شهرستان خمین در جنوبی ترین نقطه استان مرکزی قرار گرفته است. این شهرستان از شمال به اراک، از شرق به محلات، از جنوب به گلپایگان (استان اصفهان) و از غرب به ازنا و الیگودرز(استان لرستان) محدود می شود.
به گزارش مرور نیوز، وسعت خمین 2267 کیلومتر مربع است و محدوده شهرستان خمین امروزی در گذشته جزیی از ناحیه پهناور ولایت جبال(عراق عجم) بوده که در طول تاریخ نام های گوناگونی به خود گرفته است و یونانیان به آن مدیا می گفتند .
منطقه جبال در متون اسلامی به نام‌های کوهستان، جبال، جبل، قهستان، قوهستان و بالاخره عراق عجم نامیده شده است. بعدها قسمت وسیعی از عراق عجم را تیمره نام نهادند. سپس تیمره به تیمره علیا و تیمره سفلی تقسیم شد که تیمره علیا محدوده کنونی شهرستان خمین است.
از منابع چنین بر می آید که شهرت تیمره و خمین پیش از اسلام و قرون اولیه اسلامی از دوره های بعد بیشتر بوده است. آخرین منابعی که در آن از تیمره نام برده شده مربوط به قرن پنجم و هفتم هجری است؛ پس از آن تا چهارصد سال منابعی که روشنگر وضعیت ناحیه باشد در دست نیست، لیکن در کتاب نزهة القلوب مربوط به قرن هشتم هجری از ویژگی های ناحیه فوق سخن به میان آمده که نشان می دهد به احتمال زیاد نام تیمره به کمره تبدیل یافته و گلپایگانی ها آن را کمره می خوانده اند.
نام خمین در منابع به صورت خمهین، خهبین و خماهین آمده است. برای اولین بار در کتاب تاریخ پادشاهان و پیامبران اثر حمزه اصفهانی به نام خمین اشاره شده است.
ناهمواری های شمال غربی خمین ادامه رشته کوه های زاگرس است. مهمترین کوه های آن بوجه و هفت سواران است. شهرستان خمین از خصوصیات اقلیمی مختلف تأثیر پذیرفته و دارای آب و هوای متغیری است به طوری که آب و هوای معتدل کوهستانی در شمال غربی و آب و هوای نیمه بیابانی در مرکز و جنوب بر آن حاکم است، به همین خاطر خمین دارای زمستان سرد تا بسیار سرد و تابستان های معتدل تا گرم در نقاط مختلف است.
شهرستان خمین دارای دو شهر به نام های خمین و قورچی باشی، دو بخش و هفت دهستان است. جمعیت آن 118424نفر و از نظر تراکم بعد از اراک دومین شهرستان استان است. زبان و لهجه رایج در منطقه فارسی و در قسمت های جنوبی لری است و در تعدادی از روستاها به زبان ترکی تکلم می کنند .
گردشگری
از جمله گردشگاه‌های خمین می‌توان به تیمچه بازار خمین، مسجد جامع خمین و قلعه سالار محتشم، باغ شهابیه و امامزاده ریحان اشاره کرد. از جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی تاریخی، مذهبی شهر خمین می‌توان به پارک جنگلی و کوه بوجه، عمارت کشاورز صدر (روستای جعفرآباد)، موزه مردم‌شناسی، شبستان مسجد جامع، بازار سرپوشیده، باغات گل، سنگ‌نگاره‌های تیمره، امامزاده خدیجه خاتون (روستای حشمتیه)، کبوتر خانه‌ها، حسینیه آقاخان، آسیاب آبی، محراب فضل و یحیی و بقاع امامزادگانی همچون امامزاده سلیمان و ابوالفتح (روستای دهنو)، محمد مالک اشتر (روستای گوشه محمد مالک)، آقا سید علی (روستای پشتکوه)، امامزاده ابوطالب، امامزاده اسماعیل، امامزاده عبدالعلی (روستای ریحان)، امامزاده عبداله (روستای گودرز)، امامزاده اهل ابن علی در کیلومتر 20 اتوبان خمین-اراک (روستای امامزاده) غارهای انجدان، بقعه شاه قلندر و شاه قریب، کاروانسرای شاه عباسی و ... اشاره کرد.
شهر خمین زادگاه امام خمینی(ره) است. بیت قدیمی وی در این شهرستان واقع است. این بیت وسعت زیادی دارد و از چندین حیاط تشکیل شده است که از طریق حوض‌هایی به شکل دایره، قلب و مانند آن از همدیگر تفکیک می‌شوند، این عمارت در مرکز شهر و در کنار رودخانه قرار دارد.
شهری از جنس تاریخ، دستکند و سنگ نگاره
خمین از نظر دستکندها و شهرهای زیر زمینی در جایگاه ویژه ای است. تا کنون چند دستکند در روستاهای خمین کشف شده است که از جمله آنها می توان به دستکند تاریخی تهیق اشاره کرد.
سنگ‌نگاره‌های تیمره مربوط به 40 هزار سال قبل است، سنگ‌نگاره‌های روستای آشناخور و سنگ‌نگاره‌های جباده از دیگر جاذبه‌های تاریخی خمین است که اطلاع دقیقی از قدمت آن اعلام نشده است، اما قدمت بسیار بالایی دارند.
سنگ‌نگاره‌ها اکو موزه‌ها یا موزه‌هایی در دل طبیعت هستند و منطقه تیمره خمین از این دست اکو موزه‌هاست. این منطقه علاوه بر هوای خوب و چشم انداز زیبا آثار کهن بسیاری دارد که در دنیا علاقمندان بسیاری داشته و برای افرادی که به رصد گذشته و تطبیق آثار در نقاط مختلف جهان علاقمند هستند، جذابیت ویژه‌ای دارد.
محمد ناصری فرد پژوهشگر و مدرس دانشگاه در خصوص این میراث باستانی پیش از این به خبرنگار ایسنا گفته بود: منطقه تیمره از تقسیمات ایران باستان در دوره هخامنشیان است که دارای وسعتی در حدود 150 کیلومتر مربع و شامل تیمره سفلی و تیمره اولیاء بوده است و به نوعی سنگ نگاره‌های این منطقه در مثلثی از استان لرستان، اصفهان و مرکزی جای گرفته است که بیشترین آنها نیز در خمین به ویژه در منطقه قیدو و مزاین کشف شده است.
این پژوهشگر ایران باستان در خصوص قدمت سنگ‌نگاره‌های جهان گفت: سنگ‌نگاره‌ها متعلق به دوران مختلف است که کهن‌ترین آنها به دوران پارینه سنگی، میان سنگی، نوسنگی و عصر فلز برمی‌گردد و شگفت‌انگیزتر اینکه برخی از سنگ‌نگاره‌ها ورای این دوران هستند و به عصر یخبندان تعلق دارند، مانند شیرهای تاسمانی و دندان خنجری و انسان‌هایی که دارای ظاهری متفاوت از انسان‌های امروزی‌اند.
ناصری فرد با بیان اینکه خاستگاه اصلی انسان‌ها فلات ایران بوده است که چهل هزار سال قبل دست به مهاجرت زدند و به سمت اروپا حرکت کردند اضافه کرد: آثار، نقوش و سنگ‌نگاره‌هایی که در ایالات کالیفرنیا، نوادا، یوتا و همچنین کشور پرو کشف شده است با سنگ‌نگاره‌های ایران شباهت بسیار دارند و می‌توان گفت دلیل این شباهت مهاجرت انسان‌ها از فلات ایران به سایر نقاط دنیا بوده است که به خلق آثاری هم‌خوان و شبیه به هم منجر شده است.
نویسنده کتاب «موزه‌های سنگی، هنرهای صخره‌ای» کهن‌ترین خط فارسی با قدمت 2300 سال قبل از میلاد را متعلق به تیمره عنوان کرد و افزود: این خط در دره لوزدر خمین یافت شده است و امروز در کاخ نیاوران در معرض دید علاقمندان قرار داشته و خوشبختانه از خطرات احتمالی در امان است، اما باید در این راستا و برای حفاظت مابقی این آثار برنامه منطقی و سیستماتیکی داشت، چرا که در صورت نبود حفاظت، این سرمایه و سنگ‌نگاره‌ها از بین خواهد رفت و یا به سرقت می‌رود.
از 63 کتیبه خطی کاخ نیاوران 21 مورد مربوط به تیمره است
وی با بیان اینکه از 63 کتیبه خطی‌ای که در کاخ نیاوران موجود است 21 مورد آن مربوط به تیمره است ادامه داد: بیشترین تعداد این آثار و سنگ نگاره‌ها در تیمره خمین در 31 محوطه قرار دارد و بیشترین نقوش در این مناطق نقش بز کوهی است.
20 مسیر سنگ‌نگاره‌ای ثبت ملی شده است
در استان مرکزی هشت شهرستان دارای سنگ‌نگاره وجود دارد و یکی از این شهرستان‌ها خمین است که بیست مسیر از این سنگ نگاره‌ها در آن ثبت ملی و اصالت یابی شده و روی این مسیرهای ثبت شده نظارت اعمال می‌شود.
به گزارش ایسنا، خمین بزرگان بسیاری را به کشور تقدیم کرده است که شاخص‌ترین آنها رهبر کبیر انقلاب امام‌خمینی(ره) است، از دیگر بزرگان و مشاهیر می‌توان به آیت‌الله پسندیده (برادر امام‌خمینی(ره)) حاج‌آقا مصطفی و حاج احمدآقا خمینی (فرزندان امام خمینی(ره)) سیدخلیل کمره‌ای (روحانی مبارز) و محمدعلی مردانی (شاعر) اشاره کرد.
دشت لاله های واژگون
دشت لاله های واژگون از جاذبه های طبیعی خمین است. لاله واژگون با توجه به شرایط اقلیمی، خاک و توپوگرافی عموما در اواخر فرودین‌ماه رویش خود را آغاز کرده و تا اردیبهشت‌ماه گل‌های خود را حفظ می‌کند.
