استاد سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی مداح برجسته جهان تشیع هر چند سال گذشته به دیار باقی شتافته اما خاطره مداحی‌اش در محرم بر تاروپود جان اردبیلی‌ها نقش بسته است.
به گزارش مرور نیوز، سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی متولد 1315 شهر اردبیل بود. شیخ فرج، پدربزرگ سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی، قدیمی‌ترین مؤذن کشور است که به گفته سال‌خوردگان، صدای اذان شیخ فرج را ساکنان روستاهای واقع در حاشیه سه فرسنگی شهر اردبیل سحرگاهان از بام مسجد زینال در مرکز شهر می‌شنیده‌اند.
شیخ عبدالکریم، فرزند شیخ فرج هم نخستین مؤذن ایرانی است که نوای اذان دل‌نشین او شهرت جهانی دارد. صدای موروثی مؤذن‌زاده‌ها در نوای پسر سلیم، ودود مؤذن نیز تداوم دارد.
استاد سلیم مؤذن‌زاده که بیش‌تر نوحه‌هایی را به زبان ترکی آذربایجانی سروده است، به زبان‌های فارسی و عربی نیز تسلط داشت. پدرش شیخ عبدالکریم مؤذن‌زاده اردبیلی نخستین مؤذن رادیوی ایران بود و برادرش رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی نیز از مؤذنان صاحب‌نام جهان اسلام است.
او دوم آذرماه 1395 در خانه‌اش درگذشت و مجلس باشکوه خاک‌سپاری و تشییع این مداح عمق ارادت مردم اردبیل و حتی هم‌وطنان را عیان ساخت.
مداحی مؤذن‌زاده تداعی باور و ایمان قلبی
استاد سلیم درباره صدای خوش در خاندان مؤذن‌زاده گفته: «صدای خوش یک امر موروثی در خانواده ماست. ابوی در عزای حسین(ع) نوحه می‌گفت و نوحه می‌خواند، اما چیزی که او را در درجه‌ای برتر قرار می‌دهد، آشنایی کامل او به موسیقی است، او در ردیف و گوشه‌های موسیقی ید طولایی داشت و ما را نیز آموزش می‌داد. من هر چه در این زمینه یاد گرفته‌ام از ابوی است. ایشان آموزش موسیقی را درنهایت دقت و ملاطفت به ما یاد می‌دادند.»
وی که خود علاوه بر حفظ روش‌های قدیمی، سبک‌های جدیدی با اصالت فرهنگی را در نوحه‌خوانی و مداحی ابداع کرده است، گفته: «صدای من در برابر صدای پدرم مانند قطره‌ای است در مقابل دریا. ما در دوران کودکی در مکتب میرزا عزیز درس می‌خواندیم که مکتبی بود واقع در منطقه یساول. مداحان بسیاری در آنجا مشغول تحصیل بودند: حاج محمد تمدن، حاج رحیم مؤذن و دیگران. درواقع، رفتن به آن مکتب و تحصیل در آن به‌مثابه تحصیل در دانشگاه بود، چراکه میرزا عزیز، هم ادب و ایمان می‌آموختند و هم موسیقی و آواز یاد می‌دادند . هر کس صدای خوبی داشت و به آن مکتب می‌آمد، باید با دستگاه‌های موسیقی هم آشنایی پیدا می‌کرد تا در کارش موفق باشد و نیز مقاتل مستند را مطالعه می‌کرد».
در هزاران ساعت اجراهای استاد سلیم نمی‌توانید جایی را بیابید که استاد سلیم کلام را فدای موسیقی یا موسیقی را فدای کلام کرده باشد کارشناسان در بررسی مداحی‌های مؤذن‌زاده اردبیلی به بیان سبک جدید و شیوه‌های جدید مداحی و توانمندی در تغییر زبان هنگام مداحی اتفاق‌نظر دارند.
پژوهشگر و محقق موسیقی آیینی معتقد است تغییرات ضرب‌آهنگ در خواندن استاد مؤذن‌زاده، دلیلی معنایی دارد یعنی نقطه عطفی در شعر باعث این اتفاق می‌شود .
محسن جلیلی در گفت‌وگو با مرور نیوز درباره توانمندی‌های فنی استاد سلیم مؤذن‌زاده می‌گوید: دامنه ارتعاشات صدای استاد سلیم مؤذن‌زاده بسیار گسترده است. در فیزیک حنجره ایشان، می‌توانیم بم‌ترین و زیرترین صدا را بشنویم. در جاهایی که لازم است، از صدایی کاملاً زیر برخوردار هستند و در جای دیگر صدایی کاملاً بم. اغلب حنجره‌ها یک ویژگی را دارد. بسیار کم سراغ داریم که کسی هم‌زمان این دو ویژگی را در حنجره داشته باشد و این از خصوصیات بارز استاد مؤذن‌زاده بود .
وی می‌افزاید: همچنین تسلط و احاطه ایشان بر مقوله شعر و دانش و تلفیق شعر و موسیقی موجب شد در نوحه‌ها و مرثیه‌ها و روضه‌ها از آن‌ها به‌قدری زیبا استفاده کند که گویی آن شعر در گوشه‌ای دیگر از دستگاه موسیقی آن حلاوت و زیبایی را نخواهد داشت و به همین دلیل در هزاران ساعت اجراهای استاد سلیم نمی‌توانید جایی را بیابید که استاد سلیم کلام را فدای موسیقی یا موسیقی را فدای کلام کرده باشد.
نوای سلیم مؤذن‌زاده در تاریخ تشیع ماندگار است
محرم امسال سلیم مؤذن‌زاده در کنار ما نیست اما در هر گوشه و کناری، هر مجلسی، در تکایا و حسینیه‌ها و منازل اردبیلی‌ها می‌توان صدای بی‌نظیر استاد مداحی را شنید. نه تنها در مداحی بلکه در فضل و اخلاقیات نیز سلیم مؤذن‌زاده محبوب قلب‌ها بوده و اردبیلی‌ها با احترام و ارادت از وی یاد می‌کنند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل معتقد است اردبیل مفاخر متعدد مذهبی دارد که خاندان سلیم مؤذن‌زاده از ستاره‌های درخشان آن محسوب می‌شوند.
سید ناصر اسحاقی مداحی همراه با اخلاق مؤذن‌زاده را ویژگی بارز وی دانست و افزود: صدای سلیم مؤذن‌زاده ماندگار بوده و هیچ‌گاه از اذهان اردبیلی‌ها پاک نخواهد شد.
امروز ما به الگوسازی چهره‌هایی همچون مؤذن‌زاده نیازمند هستیم تا مسیر مداحی‌ها در راستای تبیین قیام عاشورا تعریف شود در عین حال مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل متذکر شد: سلیم مؤذن‌زاده الگوی برجسته مداحی در جهان تشییع است.
حجت‌الاسلام مهدی ستوده تصریح کرد: چه در امر مداحی حرفه‌ای و چه در اخلاقیات سلیم مؤذن‌زاده الگوی وارسته‌ای برای مداحان جوان امروزی است.
وی با تأکید به اینکه مداحی مؤذن‌زاده همراه با باور و اعتقاد قلبی به اهل‌بیت(ع) بود، ادامه داد: همین باور قلبی موجب ماندگاری نوای او شد و هیچ‌گاه در تاریخ تشیع فراموش نمی‌شود.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان افزود: امروز ما به الگوسازی چهره‌هایی همچون مؤذن‌زاده نیازمند هستیم تا مسیر مداحی‌ها در راستای تبیین قیام عاشورا تعریف شود.
استاد بزرگوار صدایت ماندگار بر تاروپود دل ما است چه آن زمان که از مظلومیت حسین(ع) گفتی و چه آن زمان که از دردآشنایی حضرت زینب(س) داد سخن سر دادی. یادت گرامی باد.
