دولت یازدهم از ابتدای ورود به پاستور برای برونرفت از تحریم های یک سویه غرب و در راس آنها آمریکا و همچنین مشروعیت بخشیدن بیشتر برنامه هسته ای ایران که از مسیر فنی به راه سیاسی کشانده شده بود، نگاه ویژه ای را به موضوع مذاکرات هسته ای معطوف کرد.
به گزارش مرور نیوز، جنبه اقتصادی توافق هسته ای و یا همان برجام بسیار پر رنگتر است و به همین دلیل موافقان و مخالفان این سند حقوقی و سیاسی به دنبال تایید و تکذیب دستاوردهایش هستند. با نگاهی به شاخص‌های مالی پس از توافق هسته ای، می توان اذعان داشت که اقتصاد ایران دوران پر رونقی را تجربه کرده است.
نفت به پشتوانه دو توافق کاهش تولید توانست در صدر بازارهای کالایی، رشد قیمت را ثبت کند. با وجود آن که بهای طلای سیاه در صورت افزایش ارزش دلار، کاهش پیدا می‌کند، اما توافق کاهش تولید توانست قیمت سبد نفتی اوپک را تا 11 درصد افزایش دهد. میانگین قیمت این نوع نفت ، 48.8 دلار در هر بشکه بوده و این در حالی است که ارزش دلار به ترتیب در برابر یورو، یوآن و ین،2.8 درصد،1.5 درصد و 8 درصد افزایش را ثبت کرده بود.
از زمان شروع فعالیت دولت یازدهم و بویژه پس از توافق هسته ای، به دلیل شکل‌گیری انتظارات مثبت در خصوص دستیابی به توافق با گروه کشورهای 1+5 و بهبود روابط تجاری و مالی با دنیا و همچنین برداشته شدن محدویت‌های فروش نفت ایران، نوسانات نرخ ارز و رشد متوسط نرخ ارز در بازار غیررسمی کاهش چشمگیری داشت. در این راستا، متوسط نرخ اسمی برابری دلار در بازار غیررسمی ارز در سال‌های 1393، 1394 و هشت ماهه 1395 در مقایسه با ارقام دوره مشابه در سال 94 هرکدام، به ترتیب معادل 3.0، 5.2 و 4.5 درصد رشد داشته و همچنین شکاف نرخ ارز رسمی از بازار غیررسمی کاهش محسوسی یافت.
البته در این راه، انتظارات مثبت نسبت به دستیابی به توافق هسته‌ای و همچنین اجرایی شدن برجام در کنار سیاست‌های ارزی بانک مرکزی سهم قابل توجهی در کنترل بازار ارز داشته است.تحرکات بازار در فضای پسا برجام، رونق بازارها را در ایران رقم زده و از همین رو قیمت سکه نیز افزایشی بوده است.
بورس نیز مانند سایر بازارهای ایران، در پسا برجام رشد کرد. به گونه ای که تنها در آذرماه سال گذشته رشد شاخص بورس حدود 1.3 درصد بوده است. در این اه مانگین شاخص بورس بر روی رقم 80285 ایستاد. شاخص بورس با رقم 79319 واحد وارد نهمین ماه سال شد و با فراز و فرود به رقم 80122 رسید.
اطمینان نسبی سهامداران به بازار بورس و آینده اقتصاد ایران و برجام، باعث تمایل فعالان بازار سرمایه شده است که رونق معاملات را سبب مس شود. رشد شاخص بورس در حالی اتفاق می افتد که معمولا در ماه پایانی سال میلادی،تحرکات در بازارهای مالی کاهش پیدا می کند.
با اجرایی شدن برجام و حرکت به سمت عادی شدن روابط اقتصادی و تجاری ایران با دنیا، براساس گزارش مقدماتی گمرک طی 9ماهه سال 1395، جمع کل صادرات به لحاظ وزن 22.6 درصد و به لحاظ ارزش (دلاری) حدود 9.1 درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش داشته است.
همچنین بررسی وضعیت صادرات کالاهای غیرنفتی (بدون احتساب محصولات پتروشیمی، میعانات گازی و گاز طبیعی) نشان می‌دهد که نسبت به 9ماهه سال 1394 از رشد 4.8 درصدی برخوردار بوده است. علاوه بر آن ارزش دلاری جمع کل واردات به ایران در 9ماهه سال جاری نسبت به 9ماهه سال 92 در حدود 4.4 درصد افزایش داشته است.
در مجموع، ارزش مبادلات تجاری کشور در 9 ماهه سال گذشته به 63.1 میلیارد دلار رسیده که 6.7 درصد (حدود 3.9 میلیارد دلار) نسبت به سال گذشته افزایش نشان می‌دهد که نشان از مرتفع شدن رکود حاکم بر مبادلات تجاری کشور دارد.
در 9 ماهه سال گذشته نسبت به مدت مشابه سال 94، از بین 15 کشور عمده طرف معامله در واردات، میزان واردات به لحاظ وزن و ارزش از کشورهای آسیایی نظیر چین، امارات متحده عربی، جمهوری کره، ترکیه، هند و سنگاپور کاهش یافته و در مقابل میزان واردات به لحاظ وزن و ارزش از کشورهای اروپایی نظیر آلمان، روسیه، ایتالیا، فرانسه، هلند و انگلستان با افزایش همراه بوده است که بازگشت قاره اروپا به جمع شرکاری تجاری کشور را حکایت می‌کند. آمارهای مربوط به تجارت خارجی که به برخی از آنها اشاره شد نشان می‌دهد که با گذشت حدود یکسال از برجام، از مشکلات مبادلات تجاری ایران کاسته شده است.
بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران، تعداد شاغلان در بخش‌های مختلف اقتصادی از فصل چهارم 1394 تا فصل دوم 1395 نسبت به فصول مشابه در سال قبل به ترتیب 1.8، 3.4 و 2.8 درصد رشد کرده است.
بر این اساس، مقایسه تعداد کل شاغلین در فصول اول و دوم سال جاری با فصول مشابه سال گذشته حاکی از خالص اشتغال ایجاد شده به ترتیب به میزان 738 و 625 هزار نفر بوده است که در مقایسه با عملکرد سال‌های اخیر، ارقام قابل توجهی تلقی می‌شوند.
بر اساس محاسبات مقدماتی انجام شده بر پایه آمار و اطلاعات دریافتی از مراجع آماری، تولید ناخالص داخلی در نیمه اول سال 1395 معادل 7.4 درصد رشد داشته است.
بی‌شک یکی از تحولات بسیار مهمی که تاثیر معناداری بر جهش رشد اقتصادی در سال جاری داشته است، افزایش تولید و صادرات نفت خام و میعانات گازی با مرتفع شدن موانع صادرات پس از اجرای برجام بوده است.
به واسطه رفع تحریم صادرات نفت پس از اجرایی شدن برجام، در سه ماهه چهارم سال 1394 نسبت به دوره مشابه در سال قبل تولید و صادرات نفت خام به ترتیب معادل 12.1 و 24.2 درصد رشد داشت. روند افزایش تولید و صادرات نفت خام در سال جاری نیز ادامه داشته به طوری که در شش ماهه اول سال 1395 نسبت به شش ماهه اول سال گذشته، تولید نفت خام 14.9 درصد و صادرات آن 46.5 درصد افزایش داشته است.
افزایش صادرات نفت خام از محل افزایش تولید علاوه بر اثرگذاری مستقیم بر تولید ناخالص داخلی، به صورت غیرمستقیم (از طریق بودجه دولت) نیز می‌تواند محرک موثری در رشد سایر گروه‌های اقتصادی کشور تلقی شود.
آمار مربوط به اجزای تولید ناخالص داخلی در نیمه اول سال 1395 نشان می‌دهد که علاوه بر رشد بالای ارزش افزوده گروه نفت، رشد ارزش افزوده اغلب گروه‌های اقتصادی نیز مثبت بوده است. در این میان رشد ارزش افزوده بخش صنعت در فصل دوم سال 1395 به 2.1 درصد رسیده که حاکی از تغییر رو به بهبود روند تحولات در این بخش است.
بر این اساس و با توجه به روند رو به رشد قیمت نفت خام صادراتی از فصل چهارم سال 1394 و تداوم این روند تا فصل سوم سال جاری، انتظار تقویت رشد گروه صنایع و معادن در شش‌ماهه دوم سال جاری را می‌توان داشت.
تحولات اقتصادی کشورها مستقل از تحولات بین‌المللی نیست و هر چه اقتصاد کشورها دارای ارتباطات بیشتری با دنیای خارج باشند، لاجرم اثرپذیری آنها از شوک‌ها و رخدادهای مثبت و منفی بین‌المللی نیز بیشتر خواهد بود.اقتصاد ایران نیز با توجه به وابستگی بالای آن به درآمدهای نفتی به تعبیری، اثرپذیری بالایی از تحولات روابط بین‌المللی و نیز شوک‌های نفتی داشته است.
سال 95 برای ایران علاوه بر آنکه با لغو تحریم ها همراه بود همچنین افزایش قیمت نفت نیز توانست اقتصاد ایران را در بازگشت به بازارهای دنیا یاری کند.
دولت روحانی در این مسیر و تحقق مطالبات کشورمان در عرصه بین الملل، کمر همت و با عزم راسخ و نشست های شبانه روزی صدها کارشناس خبره در عرصه فناوری هسته ای ، مسائل حقوقی، سیاسی و امور بین الملل در میز مذاکرات هسته ای قرار گرفت. در آنطرف میز، وزیران امورخارجه و یا نمایندگان آمریکا، دشمن اصلی نظام مقدس جمهوری اسلامی که شمشیر را از رو بسته بود، انگلیس که سیاست هماهنگ با کاخ سفید را دنبال می کند، فرانسه که همواره نقش پلیس بد را در مذاکرات بازی می کرد، روسیه، چین، و آلمان قرار داشتند.
نکته ای که قبل از پرداختن به موضع گیری نامزدی که خود را نماینده دلواپسان می داند، قابل تامل است فرمایشات رهبر فرزانه انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای درباره برجام است که ضرورت دارد دلواپسان بیشتر به آن توجه کنند. آقا در پیامشان مرقوم فرمودند: این مجموعه پر حجم کار و تلاش و فکر در مسئله‌ای که گمان می رود از جمله مسائل به یاد ماندنی و عبرت‌آموز جمهوری اسلامی باشد، در خور تقدیر و مایه خرسندی است. به همین دلیل با اطمینان می توان گفت که پاداش الهی برای این نقش آفرینی‌های مسئولانه، مشتمل بر نصرت و رحمت و هدایت ذات حضرت حق خواهد بود، ان‌شاءالله؛ زیرا وعده‌ی نصرت الهی در برابر نصرت دین او، تخلّف‌ناپذیر است.
نامزد انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم که اتفاقا فردی را به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی خود برگزیده که به عنوان یکی از دلواپسان، برجام را مورد هجمه قرار می دهد، در آخرین سخنان خود بار دیگر برجام را به باد انتقاد گرفته و تاکید کرد: این حرف که برجام سایه جنگ را از ایران دور کرد منصفانه نیست.
مبتکر« 4درصدی و 96 درصدی» بدون رصد کردن آمارهای رسمی و اعداد و ارقامی که در زمینه های اقتصادی بدست آمد، این سئوال را به عنوان جمله معترضه علیه برجام مطرح کرد که نتیجه برجام چه تاثیری بر زندگی مردم داشت. .فرصت برجام برای تولید داخل است ولی فرصتی شد برای فروش کالاهای خارجی.
اشاره به اعداد و ارقامی که در ابتدای گزارش به آن اشاره رشد می تواند به خوبی پاسخگوی این پرسش نامزد د لواپسان باشد.
آگاهی از علوم سیاسی و روابط بین الملل برای دولتمردان هر کشوری یک ضروری است و با تفکر نظامی گری تفاوت دارد. هر کشوری که از اقتصاد بالایی برخوردار باشد توان چانه زنی بیشتری در معادلات بین الملل دارد و می تواند عرض اندام کند. برجام فرصتی است تا بتوانیم با استفاده از توانمندی ها، ذخایر طبیعی اعم از رو و زیر زمینی ، نیروی انسانی که از آن برخورداریم و جذب سرمایه گذاری خارجی، توان اقتصادی خود را افزایش داده و از اقتصاد تک محصولی خارج شویم. دعوت از شرکت و کارخانه های تولیدی خارجی می تواند اقتصاد کشورمان را پویاتر کند که این امر نیازمند امنیت و آرامش در کشور است.
علم روابط بین الملل به خوبی بر روی آنچه که باید در مناسبات کشورها مورد نظر قرار بگیرد تاکید دارد و جامعه ای می تواند در عرصه بین الملل خود را به صورت مهره ای از اقتصاد و مبادلات تجاری جهان نشان دهد که از دیپلماسی قوی برخوردا باشد و بتواند با دیگر کشورها تعامل کند که البته برجام با تمام مشکلاتش توانست و می تواند زمینه ساز این فرصت باشد.
برای رسیدن به این مقصود ضرورت دارد در ادامه مسیر، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری که هر کدام به نوعی بخت برای ورود به پاستور و اداره امور کشور در تمامی زمینه ها و در این بحث عرصه بین الملل را دارند آکاهی در خور از مسائل بین الملل داشته باشند و در عین حال مشاورانی را در کنار خود گرد آورند که شناخت کافی از شرایط حاضر حاکم بر عرصه بین الملل را دارا باشند.
