معاون وزارت فرهنگ گفت: ناقد مکمل حقیقت‌جویی نویسنده است به‌نظر می‌رسد واکنش‌های ناشی از غرور ذاتی انسان در مقابل نقد به دلیل بی‌توجهی به تمرین برای پذیرش نقد است.
به گزارش مرور نیوز، آیین اختتامیه پانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب با حضور محسن جوادی ، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب ، محمدرضا زائری، عضو هیات مدیره موسسه خانه‌کتاب و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن اسلامی اردکانی، دبیر علمی پانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
محسن جوادی در این آیین با اشاره به معنا و جایگاه نقد گفت: نقد و نوشتن از مهمترین وجوه عقلانیت انسان است. اگر به تعریف عقلانیت در متون فلسفی توجه کنیم، عقلانیت آدمی دو وجه دارد؛ جستن و بیان حقیقت و همچنین طراحی و ایده‌پردازی برای تغییر آنچه هست دو وجه عقلانیت هستند .نوشتن بر این دو محور می‌تواند ظهور پیدا کند و نقد مسیر نویسنده و اندیشه‌ها یا ایده‌هاست.
معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: مدل دیگر نقد شامل نقد کنش نویسنده است. به عبارت دیگر این کنش می‌تواند ارزیابی اخلاقی شود. انواع نقد نباید خلط شود و به نظر می‌رسد خلط این دو نوع نقد آسیب‌هایی را وارد کرده است. اگر نقد راه خود را پیش نگیرد و جعل و سرقت نویسنده دلیل نادرستی نوشته‌هایش قرار گیرد این جریان اشتباه و نوعی مغالطه است. بنابراین با روشن‌شدن ضوابط نقد، نقد روشن‌تری خواهیم داشت.
جوادی بیان کرد: ناقد مکمل حقیقت‌جویی نویسنده است به‌نظر می‌رسد واکنش‌های ناشی از غرور ذاتی انسان در مقابل نقد به دلیل بی‌توجهی به تمرین برای پذیرش نقد است.
در ادامه این آیین، حسینی پور گفت: درابتدا وظیفه خودم می دانم از جناب آقای دکتر جوادی که با پشتیبانی و راهنمایی های خودش باعث شدند بالاخره این دوره را هم برگزار کنیم، تقدیر و تشکر نمایم، از دبیر محترم جشنواره حضرت حجت الاسلام والمسلمین سیدحسن اسلامی اردکانی که مسئولانه و هم‌دلانه این دوره جشنواره را هم به سرانجام نیکو رساندند تشکر می کنم، از همه همکاران خودم در موسسه خانه کتاب به خصوص در بخش جشنواره ها تشکر می کنم، از همه داوران که وقت گذاشتند و پذیرفتند که با این جشنواره همکاری کنند تقدیر می کنم و از همه نویسندگان، ناشران و منتقدین و همه افرادی که با تولید آثار خود زمینه این جشنواره را فراهم کردند تقدیر می کنم.
وی ادامه داد: هرکتابی که چاپ می‌شود، خوانندگان و منتقدانی دارد و گاهی یک کتاب چندان مورد اقبال صاحبنظران قرار می‌گیرد که دیدگاه‌های خود را نسبت به آن در قالب نقد شفاهی و یا مکتوب عرضه می‌کنند. امیدواریم جامعه ما به جایی برسد که به ازای چاپ هر کتاب یک نقد هم منتشر شود. البته این روزها بعضی مواقع مسائلی را در جامعه می‌بینیم که افرادی بدون اینکه کتابی را بخوانند، نقدش می‌کنند. در حالی‌که در حوزه نقد کتاب باید به اهداف، روش و استفاده از مرجع لازم و کافی و سازمان کتاب توجه شود.
وی افزود: به قول استاد پرویز ناتل خانلری هر نویسنده و شاعری حق دارد هر چه دلش می‌خواهد بنویسد و در کشوی میزش یا طاقچه خانه‌اش بگذارد. و در مقام مقایسه هم خودش را بالاتر از حافظ و سعدی بداند. زمانی‌که کارش را به بازار عرضه نکرده، کسی نمی‌تواند چیزی درباره آن بگوید. اما وقتی نویسنده از عالم لاهوت به دنیای ناسوت فرود آمد و افکار گرانبار خود را به مرکب چاپ آلوده کرد، با خواننده سروکار پیدا می‌کند. و آن وقت خواننده حق دارد که خوشش بیاید یا نیاید. چون وقتی که کتابی را چاپ و منتشر کرد و کالای خود را به بازار برده است «هرکه شیرینی فروشد مشتری بر وی بجوشد» و خوانندگان بر این کالا ارزشگذاری می‌کنند. منتقد در عالم ادب و هنر مثل رهگذر فضولی است که در معامله خواننده و نویسنده دخالت می کند و اگر از چیزی خوشش نیاید، باید اول میزان و مقیاسی به دست بیاورد و آن وقت به سنجش کالای ذوق و اندیشه نویسندگان بپردازد.
مدیرعامل خانه کتاب در بخش دیگری از سخنانش گفت: نقد، به معنای تحلیل و تفکیک آثار سره از ناسره و نه به معنای عیب جویی است، نقد کتاب به مفهوم منطقی و دقیق و عالمانه آن باید دور از غرض‌ورزی و همراه با انصاف و اعتدال باشد و چگونگی مضامین کتاب و ارزش آن را چنانکه هست نمایان سازد. بنابراین اولین انتظار از منتقد بی غرضی در نقد است. البته همواره سؤالی وجود دارد که چرا نقد در جامعه ما رونق نمی‌گیرد بلکه بیش از نقد، این مدح است که رواج دارد. نکته قابل عرض اینکه باید شرایط اجتماعی جامعه را هم در نظر گرفت و علل تاریخی آن را، مادامی که نویسندگان و حتی بزرگان و خوانندگان و هنرمندان درباره نقد کتاب هنوز دچار سوء تفاهم هستند خیلی دشوار است که بتوان نقد را عمومی‌تر کنیم. هنوز خیلی از نویسندگان ما تاب و تحمل نقد را ندارند و در میان ایرانیان فرهنگ مدارا هنوزجایگاه خوبی ندارد و حتی در میان نخبگان نیز نقد هنوز نهادینه نشده و جایگاهی ندارد. البته نقد تحلیل یک اندیشه است برای شناخت، نه فقط ضعف و قبح یک اثر بلکه قوت و حسن هر اثرهم باید دیده شود. باتوجه به غنای فرهنگی و آموزشی جامعه به نظر می‌آید امروز نقد کتاب ضرورتش بیشتر احساس می‌شود و شاید از مهمترین فواید نقد کتاب مقابله با کتاب‌سازی و آشفتگی بازار نشر و تکثیرهای غیرقانونی و ترجمه‌های کپی و نامفهوم و ارج نهادن به آثار نیکو و بی‌ارجی آثار نامطلوب است تا بتواند از هرج و مرج علمی و آشفتگی بازار نشر بکاهد.
وی در ادامه گفت: امیدواریم بتوانیم شرایطی را درجامعه فراهم کنیم که بیشتر همدیگر را تحمل کنیم و بپذیریم که نقد آینه تمام نمای یک کتاب است که از آن می‌توان آموخت و با آن کژی و کاستی را پاک کرد و بپذیریم که همه حقیقت نزد یک نفر نیست بلکه حقیقت مثل تکه‌های آینه‌ای است که هرکدام نزد یک نفر است و این پازل زمانی کامل می‌شود که کنار هم قرار بگیرند. نکته بعدی اینکه امیدواریم با یاری شما منتقدان گرامی بتوانیم نقد را در مجامع دانشگاهی بیشتر رونق دهیم و هم دانشجویان و هم ناشران و هم اساتید و هم صاحبان معرفت بتوانند در فضای سالمی که برای نقد ایجاد می شود به طرح دیدگاه‌های خود بپردازند. در این مورد خانه کتاب در صدد است با انجمن‌های علمی ومجامع علمی همکاری‌های بیشتری انجام دهد تا بتوانیم نقد را بیشتر نهادینه کنیم.
حسینی‌پور در پایان سخنانش گفت: اکنون جشنواره نقد کتاب به ایستگاه پانزدهم خودرسیده است. ما در مجموعه خانه کتاب مفتخریم که با یاری خداوند تاکنون از حدود ۲۵۰ نفر از منتقدان برجسته ایران زمین تقدیر کرده‌ایم و مقالات ارزشمند و منتقدانه آنها را از لابه لای کثرت اوراق جراید و انبوه نشریات بیرون کشیده و به جامعه علمی و ادبی معرفی کرده‌ایم. این مهم با تلاش مستدام ده‌ها داور اندیشمند از استادان حوزه و دانشگاه و دبیران محترم علمی و همکاران خانه کتاب در طی سالیان گذشته سرانجام یافته که از تمامی این بزرگواران تشکر می‌کنیم و امیدوارم شرایطی فراهم شود که جشنواره شانزدهم را پربارتر برگزار کنیم وجامعه علمی قدر ناقدان را بیشتر بدانند.
