بازار تاریخی تبریز که به عنوان بزرگترین سازه به هم پیوسته جهان و بزرگترین بازار سرپوشیده جهان شناخته و به ثبت رسیده است.
به گزارش مرور نیوز، به دلیل قدمت تاریخی بالا و مهد تمدن بودن، شهر تبریز آثار تاریخی و دیدنی بسیاری دارد که تلاش می‌کنیم در این مجال، در گزارش‌های متوالی، ضمن معرفی کوتاه جاذبه‌های تاریخی و طبیعی 5 محور گردشگری این شهر، مسیرهای مرتبط به هم که در یک بازدید می‌توان آغاز کرد و به پایان رساند را معرفی کنیم.
مسیر گردشگری شماره 1: چهارراه شهید بهشتی - مسجد کبود - موزه عصر آهن - موزه آذربایجان - رهلی بازار - درب خیابان - برج یانقین - درب باغمیشه - کوچه حرمخانه - بازار کفاشان - بازار بزرگ تبریز.
مسیر گردشگری شماره 2: درب گجیل - باغ گلستان - خانه کمپانی‌ها - مغازه‌های سنگی - درب مهادمیهن - آرک علیشاه - مصلی تبریز - مسجد استاد شاگرد - بازار تربیت - مسجد قزلی - بازار گرجیلر - بازار بزرگ تبریز.
مسیر گردشگری شماره 3: کلیسای ارامنه - کلیسای سرکیس - کلیسای آوانجلیکا آرک علیشاه - مصلی تبریز - درب نوبر - حمام نوبر - عمارت شهرداری - بازار کره نی خانه - مسجد شهدا - بازار امیر - بازار بزگ تبریز.
مسیر گردشگری شماره 4: ساختمان تاریخی اسناد ملی - ساختمان تاریخی اداره کل میراث فرهنگی - خانه صدر - خانه ختایی‌ها - خانه علی مسیو - خانه شهردار - تاریخی دانشکده معماری و شهرسازی - خانه نیکدل - خانه سلماسی - خانه حیدرزاده - درب نوبر - حمام نوبر- بازار تربیت - بازار شیشه گرخانه - خانه مشروطه - خانه کلکته چی - مسجد جامع تبریز - بازار بزرگ تبریز.
مسیر گردشگری شماره 5: خانه پروین اعتصامی - موزه قاجار - مجموعه مقبره الشعرا - پارک قائم مقام - خانه شربت اوغلی - درب باغمیشه - کارگاه سفال قابچی - خانه ثقه الاسلام - مسجد صاحب الامر - مجموعه میدان صاحب آباد - بازار شتربان - بازار بزرگ تبریز.
خرید از عمق تاریخ در بزرگترین مجموعه تاریخی به هم پیوسته
در تمامی این مسیرهای گردشگری، مسیر نهایی، منتهی به بازار بزرگ تبریز است چراکه این اثر تاریخی، تجاری و اقتصادی علاوه بر اینکه به عنوان بزرگترین بازار سرپوشیده تاریخی جهان محسوب شده، با زیبایی‌های منحصر به فردی که دارد هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. این ویژگی‌های برتر باعث شده است که مجموعه بازار تبریز در 25 شهریور 1354 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و در سال 2010 میلادی و مردادماه 1389 شمسی نیز در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت برسد.
بازار تاریخی تبریز که به عنوان بزرگترین سازه به هم پیوسته جهان و بزرگترین بازار سرپوشیده جهان شناخته و به ثبت رسیده است، با حدود یک میلیون مترمربع مساحت، شایسته عنوان بزرگترین سازه سرپوشیده جهان است.
این بنای شگفت انگیز تاریخی که به علت قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم از قرن‌ها پیش بنا شده و پس از زلزله مهیب تبریز دوباره تجدید بنا شده است، برای درک عظمت این بنا کافی است بدانیم که 23 کاروانسرا، 22 دالان، 20 تیمچه، 28 مسجد، 8 مدرسه، 7 بازارچه، 5 حمام، 2 یخچال و یک زورخانه دارد.
بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن‌بطوطه، مارکوپولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند. "شاردن" فرانسوی آن را عالی‌ترین بازارهای آسیا دانسته و با اظهار شگفتی از گنبدهای زیبا و طاق‌‌های دیدنی، بازار هشت گوش و وسیع قیصریه را زیباترین بخش بازار عنوان کرده است.
"ابن‌بطوطه " سیاح مشهور که در سال 731 ه. ق. وارد تبریز شده می‌گوید: «بازار تبریز یکی از بهترین بازارهایی بود که من در همه شهرهای دنیادیده‌ام ... من به بازار جواهریان رفتم، بس که از انواع جواهرات دیدم چشمم خیره گشت». تاورنیه نیز در سال 1046 ه. ق. از بازار تبریز دیدن کرده و آن را ستوده است.
معماری بی نظیر و چشم نواز هر یک از دالان‌ها، تیمچه‌ها، حجره‌ها، کاروانسراها و... هر کدام منحصر به فرد بوده و معنی و مفهوم خاصی دارد که بر زیبایی‌هایی آن افزوده است.
دیگر ویژگی بارز بازار تاریخی تبریز، زنده بودن آن است؛ چراکه جریان زندگی مردم و تأمین مایحتاج آنها هنوز هم از این محل تأمین می‌شود و تنوع اقلام هم هر فردی را از مراجعه به سایر بازارها بی نیاز کرده و دست پر از این مجموعه خارج می‌شوند، ضمن اینکه بازاریان، در پیروزی انقلاب در تبریز و ماجرای 29 بهمن که از مسجد قزلی بازار آغاز شد، نقش مهمی ایفا کردند و از طرفی هم مراسمات عزاداری و سوگواری محرم، هر سال پرشور تر از سال‌های گذشته در تیمچه مظفریه برگزار می‌شود.
اگر به تبریز سفر کردید، سیاحت در فضای تاریخی و دیدنی بازار و خرید از حجره‌های سنتی آن‌را در اولویت برنامه سفر خود قرار دهید.
مسجد کبود فیروزه جهان اسلام
این مسجد از نمونه‌های منحصر به فرد معماری کهن ایرانی و تنها بنایی است که از دوره فرمانروایی قراقویونلوها در پایتخت آنها، یعنی تبریز، باقی مانده است. زیبایی‌های معماری این مسجد چنان جالب و جذاب است که پس از گذشت قرن‌ها و نیز صدماتی که بر ساختار آن وارد آمده است، هر انسان صاحب ذوقی را متحیر و مبهوت می‌سازد.
بارزترین ویژگی مسجد کبود و شهرت وافر آن با معماری ویژه تلفیقی و اعجاب‌انگیزش بیشتر به دلیل کاشی‌کاری معرق و تلفیق آجر و کاشی، اجرای نقوش پرکار و در حد اعجاز آن است که زینت‌بخش سطوح داخلی و خارجی بنا است.
موزه آذربایجان دومین موزه باستان شناسی ایران
موزه آذربایجان یکی از مهم‌ترین موزه‌های ایران و دومین موزه باستان‌شناسی کشور پس از موزه ملی ایران شناخته می‌شود که در آن آثار مربوط به هزاره‌های پیشین تا دوره اسلامی به معرض نمایش در آمده است.
تاریخچه ایجاد موزه در شهر تبریز به سال‌های 1306 و 1307 هجری شمسی باز می‌گردد که دارای آثار تاریخی و هنری متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی است. در حال حاضر، موزه آذربایجان دارای گنجینه‌ای مهم و با ارزش حاوی دوازده هزار قطعه اشیای عتیقه و هنری است که 2300 قطعه از این اشیای عتیقه و هنری به ثبت رسیده و به دلیل کمبود فضا بخش محدودی از این آثار در بخش‌های مختلف موزه در معرض نمایش برای دوستداران تاریخ، فرهنگ و هنر قرار دارد.
موزه عصر آهن مربوط به 3000 سال پیش در عمق 8 متری زمین
موزه عصر آهن یکی از شگفت آورترین موزه‌های کشور بوده که مردگانی با قدمت چهار هزار سال در آن همراه با لوازم زینتی‌شان خفته‌اند. اینجا مکانی نیمه تاریک در دل زمین و پر از اسکلت‌های گاها ثروتمند که همراه با اشیائی گران بها دفن شده‌اند. قدمت این آثار است که این سایت موزه را دارای ارزشی جهانی کرده است. این مکان به عنوان اولین موزه صحرایی ایران شروع به کار کرده است.
عمده آثار شناسایی شده در این محوطه متعلق به عصر آهن است. که در محوطه باستانی مسجد کبود واقع در شمال شرق بنای مسجد کبود تبریز قرار گرفته و مساحت آن حدود 3 هکتار است. این محوطه طی خاکبرداری های سال 1376 بوسیله شرکت‌های طرف قرارداد شهرداری تبریز شناسایی شد و طی همان سال با شناسائی آثار گورستان هزاره اول قبل از میلاد و پس از بازدیدها، گمانه زنی‌ها و کاوش به عنوان یک محوطه باستانی دارای آثار به ویژه دوره آهن با شاخص اسکلت‌هایی مدفون همراه با سفال‌های خاکستری و در مواردی نخودی و قرمز و اشیای فلزی شناخته شده است.
برج «یانقین» اولین برج آتش نشانی ایران
برج آتش نشانی تبریز (یانقین) که اولین برج آتش نشانی کشور است، گواهی دیگر و محکمی است بر اولین‌ها و برترین‌های این شهر کهن. ارتفاع این برج 23 متر است که در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. پلان آن در داخل برج دایره شکل است و بایک رشته راه پله حلزونی به قسمت فوقانی متصل می‌شود.
کارکرد اصلی آن دیدبانی بوده که دارای هشت نور گیر در جهات مختلف است و در زمان خود همواره نگهبانی در بالای سر آن کشیک می‌داد و به محض مشاهده آتش و شناسایی محل وقوع آن بلافاصله زنگی که ازبالای سقف آویزان بود رابه صدا در می‌آورد و ماموران آتش نشانی تبریز که در آن موقع جزو مجهزترین آتش نشانان بودند سریعاً خود را به محل رسانده و با وسایل خود و با کمک آب انبار همسایه‌ها عملیات اطفاع حریق را انجام می‌دادند.
همچنین در بالای برج همیشه چراغی روشن بود تا مردم با کمک از آن بتوانند راه را پیدا کرده و خود را به مرکز آتش نشانی برسانند. این برج یکی از نمونه‌های نادر در نوع خود است که تاکنون باقی مانده و نکته جالب این جاست که طبق مستندات تاریخی، انگلیسی‌ها برج‌های آتش نشانی خود را با الهام از این برج ساخته‌اند.
بازار و کوچه حرمخانه تبریز
بازار تبریز از بازارچه‌ها دالان‌ها، تیمچه‌ها سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل یافته است که یکی از آنها بازار حرمخانه است که از تیمچه‌ها و سراهای بازار حرمخانه می‌توان به «تیمچه سعدیه»، «تیمچه هاشمیه»، «سرای آلمانی‌ها» و «سرای صاحب دیوان» و «ساختمان سنگی» (کلانتری 8 سابق) اشاره کرد.
بازار کفاشان تبریز:
بازار کفاشان یکی از عمده‌ترین مکان‌های تولید و عرضه کفش در تبریز است که اخیراً به دلیل تولید و عرضه صرفاً کفش تولید داخلی در نوع خود خبرساز شد و حتی به سایر اصناف تبریز و کشور هم در حال سرایت است. تیمچه‌ها و سراهای متعدد این بازار، محل دوخت و تولید انواع کفش است. از مهم‌ترین تیمچه‌ها و سراهای بازار کفاشان می‌توان به «تیمچه امید»، «تیمچه حاج ابوالقاسم»، «سرای امید» و «سرای حاج ابوالقاسم» اشاره کرد.
گزارش از مهدی کاظم زاده
