرا که دو کشور در سوریه عملا متحد یکدیگر در مبارزه با گروه تروریستی داعش بشمار می‌روند و همین همکاری هم امید کاخ کرملین برای حل و فصل اختلافات با واشنگتن را از بین برده است.
"دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا، ایران را دولتی تروریستی نامیده، در حالیکه حاضر شده تا با دو دست دستهای رهبران اسرائیل را بفشارد. هرچند پوتین دارای روابط خوبی با "بنیامین نتانیاهو" نخست وزیر اسرائیل است و هرچند که مسکو همچنان به برقراری روابط نزدیک با دولت ترامپ امیدوار است، ولی این مسائل به منزله آن نیست که روسیه حاضر باشد روابط نزدیک خود با یکی از بانفوذترین بازیگران عرصه سیاست خاورمیانه، یعنی ایران، را قربانی کند. همانطور که "ماریا زاخاروا" سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرده است، مسکو درصدد توسعه روابط خویش با تهران است و این مسئله دقیقا در راستای تامین منافع ملی روسیه است.
واضح است که یکی از مهمترین این منافع، از دید کاخ کرملین، شامل این می شود که روسیه بتواند نفوذ خویش در منطقه خاورمیانه که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از دست داده بود را بار دیگر بدست آورد و ایران برای دستیابی به این هدف، نقش کلیدی بازی می کند. روسیه و ایران نه تنها متفقا از رژیم "بشار اسد" رئیس جمهوری سوریه حمایت می کنند، بلکه در عرصه نبرد نیز در هماهنگی با یکدیگر عملیات نظامی برای نابودی داعش در سوریه انجام می دهند.
سوریه عرصه همکاری راهبردی مسکو و تهران
"الی گرانمایه" کارشناس ارشد شورای اروپا در روابط بین المللی معتقد است: «از زمانی که روسیه با قدرت تمام شروع به تاثیرگذاری بر اوضاع سوریه نموده، روابط بین تهران و مسکو وارد مرحله تازه ای شده است. تنها پایگاه نظامی روسیه در منطقه خاورمیانه در خاک سوریه قرار دارد و برای ایران هم سوریه دارای اهمیت راهبردی است. بنابراین این کشور عرصه مناسبی برای همکاری دو کشور محسوب می شود.»
به نوشته این روزنامه، در همین رابطه هم در ماه آگوست سال گذشته هواپیماهای بمب افکن سنگین «توپولف-22» و سوخوی-34 روسیه از پایگاه هوایی همدان در شمال غربی ایران به منظور حملات هوایی به مواضع تروریستها در خاک سوریه استفاده کردند. چنین همکاری نظامی برای نخستین بار بعد از پایان جنگ جهانی دوم بود که بین روسیه و ایران دیده شد.
حال باید دید با وجودیکه منافع راهبردی روسیه و ایران تا این اندازه بهم تنیده شده، موانع برای نزدیکی بیش از اندازه دو کشور که نمی توان از آنها عبور کرد، کدامند؟
"النا دونایوا" کارشناس ارشد موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه در گفتگو با خبرنگار «نیزاویسیمایا یادآور شده است: «هر یک از دو کشور روسیه و ایران دارای اهداف و وظایف خاص خود هستند. البته در شرایط فعلی دو کشور هدف مشترکی را دنبال کرده و آن پیروزی بر گروههای تروریستی در خاورمیانه و عدم اجازه به آنها برای گسترش تهدیدات خود در منطقه است که می تواند به مرزهای ایران و روسیه نیز نفوذ کنند. دومین هدف مشترک مسکو و تهران هم حفظ دولت واحد در سوریه است تا این کشور مانند برخی کشورهای دیگر خاورمیانه از هم پاشیده نشود.»
مسکو در روابطش با تهران و تل آویو توازن ایجاد کرده
به گفته این کارشناس، در این راستا روسیه و ایران، متحد قابل اطمینانی برای یکدیگر هستند. البته مسلما هر دو کشور تلاش می کند تا نفوذ خویش را نیز افزایش دهد و در آینده اگر نیروهای تروریستی در سوریه بطور کامل سرکوب شوند، کاملا امکان دارد که مسکو و تهران از راههای متفاوتی برای رسیدن به این هدف تلاش کنند.
دونایوا افزود: «در رابطه با اسرائیل باید بگویم که روسیه تلاش می کند تا منافع تل آویو را نیز درنظر بگیرد. البته نمی تواند اقدامات جنبش حزب الله لبنان در سوریه را محدود کند، چون امکان آن را ندارد، ولی می تواند با استفاده از موقعیت خویش، توازنی بین منافع ایران و اسرائیل بوجود آورد تا در سایه آن ثبات در منطقه حفظ شود. مسلما اسرائیل مدعی است که ایران نقش بی ثبات کننده ای در خاورمیانه دارد، ولی من شخصا با این مسئله موافق نیستم. اوضاع در منطقه آنقدر پیچیده است که شما باید گاهی به توافقات موضعی با نیروهای تاثیرگذار در اوضاع دست یابید.»
روابط مسکو و تهران وارد مرحله جدیدی شده است
این روزنامه در پایان نوشته است، امروز، سه شنبه نهمین دیدار بین روحانی و پوتین در مسکو انجام خواهد گرفت. این دیدار به منزله آن است که روابط روسیه و ایران وارد مرحله تازه ای شده است. سفر رئیس جمهور روحانی به روسیه در حالی صورت می گیرد که ایران در آستانه آغاز مبارزات انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفته است و روحانی شانس بسیار زیادی برای انتخاب شدن مجدد در سمت ریاست جمهوری ایران دارد.
بر اساس اطلاعات دفتر مطبوعاتی دولت روسیه، عصر روز دوشنبه مدویدوف و روحانی بطور مفصل وضعیت کنونی و دورنمای توسعه همکاریهای دوجانبه در زمینه های مختلف تجاری-بازرگانی، اقتصادی، سرمایه گذاری، انرژی، صنعتی و کشاورزی را مورد تبادل نظر قرار دادند. طرفین همچنین شکل گیری رژیم تجاری ترجیحی بین اتحادیه اقتصادی اورآسیایی و ایران را بررسی کردند.
توسعه اقتصادی متناسب با روابط سیاسی پیش نمی رود
لازم به یادآوری است که مبادلات بازرگانی بین روسیه و ایران در سال 2015 معادل 1،3 میلیارد دلار بود. این حجم چندان زیاد نبوده و با سطح روابط دیپلماتیک بین دو کشور همخوانی ندارد. البته به گفته "الکساندر نوواک" وزیر انرژی روسیه، طرح مشترکی در زمینه صنایع بین دو کشور در حال بررسی است که ارزش آن 10 میلیارد دلار تخمین زده شده است.
شرکتهای نفت و گاز روسیه هم در حال انجام مذاکراتی برای مشارکت در یازده حوزه انرژی در ایران هستند. وزیر انرژی روسیه در این رابطه گفته است: «دو تا از این طرحها در مراحل پایانی توافق قرار دارند و قراردادهای مربوط به آن در زمان سفر رئیس جمهوری ایران به مسکو امضاء خواهند شد.»
